مزارات ایران و جهان اسلام

این برج در جنوب روستاى مهماندوست و در میانه راه دامغان به شاهرود واقع شده است. بنایى شبیه برج طغرل در رى است که اهالى آبادی‌هاى مجاور، آن را امامزاده قاسم از اولاد موسى بن جعفر (مى‏دانند. به همین سبب نیز قریه‏اى را که در جنوب این برج واقع شده، امام آباد نامیده‏اند. ولى برج مذکور هیچ گونه شباهتى به امامزاده ندارد و شاید آرامگاه یکى از بزرگان دودمان سلجوقى باشد.

از بناهاى تاریخى دامغان برج مشهور چهل دختران است که در صحن امامزاده جعفر واقع شده و با بناى خانقاه یا قبر شاهرخ و خود امامزاده، مجموعه جالبى را تشکیل مى‏دهند. طرح داخل و خارج برج، دایره‏اى شکل به قطر خارجى 80/7 و قطر داخلى 45/5 متر است. بدنه برج تا محل شروع قرنیس، از دو بخش متفاوت تشکیل یافته است؛ بخش پائین که حدود دو سوّم ارتفاع تمامى بدنه را فراگرفته، با آجرکارى ساده پوشش یافته است؛ و بخش دوّم با دو نوار تزئینى در مایه نگاره‏هاى هندسى در پائین و بالا و کتیبه پهن تسمه‏اى کوفى تزئینى در میان آن مشخص مى‏ شود.

این برج در یکى از کوچه‏هاى منشعب از خیابان منوچهرى، در نزدیکى مسجد جامع دامغان و در محلّه قیصریّه واقع شده است. برج آرامگاهى پیر علمدار، از داخل و خارج داراى طرح دایره به قطر 70/4 و 40/6 متر است. ورودى برج، در جانب جنوب غربى و به طرف مسجد بوده است. بدنه برج به دو بخش متفاوت تقسیم شده است. قسمت پایین که حدود چهار هفتم ارتفاع را در بر مى‏گیرد، با آجر کارى ظریف ولى ساده و بدون بندکشى انجام گرفته است. ورودى آرامگاه دامغان که چون بناى برج توسّط ابوحرب بختیار ساخته شده، حاجب دربار منوچهر فلک المعالى پادشاه زیارى است که از جانب این پادشاه به حکومت دامغان منصوب شده بود.

بقعة این امامزاده در روستاى سابق قلعه چهارده که امروزه به شهر دیباج تبدیل شده، در 54 کیلومترى شمال باخترى شهر دامغان واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالى است.

ساختمان بقعه هشت ضلعى و هر ضلع آن از داخل حدود 2 متر مى‏ باشد. ارتفاع بنا 11 متر است و از تاریخ بناى آن اطّلاع دقیقى در دست نیست. اما در تایخ مازندران تألیف اسماعیل مهجورى آمده است که سیّد رضى‏الدّین به فرمان شاهرخ (850 ـ 807 هـ. ق) آن را تعمیر نموده است. روى قبر این امامزاده صندوق چوبى قدیمى منبّت کارى سالم و بسیار نفیسى قرار دارد که در سال 770 هـ. ق ساخته شده و طول و عرض آن به ترتیب 25/3×60/1 و ارتفاع 10/1 متر است. گویا این صندوق در قرن گذشته از بین رفته و در سال 1254 هجرى سر دیگرى براى آن ساخته‏اند که به خوبى بدنه صندوق نیست.

بقعة این امامزاده کنار خیابان امام خمینى ‏(شهر دامغان و جنب امامزاده جعفر (واقع شده و شامل بنایى هشت ضلعى به مساحت 75 متر مربّع است. داخل بقعه امامزاده، مثمن و مرتفع و پوشش چپ و راست آن، هره مانند و ارتفاع گنبد نیم دایره آن حدود 12 متر است. در وسط بقعه، صورت قبر گچ اندودى دیده مى‏شود که بر روى آن، صندوق چوبى غیر مشبّکى قرار داده‏اند و اخیراً ضریحی از آب طلا و نقره نصب نموده‌اند. نماى خارجى بنا در سال‏هاى اخیر با آجر معمولى باز سازى شده است. بر اساس کتیبه مختصر داخل بنا، بناى امامزاده در زمان شاهرخ تیمورى ساخته شده است. مدفون در بنا را از احفاد امام موسى کاظم (ذکر نموده‏اند.

بقعة این امامزاده در میان روستاى وامرزان، و در حریم بقعه امامزاده ابراهیم و در 8 کیلومترى شهر دامغان واقع شده است.

ساختمان بقعه از خشت و گل ساخته شده و داراى گنبد عرقچینى است. درِ آن از جانب جنوب باز مى‏شود. و در وسط آن صورت قبرى است که فاقد سنگ قبر و کتیبه مى‏باشد. در سالیان اخیر این بنا مورد مرمّت قرار گرفته و به گنبد على شهرت دارد. متأسّفانه از هویّت شخص مدفون اطّلاعى حاصل نشد.

بقعة این امامزاده در میان روستاى صید آباد، در 15 کیلومترى غرب شهر دامغان واقع شده است.

ساختمان بقعه مستطیل شکل و قدمت آن ظاهراً متعلّق به 900 سال قبل است. بناى اوّلیه آن از گل و خشت خام بوده و احتمالاً در سال 65 با آجر نماسازى شده است.

بقعة این امامزاده در مرکز شهر دامغان، در خیابان امام خمینى ‏ واقع شده است. حرم امامزاده با طرح چهارگوش، به ابعاد 13×13 متر است و در هر ضلع طاق‏نمایى دارد که با درى به خارج راه مى‏یابد. طرح چهار گوش در بالا به کمک هشت نیم طاقى مقرنس، به هشت ضلعى تبدیل گشته و سپس گنبد بنا روى آن استوار شده است. ارتفاع بنا از کف تا زیر گنبد حدود هفده متر است. داخل بقعه سفیدکارى شده و هیچ گونه تزیینى ندارد. دورتادور سنگِ روى مرقد داراى تزیینات گچ‏برى جالبى است. روى سنگ سیاه قبر، نسب امامزاده و سورة مبارکة توحید به خط کوفى کنده شده است. شجره امامزاده چنین ثبت شده است: «هذا قبرالإمام الهمام المقتول قرة العین الرسول جعفر بن حسن بن على بن عمر بن على بن حسین بن على بن ابى‏طالب سلام‏اللَّه علیه.»

بقعة این امامزاده در هشت کیلومترى شهر دامغان، در 6/1 کیلومترى ابتداى جادّه شوسه اصلى دامغان به شاهرود و 5/1 کیلومترى جنوب روستاى وامرزان واقع شده است.

بناى بقعه، قدیمى و شامل ایوان، سردر، گنبد و حرم است. ایوان بقعه که رو به جنوب است، به ابعاد 6×4 و ارتفاع بیش از پنج متر با طاق رومى مى‏باشد که توسّط درى به اتاق مرقد راه مى‏ یابد.