مزارات ایران و جهان اسلام

از زیارتگاه‏هاى باشکوه و تاریخى استان یزد، حرم مطهّر و ملکوتى امامزاده ابوجعفر محمّد‰ است که در بلوار امامزاده جعفر‰ شهر یزد، در محلّه مصلّى عتیق قرار دارد.

به درستى معلوم نیست چه زمانى بر روى مرقد حضرت امامزاده ابوجعفر محمّد‰، بقعه‏اى بنا شده است. امّا آنچه تاریخ گواهى مى‏دهد، پس از دفن این سیّد جلیل‏القدر در قبرستان تازیان، این مکان رونق دیگرى یافت.

از وضع مرقد امامزاده ابوجعفر محمّد‰ ، از سال 424 تا 757 ﻫـ . ق اطّلاعات دقیقى در دست نیست. فقط مى‏دانیم سنگ مرمرى که تاریخ مربوط به وفات امامزاده و حسب و نسب وى بر آن حک شده، بر روى مرقد نصب گشته و ظاهراً مسجد و محرابى پیرامون قبر وجود داشته است.

از مزارات باشکوه استان یزد، حرم مطهّر و ملکوتی امامزاده ابوجعفر محمّدA است که در بلوار امامزاده جعفرC شهر یزد، در محلّة مصلّی عتیق قرار دارد. به مناسبت آنکه، کنیة امامزاده، ابوجعفر است، اختصاراً در اذهان عمومی به امامزاده جعفر C موسوم شده است.

محمّد مستوفی بافقی در جامع مفیدی دربارة آن حضرت می­نویسد:

«دردمندان ، به جهت شفای علل و امراض، غبار مرقد منوّرش را توتیای دیده ساخته، طواف روضه مطهّره را بر خود لازم و واجب می­دانند.»[1]

این بقعه در خیابان امام خمینی، در محلّه فهّادان شهر یزد واقع شده ، و از بناهای قدیمی این شهر است.

بنای بقعه، از قدیمی ترین بناهای اسلامی یزد است که از لحاظ سبک بنا و نقش و نگار و کتیبة کوفی باستانی حائز اهمیّت خاص است. نقشة بنا به صورت چهار طاقی و شبیه نقشه مسجد گلپایگان است و در زیر آن، سردابی قرار دارد که از طریق ورودی پشت محراب بدان دسترسی پیدا می­کند و اکنون مسدود است.

بقعه و مسجد ملّا اسماعیل در جنوب میدان «خان» شهر یزد قرار دارد.

این مسجد به دستور «آخوند ملّا اسماعیل عقدایی»‌ از علمای مشهور قرن سیزدهم ﻫ . ق ساخته شد.

بقعه و مسجد ملّا اسماعیل در جنوب میدان «خان» شهر یزد قرار دارد.

این مسجد به دستور «آخوند ملّا اسماعیل عقدایی»‌ از علمای مشهور قرن سیزدهم ﻫ . ق ساخته شد. بازار و آب انبار ملّا اسماعیل نیز در کنار این مسجد قرار دارد. مسجد شامل یک ایوان وسیع با دهانه 60/15 سانتی متر و شبستانی با سی و دو ستون است.

این زیارتگاه در نه کیلومتری شهر یزد، در منطقه ابرندآباد شاهدیّه، پشت مرکز تلفن شهید بهشتی شاهدیّه واقع شده است.

این زیارتگاه در نه کیلومتری شهر یزد، در منطقه ابرندآباد شاهدیّه، پشت مرکز تلفن شهید بهشتی شاهدیّه واقع شده است.بقعه در میان گورستان عمومی ابرندآباد واقع گردیده و به شکل مربّع مستطیل و به ابعاد 12 × 10 متر و شامل یک اتاق بزرگ با چهار صفّه کوتاه و گنبد عرقچینی ضربی به قطر 5 و ارتفاع 20/2 سانتی متر است که از سه جهت مغرب و مشرق و شمال دربی دارد که مدخل اصلی آن درب شمالی است. در وسط بقعه، ضریح آهنی به ابعاد 1/2 × 2/1 و ارتفاع 2 متر قرار دار د. در جانب غرب نیز دو اتاق کوچک مقابل هم تعبیه شده که از آن به عنوان قهوه خانه و انبار استفاده می‌شود.

