بقعة این امامزاده در میان گورستان روستاى آوه ـ بین امامزاده فضل و سلیمان و پاسگاه انتظامى ـ واقع شده و به «امامزاده محمّد» نیز مشهور است.

مرحوم فیض  دربارة این زیارتگاه مى‏نویسد:

بقعة این امامزادگان در محلّة زرندکهنه و در شهر مأمونیه از توابع شهرستان زرندیه واقع شده و به پنج بزرگوار مشهور است.

ساختمان بقعه، شامل یک ایوان شمالى و یک فضاى آرامگاهى، اتاق مرقد است که به شکل مربّع و ابعاد هر ضلع آن قریب به پنج متر مى‏باشد. بر بالاى بقعه، گنبدى شلجمى دو پوش آجرى قدیمى قرار دارد که با ساق نسبتاً بلند است. در زیر این فضا، سردابه‏اى بود که در سالیان اخیر مسدود شده است.

بقعة این امامزاده در 5 کیلومترى شمال شرق شهر آشتیان و بر فراز تپّه‏اى در ابتداى روستاى آهو واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالى است.

ساختمان بقعه از آثار دورة صفویّه است و با خشت و گل ساخته شده و بر روى آن گنبد مدورى تعبیه شده است. ورودى بقعه از جانب شمال است. پلان بقعه، مربّع مستطیل و داراى دو فضاى متصل به هم مى‏باشد. فضاى نخست که یک فضاى ورودى و به صورت یک شبستان است، در سالیان بعد به بقعه افزوده شده و متصل به آن یک راهروى کوتاه به فضاى آرامگاهى مرتبط مى‏شود. فضاى دوّم، اتاق مرقد است که به صورت مربّع و به ابعاد 5×5 متر، داراى دو نورگیر و هشت طاقنما مى‏باشد. زیر سقف
ایوان شمالى، تزئینات رسمى‏بندى به چشم مى‏خورد. صورت قبرى در وسط این اتاق است که 5/1 متر از کف اتاق، ارتفاع دارد و گچ اندود است.

بقعة این امامزاده بر فراز کوهى به نام «کوه سفید»  در 7 کیلومترى جنوب شرقى نراق، در منطقه‏اى به نام بیدشک «بیدشکین» در 20 کیلومترى شهر دلیجان واقع شده و به «فاطمه صغرى» مشهور است.

ساختمان قدیمى بقعه که از آثار دوره صفویّه و قاجاریّه بود.

منارة شمس تبریزى در میان باغی در جوار عمارت مسکونى «شمس الملوک دنبلى» در شمال شرقى شهرستان خوى و در محلى به همین نام قرار دارد. این مناره، بناى یادمانى است و هدف از ساخت آن هم نمایش اقتدار صاحب آن بوده که گویا توانسته بود در یک روز به قدرى قوچ کوهى شکار کند که از شاخ آن‏ها تمام سطح خارجى مناره را تزیین نماید. مدخل برج روزنه‏اى به شکل مستطیل است که پله‏هایى مارپیچ در داخل آن تعبیه شده است و با استفاده از آن‏ها مى‏توان بر فراز برج راه یافت.

بقعة این امامزاده در جنوب بلوار خواجه نصیرالدّین طوسى  شهر ساوه (خیابان فلاحت) واقع شده و مورد توجّه اهالى شهر ساوه مى‏باشد.

ساختمان فعلى بقعه، بنایى چهار گوش است که ایوانى باریک در جبهه شمالى آن قرار دارد. داخل بنا چهار طاقنما در چهار ضلع است که در اصل از چهار جبهه داراى درى بوده و فعلا درِ ساده شمالى آن باقى مانده و مدخل دو درِ دیگر را تیغه نموده‏اند.

بقعة این امامزاده در 8 کیلومترى جنوب غربى شهر ساوه و در میان روستاى یل آباد واقع شده و به «شاهزاده اسماعیل» مشهور است.

اصل بنا، متعلّق به دورة صفویّه و به صورت متساوى الاضلاع به قطر و ارتفاع هشت متر با دیوار آجرى بود. در چهارگوشة داخل بنا، نیم طاق‏هایى تعبیه شده بود که صورت بقعه را به فلکه‏اى تبدیل مى‏نمود. پوشش بنا، رسمى بندى آجرى و گنبد آن عرق چینى و نماى خارجى آن، آجر پوش بود. بر فراز بقعه، منارچه‏اى قرار داشت که کاشى‏کارى مختصر در آن مشاهده مى‏شد.

بقعة این امامزاده، در 10 کیلومترى شمال غربى شهر خمین، در میان روستاى یوجان واقع شده است.

بناى امامزاده، به صورت چهار ضلعى است که طول هر ضلع آن 90/6 متر است. در وسط هر ضلع، درگاهى با عمق زیاد وجود دارد. در اصل، در دو سوى شمال و جنوب، ایوانى قرار داشت که ایوان جنوبى آن از بین رفته است. براى اجراى پوشش گنبدى، طرح چهار ضلعى در بالا به هشت ضلعى تبدیل شده است. در چهار جبهة اصلى داخل بنا، طاق‌نماهایى قرار دارد که تا کف ادامه دارند. در قسمت بالاى هر طاق‏نما، نورگیرى جاسازى شده که مشبک‏هاى چوبى دارد.

