مزارات ایران و جهان اسلام

در انتهای خیابان امام شهر زنجان، نرسیده به میدان 15 خرداد کوچه رضایی، آرامگاه موسوم به میرزا قرار گرفته است. این همان آرامگاهی است که ادوارد براون آن را ذکر می‌نماید. صاحب آرامگاه میرزا ابوالقاسم مجتهد است. ایشان یکی از روحانیون طراز اوّل عصر ناصری در شهر زنجان و در قلع و قمع عوامل ملامحمّد علی باب مؤثّر بوده است.

در این آرامگاه حداقل دو شخصیّت مذهبی مدفون است. نخست آیت الله محمّد کاظم، پدر میرزا و سپس در سال 1292 هجری قمری میرزا ابوالقاسم مجتهد پسر ایشان از دارفانی به منزل باقی شتافته و در این محل دفن شده است.

بنا از دو قسمت تشکیل یافته، قسمت نخست ایوان ورودی و اطاق‌های جانبی آن و قسمت دوّم شبستان می‌باشد. سقف ایوان با قوس‌های پنج و هفت تند مزیّن است و در بالای آن پوشش آجری یک نواختی را از ایوان سلب می‌نماید در طرفین این ایوان دو ستون نمای چسبیده به آن تعبیه شده است.

اطاق‌های ایوان دو طبقه بوده و از سمت جنوبی راه پلّه‌ای دارد که به پشت بام هدایت می‌گردد.

قسمت دوّم که محل اصلی آرامگاه است بلاواسطه پشت سر ایوان احداث شده و سقف شبستان را گنبدی با ساقة نسبتاً بلند پوشش می‌نماید. ارتفاع ساقه گنبد زیاد و نسبت به ارتفاع عرقچین نامتناسب است. بهر تقدیر روشنایی شبستان از طریق شباک‌های ساقه گنبد تأمین می‌گردد. تارپود بنا از آجر و تقریباً فاقد تزئینات می‌باشد.

آرامگاه میرزا در وسط محوطه‌ای که با استفاده از دیوار محاط گردیده قرار دارد و در مدخل این محوطه، یک عنصر شبیه به مناره ایجاد شده و پلان این مناره آجری در رقوم کف فعلی، هشت ضلعی متمایل به منتظم و سپس پلان آن به دایره تبدیل شده و پایان بخش آن مقرنس‌های آجری نسبتاً زیبا آن را مزیّن نموده‌اند.

این بنا به شمارة 9445 و در تاریخ 14/5/1383 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.