مزارات ایران و جهان اسلام

این مقبره با شکوه در خیابان 32 مترى شهداى شهر بجنورد واقع شده است. این بنا نمونه برجسته‏اى از آثار معمارى دورة پهلوى اوّل در بجنورد است که در وسط باغى قرار دارد. این مکان، مدفن افرادى است که به دلیل مخالفت در برابر شورش لهاک خان که در سال 1304 هـ . ش علم سرکشى بر افراشته بود، توسّط وى در میدان سرخ بجنورد تیر باران شدند.

 این پارک زیبا در 6 کیلومترى جاده بجنورد ـ اسفراین واقع شده و یکى از تفرجگاه‏هاى مشهور استان خراسان شمالى و شهرستان بجنورد است .از ویژگى‏هاى این پارک، درختان چنار قدیمى، استخر شنا، تپه و آب نماهاست که اخیراً جهت رفاه حال گردشگران فروشگاه‏هاى عرضه مواد غذایى، نمازخانه، سرویس بهداشتى و پارکینگ اضافه شده است.

این زیارتگاه که برخى آن را امامزاده مى‏پندارند، در خارج از روستاى گنبدلى از بخش رازوجرگلان، در 39 کیلومترى شمال غربى شهر راز واقع شده است.

در بخش بلندى از محطوه باستانى اورتاکى قرار دارد که شامل یک بناى چهار ضلعى در روس سکوى حدود یک مترى است. ورودى بنا رو به طرف شمال مى‏باشد. طول شمالى جنوبى بنا 6 متر و عرض شرقى غربى 6 متر است. در شرق بنا پنجره و در غرب آن نورگیر کوچکى و درختى که در کنار بقعه رشد کرده است، قرار دارد. سقف بنا مسطح و بخش‏هاى داخل یبنا نیز شامل سنگ قبرى با حجم مستطیل شکل در ابعاد 2×5/2 متر که از سنگ و گل ساخته شده است، قرار دارد.

این بقعه در یک کیلومترى شمال شرق روستاى پرسه سو و در دامنه‏هاى کم شیب درّة سومبار و در خط مرزى ایران و ترکمنستان، از توابع دهستان غلامان بخش رازوجر گلان و در 51 کیلومترى شمال غربى شهر راز واقع شده و چشم‏انداز آن زیبا است.

 ساختمان و پلان بقعه چهار ضلعى گنبد دار است، بنا بر سطح یک صفّه مستطیل شکل با مصالح سنگ و ملاط گل، قرار گرفته و ابعاد آن 10×18 متر است که امروزه بخش عمده‌اى از آن با ملات سیمان پوشانده شده و دو ورودى یکى در جهت غرب با هفت پلّه و یکى در جهت جنوب با سه پلّه براى دسترسى به سطح صحن ایجاد شده است.

این بنا در سمت جنوب شرقى روستاى غلامان از توابع بخش راز و جرگلان شهرستان بجنورد و در میان قبرستان روستا قرار گرفته است.

بنا، نقشه شش ضلعى دارد که ورودى آن در ضلع شمالى تعبیه شده. فضاى ورودى با یک پیش‏آمدگى تبدیل به ایوان شده و قوس پوشش آن از نوع جناقى است. فرم کلى بنا از نماى داخلى چهار طاقى با چهار پایه قطور در اضلاع چهارگانه، طاق‌نماهاى عمیقى وجود دارد و در اضلاع جنوبى و شرقى پنجره‏هایى براى تأمین نور فضاى داخلى تعبیه شده است.

بقعة با شکوه و زیباى این امامزاده در یک کیلومترى شرق روستاى لنگر، در 13 کیلومترى شمال غرب شهر بجنورد واقع شده است.

