مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

بقعة خسرو آباد ـ طبس

این بنا در کنار روستای خسروآباد از توابع دهستان گلشن، در هفت کیلومتری جنوب شهر طبس قرار دارد.

مزار خسرو آباد با فاصله کمی از روستای خسروآباد در میان کشتزارها دیده می‌شود. و به عنوان یکی از چهار مزار طبس معروف است. بقعه، بنای کوچکی از خشت و گل است که نماهای خارجی آن روکش آجری داشته، و از بین رفته و اثری از آن بجای نمانده است. حجم بنا در همکف زمین، ‌فضایی چهار ضلعی است که درازای هر ضلع آن در حدود پنج متر می‌باشد. سپس با گوشه سازی فضای چهارضلعی را به هشت ضلعی تبدیل کرده و گنبدی بر فراز آن نهاده‌اند. برخی از قسمتهای این گنبد هنوز باقی مانده و بخشهای عمده آن ریخته است. نماهای داخلی اندود گچی داشته است و هنوز آثار اندکی از آن باقی است. دور تا دور جدار بالای بقعه را، ‌کتیبه گچی زیبایی با خط کوفی شکل داده که هنوز قسمتهای قابل توجّهی از آن بجای مانده است. نوشتارهای این کتیبه از روی عکسهای قدیمی و جدید، به این شرح است:

بقعة حسن‏ بن محمّد ـ خاتم‏

این بقعه در 27 کیلومترى جنوب باختر شهر هرات از توابع شهرستان خاتم در روستاى چاهک، جنب «گنبد کلّه پریده» واقع شده است.

سنگ قبرى در کنار گنبد کلّه پریده است که بر آن حسن‏بن محمّد حک شده است. علّت و وجه تسمیه این گنبد به کلّه پریده بدان جهت است که مى‏گویند: در یکى از روزها هنگامى که باد تندى وزید، گنبد مزار واژگون شد اوّل کسى که مزار بى‏گنبد را دید گفت: شیخ کلّه‏اش پرید، سپس به مزار «کلّه پریده» خوانده شد. هشتاد درصد مزار تخریب شد و اصل آن نیز از خشت و گل است. از بقایاى موجود نمى‏توان چنین استدلال نمود که داراى دو ایوان، گنبد کلاه‌خودى بلند به ارتفاع هشت متر و دو شبستان در مغرب و مشرق و محراب بوده است. فعلاً از این بقعه به عنوان گورستان استفاده مى‏شود و دور تا دور صحن آن را که حدود دوهزار متر است، حصارکشى کرده‏اند.

بقعة شیخ عبدالله ـ خاتم

این بقعه با شکوه در کنار میدان ورودی شهر مروست از توابع شهرستان خاتم واقع شده است.

مجموعه بقعه، بنائی شامل مقبره، ایوان، گنبد است که از آثار عصر صفوی می‌باشد و در گذشته محلّ خانقاه بوده و بعدها به مزار تبدیل و بقعه و غرفات دیگری بدان ضمیمه و الحاق شده است.

قسمت اصلی بنا که مربّع و دارای گنبدست با چهار صفّه احاطه شده و در صفّه جنوبی آن محرابی ایجاد شده است. بر بالای سر این محراب نقشی بسیار زیبا به اندزه 111×140 سانتی‌متر وجود دارد که مجلس جنگ و شکار کردن شیرست به امضای «العبدالفقیر قنبر علی». این نقش به اسلوب و کار عصر صفوی است و شکل و لباس مردمی که شیر شکار می‌کند به مانند آن دوره است. هنر نقّاش در این است که اثر هنری خود را از تراشیدن گچ بر روی کاه گل ظریف بیرون آورده است و نظیرش در جای دیگردیده نشده است. این نوع گل نازک و نرم که با گچ بر آن کار می‌کنند در اصطلاح یزدی‌ها «سیم گل» خوانده می‌شود.

بقعة پیرحمزه ـ ابرکوه

این بقعه در کوچه هفتمِ خیابان شهید بهشتی شهر ابرکوه و در هفتاد متری مسجد طاووسی واقع شده است که به آن «پیرمراد» یا «پیرحمزه سبزپوش» می­گویند.

