مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در روستاى «هرات بر» واقع شده است.

بنا جدیداً بازسازى شده و در چهار سمت آن ایوانى بزرگ به طول پنج متر قرار دارد و سقف ایوان و درون بقعه، لمبه‏کارى و بام آن نیز حلب‏پوش است.

بقعة این امامزاده در روستاى کراتکوتى، از توابع گلیجان در جنوب روستاى واچک واقع شده است و به «آقا سید ابراهیم» مشهور است.

بناى بقعه در گورستان وسیع قرار دارد و محوّطة بقعه به همراه مسجدى قدیمى، سقّاخانه و آب‏نما، مکان جالبى را پدید آورده است. بناى اصلى بقعه چهارگوش و داراى گنبدى سبز در وسط و دو مناره در دو طرف آن است. چهار طرف بقعه از درون، ایوان و سقف ایوان‏ها گچبرى است. ضریح فلزى به طول سه و عرض 5/2 و ارتفاع 40/2 متر گور را پوشانده که مشبّک مى‏باشد. درِ ورودى بقعه که درون ساختمان آن قرار دارد، قدیمى و داراى آلت‏هایى است که در میان آن‏ها تخته به کار رفته و طرح‏دار است.

این بنا در جنوب شرقى شهر بابلسر قرار دارد و به «امامزاده ابراهیم» ابوجواب معروف است.

ساختمان بقعه به صورت هشت ضلعى با گنبد کلاه‏درویشى هشت ترک و ارتفاع 20 متر مى‏باشد که در چهار جهت داراى درهایى است.

اضلاع خارجى بنا با طاق‏نماها و قاب‏بندى مستطیل شکل و در بالا با تزیینات طاق‏نمایى شکل، نماسازى شده است. در دوره‏هاى بعدى، بناهایى از جمله مسجد و کفش کن به بناى اصلى الحاق گردیده است. داخل بناى اصلى و بر جرز مسجد، گچ‏برى‏هاى ظریفى مى‏باشد که در نوع خود بى نظیر است. در این امامزاده، چهار در و یک صندوق قدیمى با کتیبه‏هاى تاریخى وجود دارد.

بنای این آرامگاه، برجى، چهار ضلعى و آجرى است. طول هر ضلع از بیرون، 45/4 و از درون، 92/2 متر است. بر روى هر یک از اضلاع چهارگانه، یک طاق‏نما با یک قاب مستطیل در زیر تیزة قوس قرار دارد. قاب‏هاى مزبور، جهت اجراى عناصر تزیینى مانند کاشى‏کارى و کتیبه‏نویسى ایجاد شده است که نمونة آن را در برج آقا شاه بالوى نور مشاهده مى‏کنیم. یک گیلویى به صورت حاشیة فرو رفته در بالاى طاقنماها، نماى برج را از یک نواختى بیرون آورده است.

با مرگ سید ابوطالب الناطق بالحق، بساط فرمانروایى سادات مؤیدى که روزگارى بر تنکابن امارت و حکومت داشتند، بر چیده شد و بازماندگان او بر اثر بروز تحولات و دگرگونى هاى روزگار، محروم از ریاست و امارت شدند و به شرابه کلایه رفتند و در آن جا مقیم شدند. آنان مانند مردم عادى زندگى مى کردند تا آنکه جدِ سیّد رکابزن کیا، سیّد امیر کیاى ملاطى خروج کرد و بخشى از دیلمستان را که شیرودِ دو هزار از آن جمله بود، به تصرف خویش درآورد.^([1]) گرمهورد سخت سر در این ایّام تختگاه و مرکز حکومت تنکابن بود.^([2])

وى یکى از سادات جلیل القدر، عظیم الشان، شجاع، دلیر و از تبار امام زین العابدین(علیه السلام) است که قیام پرشورى را در منطقه کسیم آستانه اشرفیّه آغاز نمود و مردى پرهیزگار و مستجاب الدعوه بود. او پس از وفات هادى حقینى متوفّاى 490 هـ . ق دعوت خود را آغاز کرد. میان این دو نفر بر اثر سعایت سخن چینان تیرگى پدید آمد ولى بر آن شدند که با یکدیگر آشتى کنند. مابین آن دو رودخانه اى بود که روى آن پلى قرار داشت. یک نفر که از اتحّاد این دو گروه مى ترسید آن پل را خراب کرد به طورى که دیگر کسى نمى توانست از آن رودخانه عبور کند. نه سواره اى و نه پیاده اى. این دو شریف با یکدیگر ملاقات کردند. یکى به دیگرى گفت: «رسول خدا (صلى الله علیه وآله)فرمود: بر شما باد که با یکدیگر ارتباط برقرار کنید و از یکدیگر دیدار کنید و به هم سر بزنید. و از قطع رابطه و پشت کردن به هم و حسد ورزیدن نسبت به هم بپرهیزید و اى بندگان خدا با یکدیگر برادر باشید. آن دیگرى گفت «رسول خدا(صلى الله علیه وآله)فرمود: مسلمان برادر مسلمان است. به او خیانت نمى کند، او را تنها نمى گذارد به او ستم نمى کند، او را کوچک و بى مقدار نمى شمارد و سخن سخن چینى را درباره او قبول نمى کند. و با دست خود به سینه اش اشاره کرد. شالوده تقوى در این جاست. در بدى آدمى همین بس که مومن را حقیر بشمارد. مومن خونش محترم است. مالش محترم است. آبرویش محترم است. و سوءظن بردن بر او حرام است.» پس هر دو طرف برگشتند.^([2])

