مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در میان روستاى مشهد زلف‏آباد، از بخش فراهان، جادة تفرش به فرمهین و در 5 کیلومترى غرب فرمهین و روبروى تپّه باستانى داخل روستا واقع شده و به «شاهزاده قاسم» معروف است.

ساختمان بقعه از دو فضاى مرتبط به هم تشکیل یافته و شامل یک شبستان ورودى مستطیل شکل با سقف هلالى است که در سالیان گذشته بر بقعه افزوده شده است. فضاى دوّم، اتاق مرقد است که به شکل چهارگوش به ابعاد 6×6 متر و داراى هشت طاقنما در اضلاع و زوایاى مختلف آن مى‏باشد. دو نورگیر کوچک، نور داخل اتاق را تأمین مى‏کند. گنبد بنا آجرى دوپوش است و یک قندیل فلزى بالاى گنبد وجود داشت که به سرقت رفته است. نماى خارجى گنبد ایزوگام شده و ازاره حرم سنگ‏کارى و الباقى دیوار آن گچ اندود است.

در وسط بقعه، صورت قبرى است که حدود 70 سانتى‏متر از کف بقعه ارتفاع دارد و سطح آن گچى است. بر روى مرقد، ضریح چوبى قدیمى مشبک با طرح‏هاى گره‏چینى لوزى وجود داشته که در سالیان اخیر به جاى آن ضریح فلزى نصب شده است.

درِ ورودى بقعه، قدیمى و داراى طرح‏هاى هندسى با نقوش کنده‏کارى برجسته و گره‏چینى است. پیرامون بقعه، قبرستان عمومى روستا است که هم اکنون اموات روستائیان در آن‏جا دفن مى‏شوند.

در تابلویى که بر دیوار ورودى بقعه نصب شده، نسب امامزاده با عنوان زید بن قاسم بن حسن المجتبى ‰ آمده است. این در حالى است که تداوم نسلِ امام حسن ‰ تنها از حسن مثنّى و زید، دو فرزندِ آن بزرگوار مى‏باشد. بر این اساس، برخى از پژوهشگران احتمال دادند که شخص مدفون در این بقعه؛ سیّد زید بن حسن الاطروش بن على بن محمّد البطحانى بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن ‰ مى‏باشد که به تخفیف زید بن قاسم بن حسن ‰ شهرت یافته است. علماى انساب براى على بن محمّد البطحانى که ملقّب به شدید بود، دو فرزند به اسامى حسین الاکبر ملقّب به اطروش و محمّد ذکر نموده‏اند که هر دو در کوفه مى‏زیسته‏اند و نسل اندکى در جرجان داشتند. برخى تعداد فرزندان على الشدید را پنج تن مى‏دانند که سه تن دیگر آنان عبارتند از: حسن الاطروش، قاسم و على. علماى انساب تداوم نسل حسن اطروش را از یک فرزند او به نام زید مى‏دانند که ظاهراً در بقعه کنونى در روستاى زلف آباد تفرش مدفون است. نسل زیادى از نوادگان سیّد حسن اطروش در مراغه آذربایجان، قم و بغداد پراکنده مى‏باشند.

بقعة امامزاده زید بن قاسم به شمارة 26100 و در تاریخ 26/12/1387 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.