مزارات ایران و جهان اسلام

بقعه این امامزاده در انتهاى روستاى ازگنین، و در 25 کیلومترى جنوب خاور رازمیان بخشِ رودبار الموت واقع شده است.

بنایى ساده و قدیمى از خشت و گل که از داخل به صورت مربّع و به ابعاد 4×4 متر است که چهار زاویه آن  را با ایجاد چند طاق‏نما به دایره تبدیل نموده ‏اند و در نتیجه، گنبد دوپوش بقعه را بر آن استوار ساخته‏اند.گنبد از داخل، به صورت عرقچینى به قطر 4 و ارتفاع 2 متر مى‏باشد و از خارج، به صورت مخروطى و با حلب پوشش یافته و ارتفاع آن بیش از 3 متر مى ‏رسد.

بنا ازخارج به صورت برج مدوّرى که اخیرا با گچ اندود شده است. در شمال بقعه ایوانى چوبى به ابعاد 3×6 متر افزوده شده و بام آن حلب سر است. قطر دیوارهاى بقعه حدود یک متر مى‏باشد. مقابل ایوان، یک اصله چنار تنومند قرار دارد که ارتفاع آن بیش از 40 متر و سایه گستر آن حدود ده
متر است.

بقعه این امامزاده در خارج از آبادى تلاتر، بر روى کوهى که قریب به 3 کیلومتر پیاده روى سخت دارد و اهالى مردگانِ خود را در آنجا دفن مى‏کنند، در 23 کیلومترى شمال باختر رازمیان، با چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى واقع شده است.بناى قبلى که به صورت یک اتاق ساده بود، در سال 1383 ه . ش تخریب و بجاى آن بناى با شکوهى ساخته شد که هنوز کار ساختمانى آن ادامه دارد.

این آرامگاه در کوچه امامزاده اسماعیل و نزدیک خیابان پیغمبریّه واقع است. در این کوچه، حیاط کوچکى است که به امامزاده احمد معروف است: ولى عدّه‏اى آن را آرامگاه شیخ احمد غزالى ـ برادر محمد غزالى ـ مى‏ دانند که در قزوین زندگى مى‏کرده و در سال‏هاى بین 504 تا 527 ه . ق درگذشته است. با این حال، در بعضى روایات آمده که قبر نامبرده در اطراف قزوین بوده است.[1]

محمّد بن یحیى بن محمّد بن محمّد شفیع قزوینى شارح قاموس اللغة ـ از دانشمندانى است که بین سده یازده و دوازده هجرى مى‏زیسته و بفرمان شاه سلطان حسین صفوى کتاب قاموس را شرح نموده و «ترجمان اللغة» نامیده است. تألیف این کتاب را در دهم شعبان 1114 هجرى آغاز نموده و در 20ربیع الاول سال 1117 به انجام رسانده است و در سال 1308 هجرى این کتاب چاپ شده و مورد استفاده فضلا و دانشمندان قرار گرفته است.

بقعه این امامزاده بر روى کوهى در پیچ تندِ نرسیده به روستاى محمّد ده از طرف اردک، از بخش طارم سفلى واقع شده است.

بناء از سنگ لاشه و ملاط گل و چوب ساخته شده و گنبد عرقچینى آن فرو ریخته و از حیّز انتفاع خارج شده است. در میان بقعه صورت قبرى است که در گذشته داراى صندوق کوچکى بود اما امروزه از بین رفته و تنها روى قبر را پارچه سبز نهاده‏اند. متأسّفانه از هویّت شخصیّت مدفون اطّلاعى حاصل نشد.

در میان گورستان و گلزار شهداى روستاى رحیم‏آباد، دو بقعه وجود دارد، یکى مقبره سیّد یحیى که در غرب گورستان و کنار مقبرة الشهداء واقع شده است.

