مزارات ایران و جهان اسلام

بقعه این امامزاده در خارج از روستاى مخروبه قلعه نو از توابع دهستان حسن آباد بخش فشافویه واقع شده و در جنوب شرق بقعه، شهرک امام حسن واقع شده است.

به دلیل اینکه در اطراف امامزاده درخت و باغ وجود دارد، گنبد امامزاده از دور دیده نمی‌شود. فقط در فاصله صد مترى گنبدى کاهگلى دیده می‌شود که ترک خوردگی‌های آن حکایت از فرسودگى و عدم رسیدگى به آن می‌کند.

بناى فعلى از یک گنبد خانه تشکیل شده که درِ ورودى آن در جداره شرقى آن قرار گرفته است. ایوانى در سمت جنوب بنا دیده می‌شود، که با فضاى داخل بقعه هیچ ارتباطى ندارد. پیرامون بناى مذکور حیاطى دیده می‌شود که گستردگى بیشتر آن در شرق و جنوب بقعه است. مساحت بقعه 119 متر مربّع و مساحت عرصه آن 1256 متر مربّع است. ارتفاع ایوان در حدود 60/5 متر و ارتفاع دیگر جداره‌های بقعه 30/4 متر است. گچ، رنگ، کاهگل و آجر از جمله مصالح استفاده شده در این بناست.

صحن دو ورودى دارد که ورودى اصلى در قسمت میانى دیوار شمال شرقى به ابعاد دو متر در یک متر است. این ورودى یک در فلزى قرمز رنگ است. ورودى دیگر یک در طوسى رنگ در ضلع غربى به ابعاد دو متر در یک متر است. صحن به شکل مربّع و به مساحت سى متر مربّع، و دیوار صحن به ارتفاع دو متر و پنجاه سانتى متر است. حصار جنوب غربى، جنوب شرقى و شمال غربى صحن بلوک‌های سیمانى است و یک سوّم دیوار شمال شرقى صحن آجرى و بقیه آن گلى است.

فضاى صحن، درخت کارى نشده و فقط علف‌های خودرو در سطح آن دیده می‌شود. بقعه در وسط صحن قرار دارد. نماهاى مختلف بقعه آجرى است، که با اندود کاهگل پوشانده شده و به مرور زمان قسمت‌هایی از کاهگل ریخته است. در نماى سمت قبله (جنوبى) ایوانى دیده می‌شود که نیم طاق آن به صورت طاق گهواره اى است.

ورودى حرم در جنوب شرقى آن قرار دارد و فاقد در است که 50/1×80 سانتى متر اندازه دارد. قوس طاق ورودى به گنبد خانه از نوع قوس کمانى و به ابعاد 2×15/1 متر و ارتفاع آن 20/2 متر است. داخل گنبد خانه گچ کارى است که، به مرور قسمت‌های بسیار از آن ریخته است. گوشه‌ها اسکنج سازى شده است. کاربندى موجود در سقف به گونه اى است که بین هر دو طاق از هشت طاق موجود در جداره‌ها و گوشه‌ها یک پاباریک ایجاد شده است. در وسط هر یک از اضلاع گنبدخانه دو طاق روى هم دیده می‌شود که طاق بالایى نورگیر و طاق پایین در جهت قبله محراب و در سه جهت دیگر ورودى بوده، که در حال حاضر فقط یکى از ورودی‌ها باز، و دو تاى دیگر مسدود است. دو تا از نورگیرها نیز در حال حاضر مسدود است. در بدنه گنبد نیز یک نورگیر دیده می‌شود. نورگیرها به ابعاد 80×50 سانتى متر به صورت مشبّک و گلی‌اند. حرم داراى یک محراب است که قسمتى از آن خراب شده، و نیم طاق محراب رسمى سازى شده است. این رسمى روى گچ و داراى شش شاپرک است و چشمه کامل آن دوازده ضلعى است.