ساختمان بقعه، بنایی است چهارضلعی به ابعاد 5/6×5/6 متر از جنس خشت و دارای گنبدی به قطر شش و ارتفاع هشت متر است. هر پی بقعه حدود 10/1 سانتی­متر پهنا دارد و حکایت از قدمت بنا است. شهرت و نفاست بنا به مناسبت گچبریهای ظریف و آراسته‌ایست که در محراب و ازارة داخلی آن دیده می­شود و از آن قرن ششم هجری است. به قول استاد محمّد تقی مصطفوی با گچ کاریهای گنبد علویانِ همدان، و مدرسة حیدریّه قزوین، و مسجد جامع ورامین همترازی و هم­نمایی دارد.

بقعة پیرحسین ـ ابرکوه

این بقعه در دو کیلومتری جنوب شهر ابرکوه، در خارج از روستای مدوئیه یا مودویه واقع شده است.

بقعه­ای از خشت و گل و بدون تزیین با گنبدی تخم مرغی شکل به قطر هفت و ارتفاع هشت متر است. اصل بنا چهارضلعی است و در چهار زاویه‌اش فرورفتگی گوشواره مانند ایجاد کرده­اند. چهار دیوار اصلی بنا قدیمی است و گنبد آن را به تازگی تعمیر و تجدید بنا کرده­اند.

این بنا به شمارة 14530 و در تاریخ 16/12/1384 به ثبت آثار تاریخی و ملّی رسیده است. متأسّفانه از هویّت شخص مدفون اطلاعی حاصل نشد.

  • ۱۸۲۴

امامزاده سیّدنورالدّین احمد ـ اردکان

این زیارتگاه باشکوه در خارج از آبادى کوچکى به نام «گاپُله» نزدیکى عقدا، در مسیر جادّه تهران ـ یزد، حدّ واسط اردکان، عقدا قرار دارد و به امامزاده «پاگنده» مشهور است.

بقعة این امامزاده داراى حرم، گنبد، صحن بزرگ و پیش طاقى بلند مى‏باشد. غلام گردشى بقعه، از سه طرف بناى اصلى را در خود گرفته و از طرف مدخل اصلى، ایوان بلندى دارد. در داخل بنا، در قسمت کمربند گنبد دو بند (نوار) و در مرکز گنبد، شمسه‏اى به شکل ستاره هشت پَر از آب و رنگ نقاشى شده است.

امامزاده سید نصرالدین-یزد

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی شهر یزد، مقابل در اصلی بیمارستان سیّدالشهدا‰ واقع شده و به سیّد نصر مشهور است.

بنای قدیم امامزاده در صحرای محلّه «آبشور» قرار داشت که  اینک به جهت گسترش شهر، در داخل شهر قرار گرفته است.
بارگاه قدیمی شامل یک حرم کوچک و مربع شکل با چهار صفّه در چهار سـمت و یـک گنبد خشتی کوتاه بود. مرقد امامزاده در
سال 1352 ﻫ . ش در حرم کوچکتر و مزیّن به دریچه‌ها و شبکه‌های رنگین قرار داشت. بارگاه کنونی شامل یک اتاق کوچک، یک سالن نمازخانه و دو درِ کوچک شمالی و جنوبی است. بنا به نقلِ مؤلف جامع مفیدی سیّد نصر در محلة «سلغرآباد»، کشتخوان آبشور، به خاک سپرده شد.

امامزاده سیّد شریف السّادات ـ خاتم

این زیارتگاه در 15 کیلومتری جنوب خاور شهر مروست، در ابتدای روستای ترکان از توابع دهستان هرابرجان واقع شده است.

بقعه همچون دیگر بقاع مروست و هرات است با این تفاوت که سه ایوان کوچک به ارتفاع چهار متر در غرب، شرق و شمال دارد. در قسمت غرب بقعه، ‌شبستان بزرگی قرار دارد که توسّط دری به داخل حرم راه می­یابد که اخیراً مسدود شده است.

امامزاده حسین ـ طبس‏

این آرامگاه باشکوه در سه کیلومترى شمال غربى مرکز شهر طبس قرار دارد. شواهدى نشان مى‏دهد که زمانى در اطراف آن، خانه‏هاى مسکونى وجود داشته است؛ ولى هم‏اکنون اطراف آن گورستان عمومى شهر است و ساخت و سازهاى تجارى و مسکونى به طور فزاینده‏اى انجام مى‏ شود.

امامزاده احمد ـ ابرکوه

بقعة این امامزاده در کوچة چهاردهم خیابان شیخ صدوقی شهر ابرکوه قرار دارد.