این مقبره به ابعاد 4×4 متر است و درِ آن از جانب شمال باز مى‏ شود و  خود شامل یک مدخل ورودى به ابعاد 2×6 متر است که در بالاى در ورودى به اتاق مرقد کتیبه ذیل بر روى سنگ حجارى شده است: «مرحوم
جناب سیّد یحیى ستاره فرزند میر حمیدى حسن‏آباد پرورچى، نوزده دیماه 3/2/1383 پس از هجرة برابر با 19/10/1342 دیده از جهان فروبست.»

بر فراز بقعه، گنبد مخروطى به قطر 5 و ارتفاع 3 متر است که با رنگ سبز
نقاشى شده است. سیّد یحیى ستاره از سادات خوش ضمیر و مورد اعتماد
اهالى بوده که از او به نیکى یاد مى‏کنند.

بقعه این امامزاده در ابتداى روستاى کوچنان، متّصل به حسینیه شهداى کوچنان و در 10 کیلومترى شمال خاور معلّم کلایه قرار دارد.

بنایى تازه ساخت که شامل گنبد، ضریح، سرداب و صحن است. بقعه به ابعاد 10×8 متر مى‏باشد که دو در جهت جنوب و مشرق دارد. درى نیز متّصل به جهت شمال، یعنى حسینیه بزرگ شهداى کوچنان مى‏باشد. تمام دیوار و کف حرم سنگ مرمر شده و در وسط بقعه نیز ضریح آهنى به ابعاد 60/1×50/2 و ارتفاع دو متر قرار دارد که به صورت مشبّک است. زیر همین فضا، سرداب و مرقد اصلى قرار دارد، که توسّط نردبانى با هفت پلّه به آن راه مى‏ یابد.

از محوطه میدان محلّه آخوند، از کوچه‏اى که به طرف جنوب غربى مى‏رود، به فاصله 50 ـ 60 متر، به کوچه باریکى مى‏توان رسید که به جانب غرب امتداد دارد. در سر دو نبشى این کوچه، ورودى مقبره مرحوم مبرور مولا خلیلا «طیب اللّه‏ تربته» ـ متوفّاى سال 1089 ه . ق واقع شده است. این آرامگاه داراى در بزرگى است و حیاط متوسطى با دیوار آجرى دارد. امروزه این محوطه هیچ‏گونه بنایى ندارد. در انتهاى جنوبى حیاط، چند مزار دیده
مى‏شود که یکى آرامگاه مرحوم مولا خلیلا و سه قبر دیگر، از آنِ فرزندان آن مرحوم به نام سلمان، احمد و ابوذر است. این محوطه هم چنان که معلوم است، سابقا مدرسه و جایگاه تدریس مرحوم مولا خلیلا بوده که اکنون
بناهاى آن از بین رفته است.[1]

این مقبره در جنوب مقبره حاج ملاّ عبدالوهاب دارالشفائى در گورستان شمالى شهزاده حسین واقع شده است و به خاندان حاج سیّد جوادیها تعلّق دارد و آن را مرحومان حاج کریم و حاج رضا برادران مرحوم حاج ملاّ عبدالوهّاب که مادر همگى فاطمه خانم دختر آمیرحسینا فرزند میرابراهیم بن میر معصوم جدّ خاندان حاج سیّد جوادیها بوده است براى جدّخود ساخته ‏اند. [1]

بقعه با شکوه این امامزاده در میان آبادى سرسبز و مفرّح فلار[1]، در 40 کیلومترى شمال خاور قزوین واقع شده است.

این زیارتگاه که در سالیان اخیر بازسازى شده شامل؛ ایوان، سردر، صحن، گنبد، حرم و زایر سرا است. سردرِ اصلى بقعه در جانب مشرق قرار دارد و سپس به صحن بزرگ امامزاده راه مى‏یابد. در کنار در ورودى، چنار قطورى به چشم مى‏خورد که ارتفاع آن بیش از ارتفاع گنبد و بقعه است.
مقابل آن، در جانب شمال غرب صحن، درخت گردوى بزرگى به چشم مى‏خورد که بیش از صد سال عمر دارد. بقعه به شکل مربّع و به ابعاد 10×10 متر است و ایوان آن در شمال واقع شده که ابعاد آن 10×5 و به ارتفاع 6 متر است که توسّط 4 ستون نگهدارى مى‏ شود.