لچکى قوس محراب نیز با رنگ آبى پوشانده شده است. در هر گوشه دو طاقچه (جمعاً هشت عدد) دیده می‌شود. طاقچه‌ها به ابعاد 80×60 سانتى متر است. سکّوى روى قبر، آجرى و با اندود کاهگل و گچ روى آن پوشانده شده است، که در حال حاضر وضعیّت ظاهرى آن حالت تخریب شده اى دارد و در کنار آن گودالى حفر شده است. خاک ناشى از این گودال و حالت متروک بنا وضعیّت نامناسبى در داخل بنا ایجاد کرده است. ظاهراً کف بقعه پوشیده با کاهگل، و با دو پلّه به حیاط مرتبط است. به طورى که کف حیاط بالاتر از آن قرار دارد. ابعاد پلّه اول پنج سانتى متر و پله دوّم 25 سانتى متر در نظر گرفته شده است. کف بقعه با کف قسمت‌های میانى حیاط هم تراز است. داخل حرم فوق العاده کثیف است، روى دیوارهاى حرم آثارى از کندوى زنبور دیده می‌شود. برخى قسمت‌های حرم در حال ریزش است. ضخامت دیوارها هفتاد سانتى متر و جنس آن از کاهگل است. در قسمت غربى حرم راه پلّه اى براى رفتن به پشت بام هست که آجر کشى شده و مسدود است. داخل حرم تنها یک تابلو دیده می‌شود که روى آن اسامى و القاب امام رضا (علیه السلام) منقوش است.

در فاصله یک مترى محراب، مرقدى به ابعاد 20/2×20/1 و ارتفاع یک متر قرار دارد. قسمت تحتانى جنوب غرب مرقد خاک بردارى شده است. جنس آن از خشت خام و سطح فوقانى آن سبز رنگ است.

گنبد آجرى کارى است که از بیرون با اندود کاهگل پوشانده شده است. لایه داخلى آن نیز گچ کارى شده است. این گنبد یک پوسته و تیزه دار است و در نماى بیرونى قوس طاق گنبد به صورت یکنواخت نیست و داراى یک شکستگى است. ارتفاع نوک گنبد تا کف بقعه نه متر و هفتاد سانتى متر و قطر داخلى آن حدود 40/7 متر است. متأسّفانه، در حال حاضر گنبد در حال تخریب است.

این بنا نیز همچون برخى نمونه‌های مشابه با نداشتن فضاهاى دیگرى چون پیش فضا و اتاق‌های جانبى الگوى ساده و اولیه اى از یک مقبره منفرد را ارائه می‌دهد. بناى بقعه قدیمى است و تنها اقدام جدید در آن مسدود شدن دو ورودى شمالى و غربى آن است. همچنین راه پله موجود در ضلع شرقى بنا نیز حدود سه یا چهار سال اخیر مسدود شده است. بناى بقعه، حالتى متروکه و نیمه مخروبه دارد و نیازمند تعمیرات جدى و اساسى است. غالب اندودهاى بیرونى ریخته و اندودهاى داخلى نیز طبله کرده و در حال ریختن است. ریختن این اندودها خاک بسیارى را در داخل و اطراف بقعه ایجاد نموده است. اندود کاهگلى گنبد نیز در بیشتر قسمت‌ها ریخته است. در داخل بنا ترک‌های بسیارى دیده می‌شود که ظاهراً این ترک‌ها روى اندودها ایجاد شده است و سازه بنا سالم است. متأسّفانه درباره شخص مدفون در بقعه اطّلاعى حاصل نشد و اهالى نیز خود چیزى نمی‌دانستند. ^([1])

شهرت محلّى و نسب شریف

به اعتقاد اهالى، امامزاده حسین برادر امامزاده عبدالله مدفون در روستاى قلعه نو حسن آباد است. بر این اساس برخى از محقّقان معتقدند که نسب شریف امامزاده حسین به این طریق می‌باشد: سیّد حسین بن ابى الحسن على بن ابى عبدالله حسین بن محمّد ابى الغیث بن یحیى بن حسین بن محمّد الشریف بن عبدالرحمن الشجرى بن قاسم بن حسن ین زید بن امام حسن (علیه السلام).

وى سیّدى جلیل القدر بود. علاّمه نسّابه ابن طباطبا، ضمن واردین به شهررى و فشافویه از سکونت سیّد ابوالغیث محمّد الثانى در فشافویه یاد می‌کند، او برادرى داشته بنام سیّد حسین و ابوعبدالله که اینک به امامزاده حسین و امامزاده عبدالله شهرت دارند. وفات این دو به احتمال قوى در نیمه نخست قرن پنج هجرى اتّفاق افتاده است. ^([2])