مزارات ایران و جهان اسلام

امامزاده جعفر(ع) را منابع و مآخذ معتبر انساب از نسل امام زین العابدین(ع) می دانند که با چهار واسطه این امامزاده(ع) را به امام سجاد(ع) منسوب می دانند، محل شهادت وی را به اختلاف، دروازه نیشابور و دامغان ذکر کرده اند، نسب نامة وی را در منابع مختلف اینگونه آورده اند:
جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عمربن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب (ع) می باشد که وی را با این واسطه ها به امام سجاد (ع) سپس امام حسین(ع) و بعد امام علی(ع) منسوب می دانند.

بنای امامزاده جعفر (ع) دامغان بقعه مبارکه این امامزاده در وسط شهر دامغان قرار دارد، صحن امامزاده سابقاً مربع مستطیل بود که در ابتدای ورود به این صحن از درب اصلی مقبرة امامزاده محمد(ع) قرار دارد که وی را از اولاد امام موسی کاظم(ع) می دانند.

آنچه راجع به سلسله انساب امامزاده جعفر(ع) در صندوق روی مقبره وجود دارد با آنچه سید ظهیر الدین مرعشی ذکر کرده است شباهت زیادی دارد وی امامزاده را جعفر بن محمد بن حسین المحدث بن علی بن حسن بن علی عمرالاشرف ابن علی زین العابدین بن حسین بن علی بن ابیطالب (ع) می داند که با توجه به اینموضوع علت توجه کیاها و سادات مرعشی مازندران به دامغان و امامزاده جعفر(ع) را نسبی که امامزاده جعفر(ع) دارد ذکر می کنند.

وقف نامه این امامزاده در سال 815 هجری قمری در شهر دامغان تنظیم و به تایید 109 تن از شهود و بزرگان قرن نهم دامغان مسجل است، این وقف نامه را نمونة بسیار زیبایی از شیوه سند نویسی قرن مذکور می دانند که به خط تعلیق هزار بیگ بن عزالدین عوض شاه خواری بر کاغذ سمرقندی کتابت شده است که بخش خطبه سند از بین رفته است.

 واقف این بنا امیر سیف الدین علی کیا ابن سراج الدین رستم بن حاجی (هزار جریبی) است وی ظاهراً از امرای سلسله کارکیای گیلان است که شرح حالشان در تاریخ رویان آملی و تاریخ طبرستان ظهیر الدین مرعشی آمده است.تاریخ بنای بقعه امامزاده را به دوران سلجوقی می دانند و حتی پیش از دورة سلجوقی می دانند و معمار این بنا با توجه به نوشته های ضریح مطهر امامزاده جعفر (ع) دامغان داخل خود صحن ـ عمل العبد الفقیر الحقیر المذنب المحتاج بعفوا... و غفرا.. استاد نظام الدین بن استاد علی بن ابن علی نجار ـ این شخص بوده است و چنین استنباط می شود که در ابتدا بی پیرایه بوده ولی بعدها  پادشاهان سلجوقی دیوارهای مدخل را با کاشی هایی که  ذکر شد مزین نموده و به صورت آبرومندی درآورده اند.

از جمله آثار قابل ذکر امامزاده جعفر(ع) دو سنگ نبشته مفصل با تاریخ های 816 و 851 بوده که در دو سوی درب ورودی نصب شده بود که از نظر تاریخی آن را دارای اعتبار فراوان می دانند به ویژه آنکه نکات مذکور در دومین سنگ نبشته در ارتباط با نوع مالیاتهای قرن نهم در منطقه اهمیت خاصی دارد.

حرم امامزاده با طرح چهار گوش 13×13 متر در هر ضلع طاقنمایی دارد که با دری به خارج راه می یابد به کمک هشت نیم طاق مقرنس، طرح چهارضلعی به هشت ضلعی و سپس بنای گنبد بر روی آن استوار شده است. در کتب گذشتگان آمده است، داخل بقعه سفید کاری شده و هیچ گونه تزئینی ندارد، دور تا دور سنگ روی مرقد دارای تزئینات گچ بری جالبی است، روی سنگ سیاه قبر نسب امامزاده و سورة مبارکه توحید به خط کوفی کنده شده است.

گنبد مزار بنا به صورت شلجمی و از آجر ساده بنا شده است، در برابر ورودی اصلی بقعه ایوان کوچکی با قوس تیزه دار و در دو سوی آن دو طاقنما قرار دارد که از وسط هر یک دری به دو اتاق جانبی ایوان راه می دهد. بالای تیزه ایوان نیز غرفه مانندی با نمای طاق جاسازی شده است. در دو سوی این نماسازی دو مناره مانند با حجمی قابل توجه توجه بنا شده که از سطح بام بالاتر نرفته است و تمامی بنای مزبور ساده و بدون تزئین است.

منبع:tarikhaneh.com