روبه روى مدرسه امید متّصل به سردرِ عالى قاپو و نبش خیابان سپه، که در حال حاضر[1] دکانى است که آجرهاى سیمانى تهیّه مى‏شود، تا آغاز قرن چهاردهم شمسى زیرزمین مانندى بود که حکم بقعه و مقبره را داشت و آنجا را «چهل تن» یا «چهل دختران» مى‏گفتند. برخى معتقد بودند که کودکان درباره سلطنتى صفویّه که بیش از رسیدن به بلوغ مى‏مردند در آنجا دفن مى ‏شدند.

بقعه این امامزاده در پایین تپّه چیذر، خارج از روستاى شیزر، بخش طارم سفلى شهرستان قزوین واقع شده است.

بنایى ساده با پوشش گنبدى عرقچینى و ایوانى کوچک در مشرق و مشرف بر باغستان‏هاى چیذر و رستم‏آباد مى‏باشد. این بقعه، مختصر کاشى‏کارى دارد و در برگیرنده چنار کهن سالى است که اکنون شاخه‏هاى متعدّد آن هر کدام تبدیل به درختى شده‏اند. مشهور است که در بالاى تپّه کهن و باستانى چیذر در ادوار پیش از اسلام آتشکده‏اى وجود داشته است و مردم نیز به قصد یافتن گنج، این محل را زیرورو کردند و حتّى به بقعه امامزاده نیز احترام نگذاردند.

در جانب غربى سبزه مسجد در محلّه آخوند آن قسمتى که در کوچه پیش آمده و متصل به مسجد است و در طرف جنوب قرار دارد، مزار پیرى است ولى نام و نشان آن معلوم نیست. ظاهرا در سده‏هاى پیشین در این ناحیه گورستانى یا مقابرى بوده است و بزرگان یا دانشمندانى در آنجا مدفون بوده‏اند که اکنون اسمى و اثرى از آنان پدیدار نیست. در شمال کوچه رو به روى مسجد سبز مهتابى بزرگى است و در مغرب آن حجره‏اى است که در زمان گذشته مکتبخانه بوده و زیر مهتابى على الظاهر خالى و در قدیم سرداب بوده که اموات را در آنجا مى‏گذاشتند اما اکنون چیزى که دلالت بر سرداب و خالى بودن زیر مهتابى بکند دیده نمى‏ شود.

در خیابان تهران که حد فاصل میان محلّه رى و محلّه راه چمان است.
نزدیک به دروازه تهران کوچه‏اى است به نام کوچه رختشور که به جانب شمال ممتد شده است و به زمین مسطحى منتهى مى‏شود که ظاهرا در قدیم گورستان بوده و از همان سوى شمال نزدیک حمام پیره‏سال است. در شمالِ مسطحه مزبور یک دکان بقالى است و روبه روى دکان بقالى بقعه کوچکى است چهار گوش که هر ضلع آن بیش از یک متر نیست و روى آن را به گچ سفید کرده‏اند که قبر را نشان مى‏دهد. این بقعه معروف است به پیر علمدار ولى صاحب مزار شناخته نیست و کسى نمى‏داند چه نام داشته و در چه عصرى مى‏زیسته است.[1]

بقعه این امامزاده در کنار کوچه باریکى پشت خیابان شهداى شهر قزوین قرار دارد.

این بنا از آجر ساخته شده و داراى دو حیاط در طرفین شمالى و جنوبى است. بنا از سمت جنوب، داراى ایوانى با سردر کاشى‏کارى شده مى ‏باشد.
در طرفین ایوان، اتاق‏هاى دو طبقه‏اى ساخته شده و راه ورود به طبقه دوّم امامزاده از طریق پلّکان‏هاى کفش‏کن است. داخل حرم، چهار ضلعى مى‏باشد که در هر ضلع آن شاهنشینى تعبیه شده که طرح داخلى را به بیست ضلعى مبدّل کرده است. سقف حرم بر روى قوس‏هاى بلند چهار شاهنشین استوار شده است.

