- سه شنبه ۱۱ شهریور ۹۳
ورودی اصلی مسجد از سمت بازارچه است. حیاط اوّل، به سبک قاجار و دارای ارسیهای کوچک چوبی قدیمی در دو طبقه است. پس از آن، سردر ورودی دیگری با کاشیکاری جالب و درچوبی قدیمی است. هشتی بنا از طریق دو راه ورودی در طرفین، به حیاط بزرگ مسجد راه مییابد. در ضلع غربی حیاط، یک راهروی ستوندار مسقف وجود دارد و درهای
شبستان و حجرهها به داخل آن باز میشود. شبستان تابستانی در ضلع جنوبی و روبه روی آن، ایوان آجری بلندی قرار دارد. قطر دهانه گنبد، بیش از 15 متر است.
سنگ لوحههای متعدّدی با خط نستعلیق و نسخ در اطراف سردر وجود دارد. کتیبه دور گنبد به خط علی محمّد کاوه، خطّاط معاصر، به رنگ آبی بر زمینة سفید از گچ است.
مزار ملّا اسماعیل عقدایی جنب مسجد ملّا اسماعیل قرار دارد. در آن محل عدّهای از اعیان و تجّار نیز مدفون شدهاند. از جمله آثار تاریخی این مزار:
1- کتیبة قلمی به مرکّب و خطّ نسخ خوش بر سه ضلع صفّه جنوبی که سورة مبارکه جمعه بر آن نوشته شده و در آخر آمده: «کتبه محمّد حسین الشریف، حسب الخواهش بانی بقعة سلیمانی[1] و خادم عالم علوم ربّانی حبیبالله الطباطبائی اتمام یافت فی شهر ذیقعدة الحرام 1353 ﻫ .ق»
2- سنگ قبر ملّا اسماعیل که به خط نستعلیق این اشعار بر آن نقش شده است:
|
به عهد آصف دوران سمّی حضرت موسی بود سال وفاتش یکهزار و دو صد و سه ده (1330) |
به انجام آمد این مسجد، چه مسجد بانی سینا |
3- سنگ قبر حاجی ملا عبدالله لاری خلف ملا حاجی محمّد متوفّای 1274 ﻫ .ق
4- سنگ قبر آقا علی متوفّای 1276 ﻫ .ق که از علماء و فقهای یزد بودهاند.[2]
شرح حال آخوند ملّا اسماعیل عقدایی
ملّا اسماعیل[3] عقدایی یزدی، فرزند عبدالملک بن اصلان خان تبریزی، مشهور به «آخوند ملّا اسماعیل» از عالمان دینی سدة سیزدهم هجری قمری است.
او در عقدای اردکان تولّد یافت. برخی منابع سال تولّد او را 1153 و 1154 ﻫ . ق ذکر کردهاند.[4] نیای وی به دلیل مخالف با دولت وقت به یزد آمد و در آن جا اقامت گزید. او در جوانی به حوزة علمیّه نجف رفت و دروس خارج فقه و اصول را نزد: علامه سیّد مهدی بحرالعلوم متوفّای 1212 ﻫ .ق و شریفالعلماء متوفّای 1245 ﻫ .ق به پایان برد. همچنین عرفان را در محضر سیّد بحرالعلوم فرا گرفت. نقل کردهاند که سیّد بحرالعلوم کتابچة شخصی خود را به او اهدا کرده است. از شاگردان برجستة وی میتوان از؛ شیخ محمّداسماعیل کزازی متوفّای 1262 ﻫ .ق، آقا احمد بن محمّد علی کرمانشاهی و میرزا سلیمان طباطبائی نائینی یزدی نام برد.
ملّا اسماعیل عقدایی دانشمندی بزرگ، فقیهی برجسته و ادیبی کامل و صاحب کرامات بود. او در سال 1208 ﻫ .ق به زیارت امام رضاA مشرّف شد و پس از بازگشت به یزد، به امامت، تدریس، نشر احکام و صدور فتوا پرداخت. برخی از منابع سال درگذشت او را به سال
1240 ﻫ .ق ذکر کردهاند[5]. وی پس از وفات در جوار مسجد خود به خاک سپرده شد. از خانـدان او بزرگانی چون آیةالله محمّدتقی بن ابی طالب اردکانی و فاضل اردکانی برخاستهاند. از آثار او؛ تحفةالنجفیه و کفایة العوام، در فقه، حقایق الاصول فی الوصول الی المأمول، در علم اصول، نورالعارفین، در کلام، الحسن و القبح، منظومهای در علم معانی و
کلام است.
از خدمات اجتماعی او نیز میتوان به: احداث بازار ملّا اسماعیل، مدرسة ملّا اسماعیل، آب انبار ملّا اسماعیل، مرمّت مدرسه محسنیّه در سال 1218 ﻫ. . ق احداث قنات و مزرعة نجف آباد، مشهور به مزرعة آخوند، ساخت مسجد شاه یحیی و احداث مسجدی بزرگ در سال 1222 ﻫ .ق که بعدها به نام وی شهرت یافت، نام برد. ساختمان مسجد مذکور، پس از درگذشت ملّا اسماعیل به دست شاگردش، میرزا سلیمان طباطبایی نائینی تکمیل شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به محلّ برگزاری نماز جمعه اختصاص یافت.[6]
[1]- اشاره است به نام بانی بقعه یعنی میرزا سلیمان حسنی طباطبایی که او نیز در همین بقعه مدفون است.
[2]- یادگارهای یزد2: 197- 206، 363- 365، بناهای آرامگاهی:311، مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی (استان یزد) 28: 87، سیمای میراث فرهنگی یزد: 85-84
[3]- در مستدرکات اعیان الشیعه7: 249، محمّد اسماعیل ذکر شده است.
[4]- مکارم الاثار 3: 892.
[5]- مرآة الکتب 1: 41.
[6]- اعیان الشیعه 3: 383، فوائد الرضویّه: 51، الذریعه 2: 30، 302 و 7: 18، تاریخ یزد (آیتی): 390 ـ 391، نجوم المسرّد: 28، دانشمندان یزد: 13، الکرام البرره 1: 143، روضات الجنّات 4: 137، تراجم الرجال 2: 584، معجم المؤلّفین 2: 279، مرآة الاحوال جهان نما 1: 237، مکارم الآثار: 892، تاریخ اردکان 1: 269، مروارید کویر: 115، آیینه دانشوران: 60، مصفی المقال: 81 ـ 82، دانشنامه مشاهیر یزد 1: 7 و 2 : 1040.
- ۲۹۸۵
- ادامه مطلب
