مزارات ایران و جهان اسلام

مشهور به «سیّده بیگم»، بقعه این امامزاده در خارج از آبادى اصطهلک[1]و بر روى تپّه‏اى مشرف بر روستا با چشم انداز زیبا، در 44 کیلومترى شمال باختر قزوین واقع شده است.

بنا به صورت مستطیل و به ابعاد 5×17 متر است و درِ آن از جانب جنوب باز مى‏شود و مقابل آن ایوانى روباز واقع شده است. در وسط بقعه صندوق چوبى به شکل نرده‏اى به ابعاد 20/1×2 متر و ارتفاع 50/1 متر قرار دارد و دور آن را با پارچه مخمل پوشانده‏اند که بر روى آن نوشته شده: «السلام علیکِ یا امامزاده سیّده فاطمه».

بقعه این امامزاده در کوچه‏اى به همین نام، در دروازه تهران یا خیابان تهران قدیم واقع شده است.

بناى امامزاده پشت ساختمان‏هاى جدید محصور شده و در سالیان اخیر مورد بازسازى قرار گرفته است. بقعه شامل ایوان، سردر، صحن و حرم است. پس از عبور از سردر بقعه، به صحن کوچکى که حدود 350 متر مساحت آن است مى‏رسیم و سپس توسّط 6 پلکان به ایوان بقعه که در جانب جنوب قرار دارد متصل مى‏شویم. این ایوان که به ابعاد 4×25 متر است، توسّط سه ستون نگهدارى مى‏شود. ارتفاع ایوان 6 متر و در مدخل آن بر روى یک ردیف کارشى نوشته شده؛ آستانه مبارکه امامزاده بى‏بى شهربانو بنت موسى بن جعفر علیه‏السلام.»

بقعه از داخل به صورت مستطیل و به ابعاد 14×25 متر است که دیوارهاى آن آجرکارى سه سانتى و کاشیکارى خشتى شده است. دیوار بقعه به اندازه یک متر با سنگ مرمر پوشش یافته و 8 ستون جهت نگهدارى سقف در وسط بقعه احداث شده است.

بقعه این امامزاده در میان آثار ویرانه‏هاى سنقرآباد قدیم واقع و از خارج به صورت مکعب مستطیل است و از دو قسمت یعنى ایوان مقابل و حرم اصلى امامزاده تشکیل یافته است. حرم امامزاده داراى نقشه مربع است.
پوشش بنا به کمک چهار ترنبه ـ شبیه آنچه که در بناهاى دوره ساسانى مشاهده مى‏گردد ـ انجام گرفته است. در وسط هر یک از اطّلاع چهار گانه بنا در بالا، طاقنماى توگودى کهم حالت نور گیر دارد، به وجود آورده‏اند و سپس در بالاى تیزه طاقنماهاى مزبور، ترنبه‏هاى چهار گانه و بعد از آن، پوشش مخروطى شکل یکپوش بنا آغاز گردیده است. این بنا، از نقطه نظر نحوه پوشش تخم مرغى شکل آن ـ به خصوص کار بندى‏هاى چهار گوشه آن که شباهت بسیارى به بناهاى دوره سامانى دارد ـ حائز اهمیّت است، بناى مزبور تمامى از آجز ساخته شده است.

بقعه این امامزاده در انتهاى روستاى جوینک و در میان قبرستان عمومى روستا، در 22 کیلومترى جنوب خاور رازمیان، در میان انبوه درختان تنومند و مرتفع چنار واقع شده است.

بنایى ساده و مربّع شکل از خشت و گل و چوب است که ایوانى در جانب مشرق دارد. بقعه به ابعاد 4×5 متر است و در وسط آن صندوق چوبى به ابعاد 5/2×20/1 متر قرار دارد که دور آن را پارچه سبز کشیده‏ اند.

بقعه این امامزاده در خیابان شهداء شهر قزوین، واقع شده و از آثار دوره صفویّه است.