این مزار در پایان ده هرزویل آنجا که آخرین خانه‏هاى ده قرار دارند، در آنسوى دروازه سنگى و در کف دره بناى مستطیل شکلى قرار دارد که سقف آن با تیرهاى قطور پوشش شده است. داخل و خارج بنا از نظر هنر معمارى
هیچگونه اعتبار و ارزشى ندارد. ساختمان اطاق به کمک آجر انجام گرفته است.

در ورودى بقعه تنها اثر جالب هنرى آن به شمار مى‏رود. درِ مزبور عبارت از یک در دو لنگه کم عرض و کوتاه چوبى است که بر روى آن طرحهاى گل و بوته زیبائى مربوط به دوره صفویّه کنده کارى کرده است. قسمت بالاى دو
لنگه در داراى کتیبه‏اى به شعر است.

در فاصله میان امامزاده قاسم و آرامگاه کوچک در وسط دو تپّه، بناى چهار طاقى‏هاى دوره ساسانى است. چنانکه قوسهاى واقع در میان هر ضلع آن به صورت قوسهاى جناغى است و دوره آن‏ها با آجر بنا شده است. گنبد
چهار طاقى که به کمک سنگ‏هاى لاشه بنا گردیده بر روى فیل پوشهایى به شیوه دوره ساسانى برپا گشته است. [1]

بقعه این امامزاده در انتهاى روستاى چناسک، آن جا که درّه‏اى به نام دربند قرار دارد، در قلعه محلّه روستا، و در 37 کیلومترى شمال خاور قزوین واقع شده است. بناى ساده و قدیمى امامزاده به صورت مستطیل و به ابعاد 4×6 متر مى‏ باشد که در وسط آن قبر امامزاده به ابعاد 20/1×2 و به ارتفاع یک متر سنگ‏چین و گچ اندود است. بام بقعه تیرچوبى و شالوده بنا از خشت و گل و نماى آن کاه و گل مى‏باشد. در شمال مرقد، شبستانى به ابعاد 5×7 متر قرار دارد که پنجره‏اى در شمال و درى به سوى مغرب دارد. این شبستان به واسطه سه ستون چوبى و سقف چوبى پا برجاست و بیش از یک قرن، عمرِ آن مى‏رسد. اهالى، نسب امامزاده را به امام سجّاد علیه‏السلام نسبت مى‏ دهند.

بقعه این امامزاده در 10 کیلومترى شمال شرق قزوین، در منطقه‏اى خوش آب و هوا، در محلّى مرتفع و مشرف بر رودخانه، در مجاورت روستاى باراجین واقع شده و به «امامزاده اسماعیل باراجین» مشهور است.

ایوان بقعه رو به جانب جنوب قرار دارد و در جنوب غرب آن، یک ساختمان دو طبقه احداث شده که داراى چند حجره جهت اسکان زوار و دفتر مخابرات است. پس از عبور از 11 پلکان به شمال غرب  بقعه مى‏رسیم که  علاوه بر صحن حدود سیصد مترى، یک ساختمان بزرگ نیز در دو طبقه در امتداد آن ساخته شده که هشت صد متر مساحت آن است. در کنار راه پلّه این ساختمان، چنار تنومندى که عمرش از 500 سال تجاوز مى‏کند به چشم مى‏ خورد. چسبیده به این فضا، یک فضاى مسقف دیگرى قرار دارد که حدود 100 متر است و در هنگام ازدحام زوار، در آنجا استراحت مى ‏کنند.

بر فراز کوه معروف دیگر دهستان که پیغمبر کوه نام دارد و در شمال شرقى شهر قزوین واقع است، تا دو سال قبل، بقعه محقر و کوچکى که با سنگ لاشه و گل ساخته شده بود قرار داشت که زیارتگاه دانیال پیغمبر خوانده مى‏شد. این بقعه در دو سال پیش توسّط افرادى که در جستجوى گنج ندانسته به ویران ساختن امامزاده مى‏پردازند، ویران گردید. [1]