بنای قبلی، از خشت و گل، و شامل یک پیش اتاق و بنای سرپوشیده اصلی مزار و ایوان و صفّه سرباز بزرگ بود. قسمتی از پی­های کلفت قدیمی که در ایوان سرباز دیده می­شود، حکایت از کهنگی چهار الی پنج قرنی بنا دارد.

آرامگاه سپهسالار ـ طبس‏

این آرامگاه در نزدیکى روستاى جوخواه (چهارده) که در 20 کیلومترى شمال طبس است، قرار دارد و به «مزار جوخواه» مشهور است.

در مورد تاریخ ایجاد این بنا، کتیبه و یا سنگ نوشته‏اى وجود ندارد. طرح و نماسازى‏هاى داخلى این بنا در پیرامون یک نقشه چهار گوشه که اندازه‏هاى آن در ناحیة کف 42/8×26/8 متر است، سالم و کاملاً گویاست و چیزى از دست نرفته است. امّا نماهاى خارجى بنا با گذشت زمان و به دلیل فرسایش‏هاى زیاد، شکل اصلى خود را از دست داده است، با توجّه با شواهدى از آجرکارى در نماهاى خارجى که در قسمتى از ناحیة هشت وجهى زیر گنبد باقى مانده، مى‏توان نتیجه گرفت که، تمام سطوح خارجى بنا را لایه‏اى از آجر شکل مى‏داده، ولى طرح و چگونگى آن را نمى‏توان به دقّت و بدون تردید مجسّم نمود. به ویژه آنکه لایه‏اى از نماسازى گچى آن جا میان جرزها به چشم مى‏آید و این نکته، کار بررسى را پیچیده‏تر مى‏نماید و این مفهوم را مى‏رساند که این بنا در یک زمان ساخته نشده است.

امامزاده جعفر یزد+تصاویر

از مزارات باشکوه استان یزد، حرم مطهّر و ملکوتی امامزاده ابوجعفر محمّدA است که در بلوار امامزاده جعفرC شهر یزد، در محلّة مصلّی عتیق قرار دارد. به مناسبت آنکه، کنیة امامزاده، ابوجعفر است، اختصاراً در اذهان عمومی به امامزاده جعفر C موسوم شده است.

محمّد مستوفی بافقی در جامع مفیدی دربارة آن حضرت می­نویسد:

«دردمندان ، به جهت شفای علل و امراض، غبار مرقد منوّرش را توتیای دیده ساخته، طواف روضه مطهّره را بر خود لازم و واجب می­دانند.»[1]

بقعه شاهزاده فاضل یزد

این بقعه باشکوه در خیابان امام خمینی ره شهر یزد واقع شده و به شازده فاضل مشهور است.

در گذشته درب اصلی بقعه از جانب شمال باز می­شد که خود شامل ایوان باشکوه و مناره بلند و حسینیه و بازار است. امروزه بیشتر آمد و رفت از درب شرقی مقابل خیابان امام خمینی u صورت می­گیرد که شامل ایوان و سر دربی زیبا به ارتفاع تقریبی شش متر است.

بقعه سید گل مشکیجه یزد

این زیارتگاه در خیابان گل سرخ، در محلّه سرچم و مقابل هنرستان کارودانش وطنچی واقع شده است

بقعة این امامزاده دارای حرم کوچک و زیارتگاهی از خشت و گل به صورت قبری بلند در میان قبرستان متروکة محلة سرچم است که با احداث چند مدرسه در محوطة‌ قبرستان، مرقد و حرم را با دیوارهای آجری به طول 35 متر متمایز کردند و ضریح و منبری آهنین را در این مکان قرار دادند. رسم است که در ایّام سوگواری، مردم در این مکان عزاداری می­کنند. مردم یزد نام سیّد گل مشکیجه را سیّد حسن و برادر امامزاده سیّد گل سرخ و سیّد گل زرد می­دانند.[1]

بقعه گل سرخ یزد

این زیارتگاه در خیابان سیّد گل سرخ، بیرون دروازة کوشکنو و در محلّه سرچم قرار دارد و دارای گنبد کاشیکاری شده، سنگ قبر و کتیبه هایی مربوط به اواخر سدة‌ دهم و اوایل سدة یازدهم هجری قمری است. بقایایی از مدرسه یا خانقاهی در کنار حرم سیّد گل سرخ قرار دارد که احتمالاً به دست سیّد گل سرخ ساخته شده است

 

این زیارتگاه در خیابان سیّد گل سرخ، بیرون دروازة کوشکنو و در محلّه سرچم قرار دارد و دارای گنبد کاشیکاری شده، سنگ قبر و کتیبه هایی مربوط به اواخر سدة‌ دهم و اوایل سدة یازدهم هجری قمری است. بقایایی از مدرسه یا خانقاهی در کنار حرم سیّد گل سرخ قرار دارد که احتمالاً به دست سیّد گل سرخ ساخته شده است.