بنای نخستین بقعه در دورة تیموریان و زمان سلطان حسین بایقرا ساخته شده و تجدید بناى آن در زمان قاجاریّه و سپس در سال 1329 انجام شده است. پلان بقعه به شکل مربع و داراى ایوان و گنبد است. هسته مرکزى بنا، اتاق مرقد است که به ابعاد 6×6 متر مى‏باشد و در ارتفاع 4 مترى آن با ایجاد چهار گوشواره در چهار زاویة بنا، آن را به دایره تبدیل نموده و در نتیجه گنبد عرقچینى بلند بنا را بر آن استوار ساخته‏اند. این گنبد از داخل به قطر 6 و ارتفاع 8 متر است که نماى خارجى آن را با رنگ آبى نقّاشى نموده‏اند و داخل آن گچ اندود شده است.

بقعة با شکوه این امامزاده در میان روستاى اسفیدان، در 5/39 کیلومترى جنوب شرق شهر بجنورد، در درّه‏اى مصفّا، با آب و هواى معتدل و چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى، واقع شده است.

خانه‏هاى این روستا به صورت پلّکانى در دامنه کوه ساخته شده و بقعه امامزاده با گنبد طلایى خود همچون نگینى در این درّه مى‏درخشد. بناى امامزاده بسیار باشکوه و بجا مانده از دورة صفویّه است که در زمان قاجاریّه مرمّت شده و شامل ایوان، گنبد، گلدسته، صحن و حرم است.

بقعة این امامزاده در داخل قبرستانى در فاصله سیصد مترى جنوب غربى روستاى گیفان از توابع بخش جرگلان شهرستان بجنورد و در دامنه ارتفاعات منتهى به کوهستان واقع شده است. اطراف امامزاده در جنوب و شرق و غرب، کوهستان و درختان جنگلى سرو و در شمال با اندک فاصله‏اى به باغهاى گیفان متصل مى‏ شود.

بنا، داراى پلان مربع شکل است که در نماى بیرونى آن طاق‌نماهایى تعبیه شده است. گنبد بنا از نوع دو پوسته بوده و ساقه‏اى استوانه‏اى با ارتفاع حدود 5 متر دارد. در گرداگرد ساقه(گریو) گنبد در فواصل معین قابهاى (طاق‌نماهاى) آجرى مستطیل شکل ساخته شده که جنبه تزیینى دارند. ایوان ورودى در ضلع شرقى بنا قرار گرفته و به شکل یک جلوآمدگى با سقف مسطح است که با استفاده از تیرهاى چوبى پوشانده شده است. در دو طرف ایوان دو طاق‌نماى مستطیل شکل کم‏عرض وجود دارد.

بقعة این امامزاده در خارج از روستاى راستقان، از بخش رازوجرگلانِ بجنورد و در 54 کیلومترى شمال شرق شهرراز واقع شده و به شاهزاده حمید مشهور است.

 بناى شاهزاده حمید یکى از بناهاى آرامگاهى منطقه با ویژگى‏هاى معمارى محلى است. احداث بناى این اثر مربوط به دوران اواخر قاجار است اما ویژگى‏هاى طاق و گنبد و پلان بنا ریشه در معمارى چند صد ساله منطقه در دوران اسلامى دارد. ساختمان و پلان امامزاده عبارت است از یک بناى چند ضلعى گنبد دار که ورودى آن شامل یک ایوان در سمت غرب و رو به روستاى راستقان است.

بقعة این امامزاده در خارج از روستاى کرپشتلى (=کرپوشلى بالا) از بخش رازوجرگلان بجنورد و در 7/78 کیلومترى شمال غربى شهر راز واقع شده و به سیّد ابراهیم مشهور است.

بناى امامزاده ساختمانى مخروبه با ویژگى‏هاى معمارى ایلخانى است. مستند نگارى و حفظ و مطالعات باستان‏شناسى این اثر مى‏تواند در پژوهشهاى باستان‏شناسى این دوران در منطقه حائز اهمیّت باشد. بیش از 90 درصد بناى این امامزاده تخریب شده است و مهمترین مواد باستان‏شناسى سطح آن آوار سنگ و آجر و ساروج است.