بقعه در جانب شرقى صحن و بناى مسجد آن در قسمت شمالى قرار دارد. حرم امامزاده عبارت است از چهار گوشه‏اى که به کمک فیلپوشهایى که از کف آغاز شده، پوشش آن انجام گرفته است. نماى مسجد، از جانب
صحن، از زیبایى خاصّى برخوردار است و از سه طاقنما با قوس نعل اسبى و ارسى‏هاى چوبى تشکیل یافته است. لچکى‏ها داراى تزیینات معقلى است، در این لچکى‏ها، آجرهاى سفالى دایره شکلى با نقش ستاره، کار شده است.
روى جرزهاى دو طرف طاقنماها نیز آجرهاى نقش برجسته با طرح ترنج لوزى شکل کار شده است. شبستان مسجد، در وسط داراى سه ستون آجرى مى‏باشد.[1]

بقعه این امامزاده در مرکز شهر آوج، در خیابا قائم واقع شده است.

بنایى هشت ضلعى و قدیمى است که هر یک از اضلاع آن 4 و ارتفاع آن 5 متر است. بر بالاى بقعه، گنبدى عرقچینى قرار دارد که قطر آن 5 و ارتفاع آن حدود 3 متر است. در هر یک از اضلاع، یک تو رفتگى کوچکى به عنوان
صفّه ایجاد شده و شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده و در سالیان اخیر آجرکارى گشته است.

دور بناى قدیم را ساختمانى به ابعاد 20×20 متر ساخته‏اند که داراى چندین درِ ورودى و پنجره در جهات مختلف است و قصد توسعه بناى قدیم را دارند. در جنوب بقعه، حسینیه بزرگى قرار دارد که در طرح توسعه حرم، جزو صحن و زایر سرا قرار خواهد گرفت.

بقعه این امامزاده در سه کیلومترى خارج از روستاى رودک از بخش مرکزى بوئین زهرا، در میان باغات گردو واقع شده و متعلّق به دوره قاجاریّه است.

اصل بنا به صورت یک اتاق منفرد به ابعاد 5×5 متر مى‏باشد که درى در جانب شمال غرب و سه پنجره در جهات دیگر دارد. بقعه از داخل به صورت هشت ضلعى و در هر یک از اضلاع آن طاقنمایى تعبیه شده است. بر فراز بقعه، گنبدى عرقچینى به قطر 3 و ارتفاع 2 متر قرار دارد که از آجر پوشش یافته است.

بقعه این امامزاده در کنار جاده وروق به آوج و پس از روستاى خسروآباد، در حدود 24 کیلومترى شهر آوج در ابتداى روستاى وروق واقع شده است.

بنا که از سنگ لاشه و ملاط گل ساخته شده بر اثر زلزله و نیز بى توجّهى اهالى ویران شده و حفّاران غیر مجاز نیز بارها آن را مورد دستبرد قرار داده ‏اند. بنا در اوج شکوه خود داراى، ایوان، گنبد و شبستان بود، که متأسّفانه تنها 20% از بقعه باقى مانده است.

مشهور به «قریب القربت»، بقعه این امامزاده در میان روستاى خیارج در 16 کیلومترى شهر بوئین زهرا قرار دارد.

بنایى ساده و مربّع شکل به ابعاد 4×4 متر که داراى گنبد ضربى عرقچینى است و بام آن ایزوگام شده است. درِ بقعه از جانب جنوب باز مى‏شود و دو اتاق در شمال و شرق در حال افزایش مى‏باشند. اهالى نام امامزاده را قریب
القربه و یکى از سادات مؤنث مى‏دانند و از نسب شریف آن اطّلاعى ندارند.

بقعه این امامزاده در میان قبرستان عمومى روستاى لیا، در 20 کیلومترى جنوب شهر قزوین واقع شده است.