این بقعه باشکوه در خیابان امام خمینی ره شهر یزد واقع شده و به شازده فاضل مشهور است.

در گذشته درب اصلی بقعه از جانب شمال باز می­شد که خود شامل ایوان باشکوه و مناره بلند و حسینیه و بازار است. امروزه بیشتر آمد و رفت از درب شرقی مقابل خیابان امام خمینی u صورت می­گیرد که شامل ایوان و سر دربی زیبا به ارتفاع تقریبی شش متر است.

این بقعه در بلوار امامزاده جعفر علیه السلام در کوچة‌ مصلّی عتیق، نزدیک به درب ورودی به صحن امامزاده جعفرعلیه السلام ، قرار دارد.

این بقعه در بلوار امامزاده جعفرعلیه السلام در کوچة‌ مصلّی عتیق، نزدیک به درب ورودی به صحن امامزاده جعفرA، قرار دارد

گنبد کاشی­کاری شدة ظریف و خوش طرح و کوچک اندامی است که هویّت آن معلوم نیست. علی الظاهر این بقعه متعلّق به یکی از رجال قرن هشتم یا نهم هجری است. کاشیهای حاشیة‌ گنبد معرّق است. قسمت بالای گنبد با نقوش هندسی کاشیکاری و سطح داخلی گنبد با رنگ تزیین شده است.

این زیارتگاه در روستای گرد فرامرز، در میان میدانی در جاده کنار گذر یزد واقع شده است.

بقعه شامل برج مدور کوتاهی است که ایوان کوچک و مدخل اصلی آن از جانب شمال باز می‌شود. گنبدی بزرگ به قطر هشت و ارتفاع نه متر تمام فضای بقعه را گرفته و تنها سه صفه کوچک در سه جهت نمایان است. در وسط بقعه، ضریحی آهنی به طول 2 و عرض 5/1 متر نصب است. ایوان بقعه که فضایی حدود دوازده متر را تشکیل می‌دهد به ابعاد 3 × 4 و ارتفاع 3 متر است. زمین زیارتگاه حدود دوهزار مترمربّع است. در جنوب بقعه شبستان بزرگی اضافه نموده‌اند. صحن بقعه مشجّر، و دورتادور آن را درختان کاج پوشیده است.

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی u شهر یزد، در محلّه فهّادان واقع است که بقایای خانقاه، مسجد و بقعه‌ای از شیخ احمد اسفنجردی و برادرش محمّد است که هر دو از عرفای مورد احترام بوده و به سال 727 و 725 ﻫ . ق درگذشته‌اند.

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی u شهر یزد، در محلّه فهّادان واقع است که بقایای خانقاه، مسجد و بقعه‌ای از شیخ احمد اسفنجردی و برادرش محمّد است که هر دو از عرفای مورد احترام بوده و به سال 727 و 725 ﻫ . ق درگذشته‌اند.

مجموعة‌ بناهای ویران شهدای فهرج، در دو کیلومتری فهرج و تقریباً متّصل بدان، و در فاصله سی و سه کیلومتری شهرستان یزد و در مسیر جاده اصلی شهرستان بافق قرار دارد.

مجموعة‌ بناهای ویران شهدای فهرج، در دو کیلومتری فهرج و تقریباً متّصل بدان، و در فاصله سی و سه کیلومتری شهرستان یزد و در مسیر جاده اصلی شهرستان بافق قرار دارد. این مجموعه دارای سه حیاط است. در یکی از حیاط ها درخت سرو کهنسالی به قطر 10/5 سانتی متر وجود داشت که بر اثر خشک شدن آب قناتِ «مریم آباد» هم اکنون خشک شده است.

