مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در کوچة چهاردهم خیابان شیخ صدوقی شهر ابرکوه قرار دارد.

بنای قبلی، از خشت و گل، و شامل یک پیش اتاق و بنای سرپوشیده اصلی مزار و ایوان و صفّه سرباز بزرگ بود. قسمتی از پی­های کلفت قدیمی که در ایوان سرباز دیده می­شود، حکایت از کهنگی چهار الی پنج قرنی بنا دارد.

بنای قبلی که در سال 1375 هـ .ش نوسازی شده بسیار باشکوه و پر ابهّت است. این بقعه که از قاعده خیابان به اندازه 13 پلکان، حدود دو متر بالاتر قرار دارد، شامل ایوان، گنبد، رواق و حرم و مسجد است. درِ اصلی بقعه از جانب جنوب شرق باز می­شود که خود شامل ایوان بزرگی به ارتفاع ده متر است که در طرفین آن دو مناره بلند به ارتفاع هفت قرار دارد.

مرقدِ امامزاده در میان چهار صفّه بلند واقع شده که گنبد مرتفع بقعه بر روی آن استوار است. ایـن گنبـد که از داخـل به شکل عرقچینی است بـه قطر هشت و ارتفاع حدود ده متر می­باشد. کشیدگی شبستان شرقی، غربی است و سقف آن به صورت طاق و تویزه، آهنگ و ارتفاع آن بلند است و با دیواری قطور که دو درگاه در آن تعبیه شده به صورت دوراهه می‌باشد که به گنبدخانه منتهی می‌شود. پوشش گنبدی گنبدخانه با گوشه‌سازی ایجاد شده و مصالح ساختمانی بنا، خشت و گل و گچ است و در دخل و تصرّفات بعدی از موزاییک، سیمان، سنگ و آجرنما استفاده شده است. در زیر گنبد ضریحی بسیار عالی از جنس آب طلا قرار دارد که در سالیان اخیر نصب شده است. در جانبین اتاقِ مرقد، رواق بزرگی به طول 24 و عرض 5 متر قرار دارد. شمال شرق بقعه نیز تکیه حضرت ابوالفضل تعبیه شده که متصل به اتاق مرقد است. در قسمت شرق بقعه نیز شبستان دیگری به اندازه 10×5 متر تعبیه شده است. مساحت بنا 5/1812 متر مربع با طول 5/45 عرض 28/40 و ارتفاع 26/21 متر می‌باشد.

این بنا به شمارة 23159 و در تاریخ 18/6/1387 به ثبت آثار تاریخی و ملّی رسیده است.

شخص مدفون در بقعه، امامزاده احمد بن موسی بن جعفر‰ برادر امام رضا‰ معرّفی شده است. که این ادّعا منشأ صحیحی نداشته، بلکه بنابر قولِ مشهور؛ آن حضرت در شیراز مدفون و به شاه چراغ مشهور است. از طرفی تاکنون هیچ یک از علمای بزرگ انساب
و مورّخان از هجرت و وفات آن حضرت در ابرکوه سخنی به
میان نیاورده و نمی­توان این ادّعا را قبول کرد. وانگهی
تنها شخصیّتی که از لحاظ نام و نسب با این مزار مطابقت دارد، احمد بن موسی بن جعفر بن ابراهیم بن جعفر بن محمّد بن علی‌الزینبی بن عبدالله الجواد بن جعفر­الطّیار بن ابیطالب‰ است. وی علاوه بر اینکه در یزد سکونت داشته دارای سه فرزند به اسامی؛
1. ابوالحسن علی بود که از فقهای بزرگ امامیّه و از روات محدّثین شیعه است که در سال 360 هـ .ق در کرمان به درود حیات گفت. 2. ابوعلی حسن که بدون فرزند در یزد وفات یافت و
3. فاطمه که سیّد ابوطیب زید بن ناصر بن حمزة بن عبیدالله بن محمّد بن علی بن عبیدالله بن احمد بن علی‌العریضی بن امام جعفرصادقu با او ازدواج نمود و ثمره آن سه فرزند به اسامی ابوالحسین علی، ابوالمعالی حمزه و اُمّ­الکرام بود.