مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در کوچه هفتمِ خیابان شهید بهشتی شهر ابرکوه و در هفتاد متری مسجد طاووسی واقع شده است که به آن «پیرمراد» یا «پیرحمزه سبزپوش» می­گویند.

ساختمان بقعه، بنایی است چهارضلعی به ابعاد 5/6×5/6 متر از جنس خشت و دارای گنبدی به قطر شش و ارتفاع هشت متر است. هر پی بقعه حدود 10/1 سانتی­متر پهنا دارد و حکایت از قدمت بنا است. شهرت و نفاست بنا به مناسبت گچبریهای ظریف و آراسته‌ایست که در محراب و ازارة داخلی آن دیده می­شود و از آن قرن ششم هجری است. به قول استاد محمّد تقی مصطفوی با گچ کاریهای گنبد علویانِ همدان، و مدرسة حیدریّه قزوین، و مسجد جامع ورامین همترازی و هم­نمایی دارد.

عرض ازارة گچبری که 10/1 سانتی­مترست علی­القاعده در چهار ضلع بنا بوده که متأسّفانه قسمت مختصری از آن پس از خرابیها بجا مانده است. و مقداری از قسمت باقیمانده پشت صورت قبری بزرگ پنهان است. بر این گچبری به خطّ نسخ آیات قرآن کار شده است.

بر دورة بدنة زیر گنبد کتیبه­ای از آیة قرآن به خط کوفی تزئینی گره­ای به رنگ آبی و کبود بوده که قسمتهایی از دو ضلع آن باقی است. این نوع کار از آن قرن هشتم هجری است و نظیرش در ابنیة یزد و ابرقوه مکرّر دیده می­شود و نشان می­دهد که این بنا در قرن هشتم مرمّت و بازسازی شده است.

بر دو سطح دیوار داخلی بقعه، آثار چهار شمسه که سائیده و رنگ پریده است دیده می­شود. در اساس به رنگهای آبی و کبود ساخته شده بود و کاه گل کثیفی که به قصد مرمّت بر دیوارها کشیده­اند هنر و ظرافت کهن را محو کرده است.

محراب گچبری زیبای بقعه، سالمترین قسمت بنا است. نقوش برجستة آن را طرحهای اسلیمی و گل و بته و زنجیره­های هندسی تشکیل می­دهد. در قسمت وسط محراب دو ستون نمای ظریف هم تعبیه کرده­اند.

در این محراب، شش رشته آیات قرآن از سوره­های دهر، بقره و جز آن به خطّ ثلث و کوفی کتیبه شده است. در قسمت فوقانی محراب دو حقّه برجسته دیده می­شود و در دورة آنها که به شکل کمان است نام سازنده و تاریخ کار او ضبط شده است که بدین صورت می­باشد: «عمل محمّد بن ابی­الفرج العراقی غفرالله له. فی المحرم سنة ... سین و خمس مائة.» این بنا با شکوه که بر اثر مرور زمان از بین رفته در سال 1374 هـ . ش بازسازی و تعمیر شده است. متأسّفانه از هویّت خفته در مزار گزارش به ثبت نرسیده و هر گونه اظهارنظر خالی از مدرک و استناد است.

این بنا به شمارة 205 و در تاریخ 31/4/1313 در فهرست آثار تاریخی و ملّی به ثبت رسیده است.