این زیارتگاه در خیابان گل سرخ، در محلّه سرچم و مقابل هنرستان کارودانش وطنچی واقع شده است

این زیارتگاه در خیابان سیّد گل سرخ، بیرون دروازة کوشکنو و در محلّه سرچم قرار دارد و دارای گنبد کاشیکاری شده، سنگ قبر و کتیبه هایی مربوط به اواخر سدة‌ دهم و اوایل سدة یازدهم هجری قمری است. بقایایی از مدرسه یا خانقاهی در کنار حرم سیّد گل سرخ قرار دارد که احتمالاً به دست سیّد گل سرخ ساخته شده است

این زیارتگاه در خیابان سیّد گل سرخ، بیرون دروازة کوشکنو و در محلّه سرچم قرار دارد و دارای گنبد کاشیکاری شده، سنگ قبر و کتیبه هایی مربوط به اواخر سدة‌ دهم و اوایل سدة یازدهم هجری قمری است. بقایایی از مدرسه یا خانقاهی در کنار حرم سیّد گل سرخ قرار دارد که احتمالاً به دست سیّد گل سرخ ساخته شده است.

این بقعه در محلّه سرچم، واقع در خیابان سیّد گل سرخ یزد، قرار دارد. دو امامزاده دیگر به نامهای سیّد گل سرخ و سیّد گل مشکیجه در نزدیکی آن است که برخی معتقدند از برادران سیّد گل زرد هستند.

واقع

این بقعه در محلّه سرچم، واقع در خیابان سیّد گل سرخ یزد، قرار دارد. دو امامزاده دیگر به نامهای سیّد گل سرخ و سیّد گل مشکیجه در نزدیکی آن واقع است که برخی معتقدند از برادران سیّد گل زرد هستند.

زیارتگاه کوچکی است نزدیک دروازة سابق کوشکنو که در حدود پنجاه سال قبل تجدید بنا و گنبد کوچکی بر آن ساخته و کاشی شده است. امامزاده سیّد گل زرد که به «سیّد چم» و «سیّد سرچم» نیز مشهور است، بنا به نوشته تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی از زاهدان و عارفان قرن نهم هجری و متوفّای سال 856 ﻫ . ق است.[1]

این زیارتگاه در خیابان انقلاب و در محلّه کسنویّه یزد قرار داو یا «امامزاده کهنو»‌ مشهور است.

این بقعه که در میان قبرستان قدیمی قرار داشت، در سال 1287 هـ.. ش به صورت مخروبه‌ای درآمده بود، تا اینکه تعدادی از قاریان آنجا ساداتی را در خواب دیدند که از بی‌توجّهی به قبر ایشان، شکایت داشتند؛ از این رو مردم این بقعه را مرمّت کردند. در زمان خاکبرداری چهار مرقد مزیّن به کاشیهای دوره تیموری (771-807 ق) و سردابی شامل چهار تابوت مشاهده شد.

گویند این چهار امامزاده، از سادات عریضی سدة هشتم هجری هستند که در منطقه کسنویّه سکونت داشته‌اند.[1]

این زیارتگاه نزدیک میدان امیرچقماق، در حسینیّه‌ای در کوی قصّابها و نزدیک محلّة خواجه خضر واقع شده و متعلّق به دوره ایلخانی است.

بقعه شامل اتاق برج گونه‌ای به طول و عرض هفت متر و ارتفاع شش متر است. نمای خارجی بقعه به صورت طاقنمایی با قوسی کلیل و گنبد نیم کرة کم خیز آجری بر روی گردنی بلند هشت ترک به چشم می‌خورد که ارتفاع آن حدود شش متر است.

پس از عبور از ایوان حرم، فضای هلالی شکلی به چشم می­خورد که در وسط آن ضریح مطهّر امامزاده سیّد قوام­الدّین قرار دارد که از آلومینیوم و به ابعاد 2 × 5/2 و به ارتفاع 20/2 سانتی متر است. در غرب و شرق ضریح، دو اتاق کوچک تعبیه شده که به عنوان آبدارخانه و اتاق نگهبانی از آن استفاده می­شود.

این زیارتگاه باشکوه در خیابان امام خمینی u، خیابان فرمانداری و در حاشیة محلّه­ های «مالمیر» و «سرسنگ» قرار دارد. و از بقایای بنایی متعلّق به سدة هشتم یا نهم هجری قمری است. نام او سیّدفتح، سیّد فتح ­الله، سیّد فتح ­الرضا، سیّدابوالفتح، سیّد فتح­الدّین رضا و بر روی یک زیلو سلطان سیف­الدّین ذکر شده است.[1]

این بقعه در خیابان سیّد گل سرخ، کوچه حوضخانه سیّد عبدالنبی یزد واقع شده است.

بنایی بسیار ساده و کوچک در میان بازارچه است که از خشت و گل بنا شده است.

استاد ایرج افشار می‌نویسد: «در کوچة بازارچة شاه ابوالقاسم، روبه روی مسجد کوچک زیر ساباط، زیارتگاه کوچکی به نام سیّد عبدالنبی وجود دارد. این محل منحصر است به فضای کوچک سرناپوشیده‌ای با بقایایی از محراب گچبری شده‌ای به سبک مغولی، گچبری محراب از حیث کار کاملاً شبیه به محراب همان مسجد کوچک ویران شده‌ای است که نزدیک بدان قرار دارد.

این بقعه در خیابان شهید رجایی، در محلّة چهار منار یزد واقع و در اصل شامل مدرسة بزرگ و بناهای وابسته بوده که به مرور زمان ویران گشته و به مزاری تبدیل شده است

این بقعه در خیابان شهید رجایی، در محلّة چهار منار یزد واقع و در اصل شامل مدرسة بزرگ و بناهای وابسته بوده که به مرور زمان ویران گشته و به مزاری تبدیل شده است.

این بقعه باشکوه در نزدیکی مسجد جامع یزد واقع است و از شاهکارهای معماری اسلامی قرن هشتم هجری به شمار می­رود.

بنای فعلی آرامگاه که اتاق گنبد داری از مدرسة قدیمی سیّد رکن­ الدّین است، بخش کوچکی از یک مجموعه بسیار وسیع شامل مدرسه؛ رصدخانه، کتابخانه، مسجد، بیت الادویه، دارالشفا و خانقاه است.

بقعه سیّد رکن الدّین که بازمانده آن مجموعة وسیع است که در اصل گنبد مدرسه رکنیه بوده و گاه برخی از مردم یزد از آن به نوان مسجد سیّد رکن الدّین یاد می‌کنند. همچنین به اعتبار رضدخانة آن، به نام «مسجد وقت و ساعت» نیز نامیده شده است.

این زیارتگاه در محلّة‌ دروازة‌ مصلّی عتیق که سابقاً کوچه‌ای بر کنارش قرار داشت و به کوچة دروازة مصلّی مشهور بود، واقع شده و بدین خاطر به امامزاده سیّد خلیل نیز «سیّد مصلّی» می­گفتند

این زیارتگاه در محلّة‌ دروازة‌ مصلّی عتیق که سابقاً کوچه‌ای بر کنارش قرار داشت و به کوچة دروازة مصلّی مشهور بود، واقع شده و بدین خاطر به امامزاده سیّد خلیل نیز «سیّد مصلّی» می­گفتند. در سالیان اخیر با ایجاد خیابان وسیعی به نام «بلوار امام زاده جعفرp» این بقعه بر کنار خیابان واقع شده است.