- سه شنبه ۱ مهر ۹۳
این بقعه در کوچه هفتمِ خیابان شهید بهشتی شهر ابرکوه و در هفتاد متری مسجد طاووسی واقع شده است که به آن «پیرمراد» یا «پیرحمزه سبزپوش» میگویند.
ساختمان بقعه، بنایی است چهارضلعی به ابعاد 5/6×5/6 متر از جنس خشت و دارای گنبدی به قطر شش و ارتفاع هشت متر است. هر پی بقعه حدود 10/1 سانتیمتر پهنا دارد و حکایت از قدمت بنا است. شهرت و نفاست بنا به مناسبت گچبریهای ظریف و آراستهایست که در محراب و ازارة داخلی آن دیده میشود و از آن قرن ششم هجری است. به قول استاد محمّد تقی مصطفوی با گچ کاریهای گنبد علویانِ همدان، و مدرسة حیدریّه قزوین، و مسجد جامع ورامین همترازی و همنمایی دارد.
عرض ازارة گچبری که 10/1 سانتیمترست علیالقاعده در چهار ضلع بنا بوده که متأسّفانه قسمت مختصری از آن پس از خرابیها بجا مانده است. و مقداری از قسمت باقیمانده پشت صورت قبری بزرگ پنهان است. بر این گچبری به خطّ نسخ آیات قرآن کار شده است.
بر دورة بدنة زیر گنبد کتیبهای از آیة قرآن به خط کوفی تزئینی گرهای به رنگ آبی و کبود بوده که قسمتهایی از دو ضلع آن باقی است. این نوع کار از آن قرن هشتم هجری است و نظیرش در ابنیة یزد و ابرقوه مکرّر دیده میشود و نشان میدهد که این بنا در قرن هشتم مرمّت و بازسازی شده است.
بر دو سطح دیوار داخلی بقعه، آثار چهار شمسه که سائیده و رنگ پریده است دیده میشود. در اساس به رنگهای آبی و کبود ساخته شده بود و کاه گل کثیفی که به قصد مرمّت بر دیوارها کشیدهاند هنر و ظرافت کهن را محو کرده است.
محراب گچبری زیبای بقعه، سالمترین قسمت بنا است. نقوش برجستة آن را طرحهای اسلیمی و گل و بته و زنجیرههای هندسی تشکیل میدهد. در قسمت وسط محراب دو ستون نمای ظریف هم تعبیه کردهاند.
در این محراب، شش رشته آیات قرآن از سورههای دهر، بقره و جز آن به خطّ ثلث و کوفی کتیبه شده است. در قسمت فوقانی محراب دو حقّه برجسته دیده میشود و در دورة آنها که به شکل کمان است نام سازنده و تاریخ کار او ضبط شده است که بدین صورت میباشد: «عمل محمّد بن ابیالفرج العراقی غفرالله له. فی المحرم سنة ... سین و خمس مائة.» این بنا با شکوه که بر اثر مرور زمان از بین رفته در سال 1374 هـ . ش بازسازی و تعمیر شده است. متأسّفانه از هویّت خفته در مزار گزارش به ثبت نرسیده و هر گونه اظهارنظر خالی از مدرک و استناد است.
این بنا به شمارة 205 و در تاریخ 31/4/1313 در فهرست آثار تاریخی و ملّی به ثبت رسیده است.
- ۱۳۰۸
- ادامه مطلب