بنا شامل یک اتاق مدوّر خشت و گلى به قطر 5 و ارتفاع 6 متر است و درِ آن از جانب شمال باز مى‏شود. در وسط اتاق، ضریحى که هشتاد درصد را فرا گرفته قرار دارد. این ضریح از نوع آهنى مشبّک به ابعاد 2×5/2 متر است.
بر فراز بقعه گنبدى کلاه خودى به قطر 3 و ارتفاع 3 متر قرار دارد که نماى داخلى آن کاه و گل و گچ و از خارج ایزوگام مى ‏باشد.

بقعه این امامزادگان در انتهاى روستاى رودک از بخش مرکزى بوئین زهرا، در میان قبرستان عمومى واقع شده است.

بناى ساده‏اى است که در سالیان قبل تجدید بنا شده و به صورت مربّع مستطیل و به ابعاد 6×5 متر است که در وسط آن صورت دو قبر قرار دارد که روى آن صندوق چوبى به ابعاد 1×2 متر نصب شده است. ضریح آهنى مشبکى به ابعاد 2×3 متر در کنار بقعه وجود دارد که قبلاً بر روى مرقد بوده است.

مشهور به «سیّده قریب»، بقعه این امامزاده در شمال مسجد جامع روستاى چسکین، در 19 کیلومترى شهر بوئین زهرا قرار دارد.

بقعه به صورت برج کوچکِ مدوّر به قطر چهار و ارتفاع چهار متر است و در کنار آن اتاقى به عنوان آشپزخانه احداث شده است. در وسط بقعه، صندوق چوبى بر روى سکویى از سنگ قرار دارد که ابعاد آن 20/1×2 متر است. در شمال بقعه اتاق بزرگى با استفاده از تیرآهن ساخته شده که ابعاد آن 10×5 متر مى‏باشد. مسجد جامع و صحن امامزاده بیش از هزار متر مربّع است.

مشهور به «یالغوز امام» یا «امامزاده تنها و غریب»، بقعه این امامزاده به فاصله دویست مترى بقاع سه قلوى، سیّد عبدالقهّار و امامزاده على اصغر و امامزاده دو تنِ روستاى کلنجین، در 25 کیلومترى شهر آوج واقع شده و چشم انداز آن به جهت قرار گرفتن بر روى تپّه‏اى زیبا و دیدنى است.

این بنا که از خارج و داخل به صورت مدوّر است با سنگ لاشه ساخته شده و ملاط گچ در سالیان اخیر جهت تزیین و مقاوم سازى به آن کشیده ‏اند.

بقعه این امامزاده در میان شهر سگزآباد و در کنار آرامگاه شهداء این شهر واقع شده است.

اصل بنا به صورت مربّع و به ابعاد 8×8 متر و داراى چهار صفّه کوتاه است.
چهار زاویه بنا را با ایجاد چهار گوشواره طاقنما به شکل رسمى بندى به هشت ضلعى تبدیل شده و سپس به دایره مبدّل گشته و در نتیجه گنبد عرقچینى بنا بر آن استوار ساخته‏اند. گنبد به قطر 5 و ارتفاع 3 متر است و از داخل گچ اندود و از خارج ایزوگام شده است. در غرب و شرق اتاقِ مرقد، دو اتاق کوچک با گنبد ضربى تعبیه شده که ابعاد آن 3×4 متر و ضخامت دیوار اتاقِ مرقد حدود یک متر است. در ساقه گنبد چهار کتیبه بر روى کاشىنوشته شده که از قرار ذیل است: «قال‏اللّه‏ تبارک و تعالى، لا اله الااللّه‏ حصنى و من دخل حصنى امن من عذابى فى دین‏اللّه‏... کتبه على کربلایى عمل اسماعیل کاشى پز. بعون‏اللّه‏ و حسن توفیقه بسعى و اهتمام حضرت مستطاب حجة الاسلام و مروج الاحکام حاج شیخ روح‏اللّه‏ باتمام رسید شهر محرم الحرام سنه 1244 ه . ق».

