مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة باشکوه این امامزاده که به «گنبدتاج» مشهور است در خارج از روستای ابراهیم ­آباد رستاق، در 14 کیلومتری شمال غرب شهر اشکذر قرار دارد.

بقعه به صورت هشت ضلعی برج گونه است که هر یک از اضلاع آن چهار متر است. ارتفاع بقعه شش متر، و گنبدی عرقچینی به ارتفاع شش متر بر روی آن استوار است. ساقه مدور گنبد حدود دو متر است. تمام بنا با خشت و گل ساخته شده، و نوع ساختمان آن، بر قدمت آن دلالت دارد. ظن غالب در مقام مقایسه با ابنیه همتراز بر این است که قدمت آن قرن هشتم هجری به بعد باشد. دو در از جانب شمال و جنوب به بقعه راه دارد و در هر یک از اضلاع بقعه، پنجره کار گذاشته­اند. قطر دیوارهای بقعه حدود 20/1 سانتی­متر است که جهت استوارسازی گنبد مرتفع بنا ضروری به نظر می­رسیده است. در زیر گنبد، صورت قبری قرار دارد که بدون هیچ تزیینی پارچه­های سبز بر روی آن گذارده­اند.

این بنا تحت شماره 2535 و در تاریخ 15/9/1378 در فهرست ‌آثار ملّی و تاریخی به ثبت رسیده است.

با وجود آنکه در کتاب یادگارهای یزد خفته در مزار، سیّد تاج­الدّین معرّفی شده، در کتاب فرهنگ جغرافیایی به سیّد تاج­الدّین محمّد خوانده شده است. این در حالی است که برخی از اهالی خفته در مزار را سیّد تاج­الدّین مجتبی می­دانند.

دربارة خفته در مزار نمی­توان به روشنی قضاوت کرد. زیرا در
میان ساداتی که به نام تاج­الدّین در یزد و نواحی آن در قرن هفتم و هشتم هجری سکونت داشته­اند. اسامی سه تن در کتب انساب
ذکر شده که شرح حال و نسب شریف آنان در کتاب مزارات یزد بیان شده است.

در این کتاب به استناد کتب انساب شخص مدفون در این بقعه سیّد تاج­الدّین مجتبی حسینی معرفی شده است. وی سیّدی، بسیار جلیل­القدر، عظیم­الشأن و بزرگوار بود. او از سادات حسینی یزد است که با 13 واسطه به امام جعفر صادق‰ نسب می­رساند که شجره­نامه او از قرار ذیل است: سیّد تاج­الدّین مجتبی بن محمّد بن محسن بن اسعد بن محمّد بن اسماعیل­القاضی ابی­العشایر بن محسن­الرئیس (بیزد) بن علی ابی­الحسن­الرئیس (بیزد) بن محمّد أبی­جعفر (مدفون بیزد) بن علی أبی­ الحسن بن عبیدالله ابی­محمّد بن احمد­ الشعرانی بن علی­العریضی بن امام جعفرصادق‰. مادرش سیّده عفیفه خاتون دختر ابوطالب شرفشا بن محمّد بن احمد بن عبدالله بن عبدالمطلب ابی­یعمر یزدی، از نقباء بزرگ یزد است. همسر او نیز عفیفه خاتون دختر مصطفی بن مرتضی بن محمّد بن زید بن ناصر بن حمزة ابی­القاسم بن عبیدالله بن محمّد ابی­جعفر مدفون در یزد است که از این بانوی علویّه فرزندی به نام سیّد نظام­الدّین حیدر به وجود آمده است. این خاندان شهرت بسزایی در یزد و نواحی آن داشته­اند و به زهد و تقوی آراسته بودند. وفات وی به احتمال قوی در انتهای قرن هفتم هجری بوده است.