مزارات ایران و جهان اسلام

این بنا در بلندترین نقطه کوه «شیدا» در شمال شرقى روستاى «ظفرآباد» از توابع قروه قرار دارد و از هر سو قابل رؤیت است.

این بنا با پلان مربّع شکل، حدود 9 متر ارتفاع دارد. بنا، از آجرهاى قرمز به ابعاد 5×22×22 سانتى‏متر با قوس‏هاى سلجوقى ـ ایلخانى ساخته شده و زمان احداث آن به طور دقیق مشخص نیست. در داخل طاقچه‏هایى در اطراف، با قوس‏هاى پاتو و شبدرى، گچ‏کارى و گچ‏زبره دیده مى‏شود که حاصل ابتکار استادکاران آن دوره است.

بنا داراى مدخلى روى به سمت شرق است و شکل آن یادآور پلان‌هاى آتشگاه‌هاست. ساختمان بقعه از هر چهار ضلع به جز مدخل ورودى مشابه است و برخى از بقعه گنبدى با قوس تیزه‏دار و با خیز نسبتاً بلند قرار دارد که از بلندى نیز برخوردار است. در داخل ساختمان بر روى اضلاع چهارگانه، طاق‏نماهایى تعبیه شده و داراى قوس‏هاى جناغى است. پائین ساختمان از دیوارهاى ضخیم ساخته شده و به تدریج در قسمت فوقانى از ضخامت آن کاسته شده است.

 در کتاب «تحفه ناصرى» آمده: «در این بنا سبحان وردى خان جد امان اللَّه خان بزرگ، والى کردستان، معاصر نادرشاه
افشار مدفون است.» شیدا را «شیداى نازار» هم مى‏گویند. این بنا یادآور بناهاى پیش از اسلام و به صورت چهارطاقى است و مرمّت آن احتمالاً سال 1167 هـ . ق هم زمان با دفن «سبحان وردى‏خان» در آن است.

سبحان وردى‏خان پس از فوت برادرش والى کردستان شد (سال 1143 هـ . ق). او مردى پرهیزگار و عابد بود و با مردم کردستان به ملایمت و عطوفت رفتار مى‏کرد و در هر کارى جنبه هم‏نژادى را در نظر داشت. اوقات فراغت را بیشتر با علما و فضلا مى‏گذرانید و خود نیز اهل فضل بود و تا آن‌جا که قدرت داشت در آبادى و توسعة شهر سنندج و تعمیر دارالایاله کوشش کرد.

در سنه 1147 هـ . ق نادرشاه به عزم تسخیر شیروان از اصفهان حرکت کرد و در 18 صفر همان سال وارد سنندج شد و در تالار دارالایاله، رو به شمال جلوس نموده بار عام داد؛ در حالى که سبحان وردى خان والى در پایین تالار به حالت احترام ایستاده بود. نادرشاه مى‏گوید: والى! ما نیامده‏ایم جاى شما را غصب کنیم. تالار بزرگ است، ما در یک طرف آن به کار سلطنت مى‏پردازیم و در طرف دیگر شما به حکومت خود ادامه دهید. سبحان وردى خان به شکرانه این عطوفت چهارده هزار من روغن و ده هزار تومان وجه نقد تقدیم مى‏کند.

نادر، پس از ترک سنندج، احمد خان پسر سبحان وردى خان را با گروهى رجال زبده کردستان از قبیل؛ اللَّه وردى بیگ و حسن بیگ میراسکندرى با پانصد سوار مرد جنگى و کارآزموده همراه خود مى‏برد و به جانب خراسان و هرات حرکت مى‏کند. سرانجام نادر پس از تاجگذارى در دشت مُغان (شوال 1148 هـ . ق) سبحان وردى‏خان را در نتیجه شکایات اهالى بر کنار مى‏کند و مصطفى‏خان برادر او را حکومت کردستان مى‏دهد. مدّت حکومت سبحان وردى خان در این نوبت 5 سال و 8 ماه بوده است.