وى هم زمان با سیّدعلى غزنوى حسنى در گیلان قیام کرد و مردم را به مذهب زیدى دعوت نمود. او از طبرستان به گیلان مهاجرت کرد و توانست با تبلیغات فراوان مردم را دور خود جمع کند. اما در اصول رفتار این سیّدعلوى اشکالاتى داشت و او بر مذهب امام غزالى بلکه عمیق تر از عقاید او بود. این امر باعث گشت که علماى گیلان به دو گروه تقسیم شوند و سیّد غزنوى از مقابله و رویارویى با او فرار مى کرد و از وى تنفر داشت. یکى دیگر از افرادى که اعتقادات وى را راسخ نمى دانست ابومنصور بن على بن اصفاهان بود که از وى دورى مى کرد و او را سست عقیده مى پنداشت اما برخى از علما و فقها متساهل در دین به او تمسّک جستند و دور او جمع شدند و کارش بالا گرفت و توانست بر بخشهایى از گیلان حکمرانى نماید. همین امر باعث شد که سیدمحمّد بن اسماعیل طبرى داودى با سیّد على غزنوى به ستیز برخاست و به آزار و اذّیت او و مریدانش پرداخت و جمعى از انصار و یارانش را از جمع او متفّرق ساخت و بین آنان جنگهاى خونینى درگرفت و این اختلافات بیش از 30 سال ادامه پیدا کرد.

علّامه نسّابه سیّد محمّد کاظم یمانى موسوى از اعلام قرن نهم هجرى مى نویسد:

از نسل محسن بن محمّدالاکبر بن امام جعفر صادق(علیه السلام) در گیلان حکومت نموده اند که از فرزندان جلال الدّین مشهور به اشقر است. وى بدعقیده بود و راى فلاسفه در پیش داشت. جمع کثیرى از ایشان در ایّام خوارزمشاه به آتش کشیده شدند و این واقعه در سال 554 هـ . ق بوده است.

وى از سادات جلیل القدر، شجاع و فقیه اهل بیت(علیهم السلام) بود که درسال 430 هـ .ق در دیلم قیام نمود و پس از فتح مناطق زیادى از این سرزمین به خواهش زیدیان یمن به آنجا رفت و پس از اندکى، بسیارى از مناطق من جمله مذحج، همدان و خولان را متصرّف شد و به عنوان امام زیدى شناخته شد تا اینکه سرانجام در نیمه سال 454 هـ .ق در منطقه ردمال مذحج به شهادت رسید. از آثار او کتاب برهان در علوم قرآن و کتاب مطرفیه مسمّى به رسالة المبهجه فى الرد على الفرقه الضالة المتلجلجه است.^([2])

در گذشته این بقعه در گرجى محلّه یا آسیاب سر، اطراف شهر آمل واقع بود، امّا امروزه در میان قبرستان بزرگ شهر آمل قرار دارد و به «شاهزاده ابراهیم» معروف است.

سیّد ظهیرالدّین مرعشى، از این بنا با نام «مشهد لَلَه پرچین» یاد مى‏کند و مى‏نویسد:

فهرست مطالب

مقدمه دبیر ستاد ویژه بقاع متبرکه................................................ 7

موقعیّت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان........................... 11

1. امامزاده ابراهیم / آمل / گرجی محلّه‏...................................... 33

2. امامزاده ابراهیم / بابلسر / داخل شهر...................................... 45

3. امامزاده ابراهیم / قائم‏شهر / ماچک پشت............................... 50

4. امامزاده ابراهیم / لاریجان‏ / دنیان.......................................... 52

5. امامزاده ابراهیم /  نور / تیرستاق............................................. 53

6. امامزاده ابراهیم / نور / بتیرکلا................................................. 54

7. امامزاده ابوالحسن المؤید باللَّه / تنکابن / زیارت ور‏............... 54

8. امامزاده ابوالقاسم بن المؤیّد باللَّه / تنکابن / ‏جزما................. 63

9. امامزاده ابوصالح / قائم‏شهر / ابوصالح.....................................