بقعه زیباى این امامزاده، پشتِ بقعه امامزاده عبدالقهّار و در مجاورت مسجد جامع فاطمة الزهراء علیهاالسلامروستاى کلنجین، در 25 کیلومترى شهر آوج واقع شده است.

این بنا به صورت برج بلند و با شکوهى است که از خارج به صورت شش ضلعى به ارتفاع 7 متر و از داخل به صورت هشت ضلعى است که در هر ضلع آن یک تو رفتگى به صورت محرابچه احداث شده و در بالاى آن با
ایجاد طاقنما بنا را به دایره تبدیل نموده و سپس گنبد کلاه‏خودى زیباى بنا را بر آن استوار ساخته‏اند. این گنبد به قطر 6 و ارتفاع 4 متر است و از خارج به صورت عرقچینى و به ارتفاع 20/1 متر است.

بقعه این امامزاده در انتهاى روستاى علاءالدّین، به طرف باغات و شیب تند روستا واقع شده و چشم انداز آن زیبا است.

این بنا که شباهت زیادى به بقعه امامزاده اسماعیل مدفون در روستاى منصور دارد، از دوره صفویّه به یادگار مانده و داراى ایوان، گنبد، ضریح و صحن است.

بقعه این امامزاده در میان روستاى سعیدآباد، در 35 کیلومترى جنوب باختر شهر قزوین واقع شده است.

بنا از داخل و خارج به صورت هشت ضلعى است و ابعاد خارجى آن هر ضلع 40/2 و از داخل 2 متر و درِ آن از جانب مغرب باز مى‏شود و دیوارهاى آن بیش از یک متر ضخامت دارد. هر یک از زاویه اضلاع داخلى با ایجاد رسمى بندى به طاق رومى تبدیل شده و در نتیجه گنبد به عرقچین رسیده است. در چهار ضلع اصلى بقعه، چهار صفّه کوچک و چهار ضلع دیگر آن، داراى طاقچه مى‏باشد. تمام دیوارهاى بقعه به طرز ماهرانه‏اى نقاشى گل و بوته و شمسه شده و زیبایى خاصّى به بنا داده است. در وسط بقعه، صندوق کوچکى قرار دارد که دور آن ضریح آهنى به ابعاد 20/1×2 متر نصب شده است.

بقعه امامزاده در کنار جاده خسروآباد به آوج، در حدود 20 کیلومترى شهر آوج واقع شده است.

بقعه در زمان شکوه خود، داراى ایوان، مدخل، گنبد و شبستان بود که متأسّفانه بر اثر مرور زمان و نیز عدم رسیدگى 80% آن فرو ریخته است. بنا از سنگ لاشه و ملاط گل ساخته شده و گنبد شلجمى آن نیز نیمى فرو ریخته و بقعه بارها مورد حفّارى غیر مجاز قرار گرفته است. اهالى بجز نام صاحب مرقد اطّلاعى از نسب شریف امامزاده ندارند و ما نیز در مدارک موجود مطلبى نیافتیم.

بقعه زیباى این امامزادگان در مجاورت مسجد جامع فاطمة الزهراء روستاى کلنجین، در 25 کیلومترى شهر آوج واقع شده است.

مدخل اصلى بنا را در سالیان اخیر، ایوان و شبستان بزرگى به مساحت تقریبى 150 متر مربّع اضافه نموده‏اند و سقف آن به صورت چند گنبد عرقچینى است و داخل آن را با کاشى‏هاى رنگى تزیین نموده ‏اند. در این شبستان سه برج شبیه هم قرار دارد که بناى اولى متعلّق به عبدالقهّار است که از داخل به صورت هشت ضلعى و هر ضلع آن به طول 2 و ارتفاع 4 متر است و بر فراز آن گنبدى عرقچینى به ارتفاع 2 متر دارد و در وسط آن صورت قبرى است. درِ آن چوبى و شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گل و خشت و آجر است.