مزارات ایران و جهان اسلام

کلمه سرآب، از دو کلمه سر و آب تشکیل شده که به معنى سرچشمه آب مى باشد. در این منطقه بدلیل آهکى بودن زمین، آب حاصل از بارش با انحلال آهک براحتى در زمین نفوذ مى کند و به صورت چشمه در سطح زمین جارى مى شوند که معمولا بسیار پرآب هم هستند. اهم آنها عبارتند از: سرآبهاى گیان، گاماسیاب، فارسبان، ملوسان، کنگاور کهنه، بنفشه و غیره.

حمام حاج آقا تراب (یا حمام دو قلو)، در محلّه على آباد واقع در بافت قدیمى شهر نهاوند قرار دارد. در سردر ورودى این بنا، کتیبه اى نصب شده که نام بانى حمام و تاریخ ساخت آن را، سال 1230 هجرى شمسى در زمان ناصرالدّین شاه قاجار بیان مى کند. ولى به سبک دوران صفویه ساخته شده است.

علت شهرت آن به حمام دو قلو، به این دلیل است که حمام از دو قسمت تشکیل شده: قسمت اول داراى سردینه (حمام سرد) و گرمینه (حمام گرم) بزرگ بوده و فقط مورد استفاده رجال، اشراف و شاهزادگان قرار مى گرفته و قسمت دوم همان حمام، که آن هم به نوبه خود داراى سردینه و گرمینه بوده (ولى در ابعاد کوچک)، ویژه افراد عادى و طبقات پایین جامعه بوده است.

این خانه قدیمى که متعلّق به شیخ على قدوسى از عالمان شهر نهاوند است، داراى سردر ورودى زیبایى است که با نقوش هندسى آجرى تزیین شده و دو ستون نما در دو سوى سردر به زیبایى آن افزوده است.

نماى بنا در داخل حیاط به وسیله آجرکارى هاى زیبا تزیین شده و قوس هایى به شکل شاخ قوچ، نما را آراسته است. پیرامون حیاط با طاق نماهاى هلالى تزیین شده است

این مسجد، در ضلع غربى میدان آزادى نهاوند و بر روى تپّه اى احداث شده است، که براى رسیدن به درب آن، باید از 25 پله، بالا رفت. بر محراب این مسجد قطعه سنگ حجارى شده اى به ابعاد 250×50 سانتى متر به چشم مى خورد، که عدّه اى از کارشناسان با استناد به آن، بناى کنونى را متعلّق به دوره سلجوقى دانسته اند.

این کتیبه سنگى، علاوه بر تزئینات حاشیه داراى عبارات: «بسم الله الرحمن الرحیم» و «محمّد رسول الله» و در وسط کتیبه و به خط کوفى مى باشد. همچنین در قوس محراب، کتیبه سنگى کوچک ترى نیز، شامل تاریخ تعمیر مسجد و وجود نام ابوتراب نصب شده است، که به 300 سال گذشته (عصر صفویه) تعلق دارد.

این مقبره در محله مصلى یا کوچه اطلسى شهر نهاوند در میان قبرستان عمومى آن واقع شده است

مقبره به شکل مستطیل شکل و به ابعاد 7×14 متر است که درب آن از جانب شمال باز مى شود و گنبد عرقچینى در بالا دارد. قبرستان مذکور کمى بالاتر از سطح خیابان واقع شده و چندین پلکان به صحن آن راه دارد. مقبره مرحوم آیه الله آقا حجت نهاوندى از آجر ساخته شده و بام آن شیروانى است و سالیان مدیدى است دستى به آن کشیده نشده و فرسوده گشته است. ایشان با شش واسطه به فیلسوف بزرگ اسلامى ملا صدراى شیرازى مى رسد، پدرش آخوند حاج میرزا حسن ملقّب به حجت بوده است، وى در سال 1240 هجرى قمرى در اصفهان متولد شد. پس از آنکه به سن تمییز رسید مقدمات علوم را نزد پدر فرا گرفت. سپس مدتى از محضر درس علاّمه سیّد اسدالله اصفهانى بهره برد.

این بقعه در 25 کیلومترى شمال باخترى شهر نهاوند، در انتهاى خیابان شهداء و در میان گورستان روستاى گنبدکبود واقع شده است.

بقعه از سنگ لاشه و به شکل مربّع با گنبدى عرق چینى بوده که در سال 1383 هـ.ش فرو ریخته و جزو آثار باستانى به شمار مى آمده است. وجه تسمیه روستا هم به خاطر همین زیارتگاه است که در گذشته داراى گنبدى عرق چینى به رنگ کبود و با آجرهاى تیره بوده است. فعلاً دور بناى قبلى را سنگ چین نموده و در وسط آن صورت قبرى نمایان است که بر روى آن پارچه سبز نهاده اند. گویند هر کسى به درخت توتى که در مجاورت بقعه است جسارت کند و قصد بریدن آن را داشته باشد، مورد غضب قرار خواهد گرفت. روزهاى جمعه هر هفته از روستاهاى اطراف به این زیارتگاه روى مى آورند، با اینکه از دفن بودن یا نبودن شخصى در این مکان هیچ گزارش مستندى در دست نیست اما اعتقاد اهالى به این زیارتگاه زیاد است.