بقعه سید خلیل الله یزد

این زیارتگاه در محلّة‌ دروازة‌ مصلّی عتیق که سابقاً کوچه‌ای بر کنارش قرار داشت و به کوچة دروازة مصلّی مشهور بود، واقع شده و بدین خاطر به امامزاده سیّد خلیل نیز «سیّد مصلّی» می­گفتند

این زیارتگاه در محلّة‌ دروازة‌ مصلّی عتیق که سابقاً کوچه‌ای بر کنارش قرار داشت و به کوچة دروازة مصلّی مشهور بود، واقع شده و بدین خاطر به امامزاده سیّد خلیل نیز «سیّد مصلّی» می­گفتند. در سالیان اخیر با ایجاد خیابان وسیعی به نام «بلوار امام زاده جعفرp» این بقعه بر کنار خیابان واقع شده است.

بقعه سید جلال الدین

این زیارتگاه در خیابان شهید رجایی، و امتداد کوچة غربی بازارچة‌ چهار منارِ‌ شهر یزد قرار دارد.

بنای ساده‌ای از خشت و گل است و دارای چند طاق گنبدی، ایوانهای نامنظم و ضریح کوچک است. برسر درب بقعه نوشته شده؛ «ولادت 1004 ﻫ .ق زیارتگاه سیّد جلال الدّین چهار منار رحلت 1084 ﻫ . ق».

تصویری از بقعة امامزاده سید جلال الدین

امامزاده سیّد جلال الدّین از سادات عریضی قرن یازدهم هجری است و معاصر با شاهان صفوی (907- 1136) بوده است. آرامگاه او اخیراً مرمّت و بازسازی شده است.[1]

بقعه سید ابراهیم یزد

این زیارتگاه در خیابان قیام شهر یزد، جنب مسجد حاجی یوسف در کوچه زنبق واقع شده است.

این زیارتگاه در خیابان قیام شهر یزد، جنب مسجد حاجی یوسف در کوچه زنبق واقع شده است. راه بقعه از مسجد بزرگ حاج یوسف می­گذشت، پس از خریداری زمین پیرامون آن، به مسجد ساباط ملحق گشته است. قبر امامزاده را به اندازه چند سانتی متر بالا آورده‌اند و بر روی آن پارچه سبز گذارده‌اند. گویند که سیّد ابراهیم از نوادگان امام موسی بن جعفرAاست. در افواه مردم به بقعه سیّد محمّد ابراهیم نیز گفته می­شود.

بقعه ستی فاطمه یزد

این بقعه در کوچه‌ای در قسمت شمالی میدان میرچقماق یزد واقع شده است.

بنائی است یک اتاقی با گنبد شبکلاهی و پوشیده از کاشیهای سبزرنگ، پوشش داخلی بنا از گچ است و تعدادی کاشی معرّق در مقرنس­های آن بکار رفته است. این بنا فاقد هر گونه سنگ و کتیبه است جز اینکه در تعمیرات اخیر، کتیبه‌ای به این مضمون در سردرب آن نصب نموده‌اند؛ «آرامگاه علیا حضرت معظّمه صاحب خیرات مبرّات و میراث ستّی فاطمه بانی مسجد امیرچماق در سنه 841 هـ.ق.»

بقعه سادات قل هواللهی یزد

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی u ، رو به روی درب غربی مسجد جامع کبیر شهر یزد واقع است و به «امامزاده دوشنبه» معروف می­باشد.

اصل بنا از خشت و گل و دارای گنبد عرقچنیی و چند سنگ قبر به تاریخ های قرن دهم هجری قمری دیده می‌شود. بر سنگ قبر مرمرین به ابعاد 48 × 182 و ارتفاع 28 سانتی متر به خطّ نستعلیق این دو بیت نوشته شده است.

شمس فلک وفا به فیض ازلی               روسوی بهشت کرد با مهر علی

چون معتقد شاه ولی بود بجوی            تاریخ وی از معتقد شاه ولی (915)

۱ ۲
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده