مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در جنوب غربى شهر قم و در ابتداى جادة اراک و کمربندى واقع شده و به جهت گسترش شهر قم، جزء بقاع متبرکه داخل شهر محسوب مى‏شود.

ورودى اصلى بقعه، صحن مشجّرى است که در گذشته اطراف آن را حجرات زیبایى در بر گرفته بود. بنا قبل از مرمّت در چهار ایوان کوتاه و ساده ساخته شده بود و در بالاى آن گنبد عرقچینى قرار داشت. در چهارسوى بقعه نیز ایوان‌هایى بود که على سنقرى، نایب الحکومه قم در اواخر قرن سیزدهم هجرى بنیان نموده بود. در سال 1368 هـ . ش تعمیرات قابل توجّهى در بقعه انجام شده بود و ضریح زیبایى از جنس آب طلا و نقره توسّط بانوى نیکوکار، خانم حسناء مهدى الخفاف و پسرانش محمّد و احمد به بقعه اهدا گشت. امّا بنای قدیمی که به شمارة 3344 و در تاریخ 25/12/1379 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده بود، به کلّى تخریب شد و بجاى آن بناى بزرگى در مساحت 1200 متر در حال ساخت است که شامل ایوان، سردر، گنبد، و چهار مناره و رواق و شبستان مى‏باشد.

مرحوم فیض  درباره شخص مدفون در بقعه مى‏نویسد:

«در این بقعه به شهادت نام و لقب یکى از شرفاء قم، سیّد ابوالمعالى محمّد جمال‏الدّین نقیب سادات قم و آوه در قرن هشتم هجرى مدفون است. چونکه لقب جمال‏الدّین از القاب موضوعه قرون وسطى است که در قرن‏هاى اوّلیّه به این نام برخورد نمى‏نمائیم و از اینکه قبر وى مزار و داراى قبه و بارگاه شده است، استفاده مى‏گردد که نام برده از سادات جلیل القدر بوده است».

بر این اساس پژوهشگران نسب شریف امامزاده سیّد جمال‏الدّین را با 17 واسطه به امام سجّاد ‰ منتهى مى‏دانند که از قرار ذیل است: سیّد جمال‏الدّین محمّد بن على بن محمّد بن محمّد بن حسن بن زید بن داعى بن مهدى بن اسماعیل بن حسن بن یحیى بن حسن ابى عبداللَّه الرازى بن على ابى الحسن الدینورى بن حسن بن حسین بن حسن الافطس بن على الاصغر بن امام زین العابدین‏ ‰ .

وى سیّدى جلیل القدر، عظیم الشان و بسیار بزرگوار بود. او به شاه جمال معروف و جدّ سادات فراهان و باقرآباد عراق عجم است. نخستین بار نام و نسب شریف وى را علّامه سیّد کیاء گیلانى ذیل شجره نامه سادات خورزن و فراهان ساکن در ساوه ذکر نموده و از او به شایستگى یاد نموده است. علّامه نسّابه ابن مهنّا از اعلام قرن هفتم هجرى نیز برخى از اجداد امامزاده سیّد جمال و پسر عموهاى او را در کتاب انساب خود ذکر نموده است.

امامزاده جمال‏الدّین داراى یک فرزند به نام سیّد محمّد بود که از او فرزندى به نام سیّد نظام‏الدّین حسن به وجود آمد و او نیز داراى سه فرزند بود که جملگى از بزرگان سادات فراهان بودند. خاندان سیّد جمال‏الدّین محمّد، علاوه بر شرافت نسب، از بزرگان سادات قم و اراک بوده و به عنوان نقیب و سرپرست سادات قم و آوه خدمت مى‏نموده و به زهد و تقوى آراسته بوده‏اند. متأسّفانه در منابع موجود از تاریخ وفات او اشاره‏اى نشده امّا با وجود واسطه‏ها در نسب شریف او مى‏توان گمان زد که وى در ثلث اوّل قرن هشتم هجرى وفات یافته باشد.