مزارات ایران و جهان اسلام

کلمه سرآب، از دو کلمه سر و آب تشکیل شده که به معنى سرچشمه آب مى باشد. در این منطقه بدلیل آهکى بودن زمین، آب حاصل از بارش با انحلال آهک براحتى در زمین نفوذ مى کند و به صورت چشمه در سطح زمین جارى مى شوند که معمولا بسیار پرآب هم هستند. اهم آنها عبارتند از: سرآبهاى گیان، گاماسیاب، فارسبان، ملوسان، کنگاور کهنه، بنفشه و غیره.

الف: جنگل و سرآب گیان

این سر آب، با چشمه هاى جوشان، پر آب و زلال، در 21 کیلومترى جنوب غربى نهاوند در پاى کوههاى گرو از سلسله جبال زاگرس جریان دارد، که از جنوب به کوههاى گرو، و از غرب به زمینهاى روستاهاى ظفرآباد و مهین آباد محدود مى شود. آب دهى سالانه این سرآب، در حد 2500 لیتر در ثانیه است، که پس از مصارف آشامیدنى اهالى و استفاده هاى کشاورزى روستاهاى اطراف، مازاد آب آن به رودخانه گاماسیاب مى ریزد. تپّه باستانى گیان نیز در مسیر و 2 کیلومترى این سر آب قرار دارد. در مسیر این سرآب، جنگلى طبیعى، به وسعت بیش از 100 هکتار شامل: درختان قطور و کهنسال بلوط، چنار، زالزالک (گویچ)، گردو، بید، زبان گنجشک، گوجه وحشى، داغداغان، آلوچه، مو، انجیر، ون، گلابى، بنه و بادامک وحشى قرار دارد، که یکى از تفریحگاههاى غرب کشور محسوب مى شود. با توجه به قابلیّتهاى گردشگرى جنگل و سرآب گیان، اخیرا مطالعاتى انجام شده و براى آماده سازى و بهره بردارى هاى گردشگرى یک سلسله عملیّات عمرانى در دست اقدام مى باشد و در حال حاضر نیز به عنوان یک اثر طبیعى جذاب قابل بازدید است. دسترسى به این سر آب، از طریق جاده نهاوند به کنگاور به سمت روستاى گیان امکان پذیر مى باشد.

ب: سرآب کنگاور کهنه

این سرآب در دامنه کوههاى گرو و 45 کیلومترى غرب نهاوند بعد از روستاى کنگاور کهنه قرار گرفته، که متوسّط آب دهى آن 5/1 متر مکعب در ثانیه است. اطراف این سر آب، تعدادى درخت جنگلى و گردو پوشیده شده است.

ج: سرآب گاماسیاب

سرآب گاماسیاب (گاماساب) سرچشمه یکى از طولانى ترین رودخانه هاى کشور است، که از دامنه ارتفاعات کوه سنگى گرو (مسیر جاده نهاوند به نور آباد لرستان) و در 19 کیلومترى جنوب شرقى نهاوند سرچشمه مى گیرد و در امتداد کوه گرو ادامه مى یابد و آب رودخانه هاى متعددى را مانند حرم رود، قلقل رود و خرم آباد دریافت مى کند و پس از مشروب نمودن مزارع کشاورزى دشت نهاوند، به رودخانه قره سو و در ادامه به کرخه و نهایتاً به هور العظیم مى پیوندد. این رودخانه در استان کرمانشاه به قره سو، در استان لرستان به سیمره، و در استان خوزستان به کرخه موسوم است.

آب دهى متوسّط این چشمه ها، حدود 5 متر مکعب در ثانیه است. در بالا دست چشمه ها، غارى طبیعى دیده مى شود و محوطه اطراف سرآب جنگل کارى شده است. در مسیر این رود با احداث نیروگاه برق آبى حوضچه هاى پرورش ماهى، در تولید برق و پرورش ماهى بهره بردارى نموده اند. این چشمه جوشان و پر آب با ویژگیهاى خاص طبیعى، یکى از جاذبه هاى مستعد گردشگرى استان محسوب مى گردد.

د: سرآب ملوسان

این سرآب در 15 کیلومترى شمال غربى نهاوند، بالاتر از روستاى ملوسان و پشت کوههاى آردوشان و سیاه درّه قرار گرفته و زیستگاه برخى از حیوانات و پرندگان نیز مى باشد. آب این چشمه پرآب، به صورت رودى جریان مى یابد و در بستر آن گونه هایى از ماهى ها هم زندگى مى کنند. مازاد آب این سرآب، پس از مشروب کردن زمینهاى کشاورزى روستاهاى مسیر خود، به خرم رود مى ریزد.

هـ: سرآب فارسبان

این سرآب در نزدیکى روستاى فارسبان در 26 کیلومترى غرب نهاوند در روستاى کمالوند واقع شده است. متوسّط آب دهى سالانه آن، 5/1 متر مکعب در ثانیه است. مازاد آب این چشمه، پس از مشورب کردن زمینه هاى کشاورزى مسیر خود به رودخانه گاماسیاب مى ریزد.