بقعة این امامزاده در 15 کیلومترى شمال غربى فرمهین، 35 کیلومترى شهر تفرش و در میان روستاى وروان قرار دارد و نزد اهالی به «شاهزاده اسماعیل» مشهور است.

بناى امامزاده از خشت و گل و بر روى پى سنگى ساخته شده است. داخل بنا، داراى تزیینات پُرکار نقّاشى و گچ‏برى مى‏باشد. مقابل در ورودى، سکویى قرار دارد که گفته مى‏شود، قبر غلام امامزاده اسماعیل است.گنبد بنا، از داخل مخروطى شکل و از بیرون مطبّق مى‏باشد. در داخل بقعه، کتیبه‏اى قرار دارد که نشان از تعمیر بقعه به سال 1360 هـ. ق است.

نمایی از قره کلیسا

این مقبره در حومة شهر چالدران و در شمال شرقى قره کلیسا قرار دارد.

نقشة بنا به صورت مستطیل شکل و مصالح عمدة آن سنگ لاشه است. ورودى بنا در ضلع جنوبى و محراب در ضلع شرقى قرار دارد. بنا داراى تالار اصلى، اتاقک محراب و یک گنبد اصلى مرکزى است که با سنگ لاشه ساخته شده است. در نماى خارجى بنا از پى دیوارها به بالا در ارتفاع‏هاى مختلف سنگ‏هاى حجّارى شدة تزیینى به ابعاد 100×50 سانتى‏متر به کار رفته است.

مقبرة صخره‏اى معروف به قارلى دام، در شمال دره ‏بند واقع شده و شامل دو اتاق باریک با یک جلو خان وسیع در روبرو می‌باشد و ورودى اتاقک اوّل به شکل چهار گوش است. ارتفاع مدخل و عرض آن به ترتیب حدود 95 و 60 سانتى‏متر است. گوشه‏هاى اتاقک مدور و فضاى آن کم است و بلندى آن از کف تا سقف اتاقک که ساده و مسطح است، حدود 70/1 متر است. اتاقک دوّم پشت اتاقک اوّل قرار دارد. فرم ورودى آن نیز که در میانة دیوارة عقبى اتاقک اوّل تعبیه شده، همان است که گفته شد. ارتفاع مدخل اتاقک دوّم هم که مقابل ورودى اصلى است، 92 و عرض آن 60 سانتى‏متر است.

در هفت کیلومترى غرب جادّة آسفالتة ماکو ـ بازرگان، و در مجاورت روستایى به نام فرهاد، مقبرة معروف فرهاد واقع شده است. قدمت این بنا به هفتصد سال قبل از میلاد مسیح مى‏رسد. این مجموعه از سه بخش تشکیل شده است:

اوّل: آن‌چه که در دل کوه کنده شده، شامل سه اتاق که مقبرة صخره را تشکیل مى‏دهد و به نام ایوان فرهاد خوانده مى‏شود.

دوّم: بقایاى دیوار سنگى مربوط به حصار محیطى که در دشت مقابل دخمة سنگى است و مبین وجود قلعه‏اى در این محل است.

سدوک در سى کیلومترى جنوب شهر ارومیه، نزدیک روستاى «خرم آباد» قرار دارد. در این منطقه دو دخمه روبروى یکدیگر در پس رفتگى مستطیل شکل طبیعى کوه دیده مى‏شود. شکل و ابعاد ورودى این دخمه‏ ها نشان مى‏دهد که تاریخ ساخت این دو بنا متفاوت است. دخمة پایینى از دو فضا تشکیل شده است؛ فضاى اوّل به عنوان فضاى واسطه بین خارج و اتاق جسد عمل مى‏کند. سقف و دیوارهاى آن ناصاف بوده و حالتی گنبدى شکل در سقف به وجود آورده است. کف آن‏ها با خاک پر شده و کف اصلى را پوشانده است. فضاى اتاق جسد با یک آستانة ورودى تقریباً مستطیل شکل از فضاى اوّلى (واسطه) جدا مى‏شود.

روستاى «بى‏بى کند» در شهرستان شاهین دژ قرار دارد. این گور دخمه با یک مدخل سنگى داراى چند اتاق تو در تو و یا منفرد است. در این اتاق‏ها که اغلب به هم راه دارند، ورودى، طاقچه‏هاى سنگى، نورگیر و... دیده مى‏شود.

این مقبره به شمارة 7385 و در تاریخ 12/11/1381 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

مقبره منفرد سید صدرالدین که متعلق به دوره اسلامی می باشد در کوهپایه شمال شرق سیه چشمه (چالدران ) و کناره جنوبی جاده شوسه روستای « گل اشاقی » به سعدل قرار دارد . شکل پلان خارجی  آن شش گوش و فرم داخلی آن مدور است. بنای موجود از سه ماده اصلی سنگ با ملات گل و آهک ساخته شده است ضمن سنگ‌های حجاری شده بکار رفته در بنا از نوع آتش فشانی و اسیدی متعلق به کواترنر بوده و عمدتاً برنگ سفید هستند . مطالعات باستان شناسی در  آن نشان داده است که بنا بر روی  یک کرسی چینی سنگی ساخته شده و بالا بودن آبهای تحت الارضی پی مقبره را غرقاب کرده است .

 بناى سه گنبد متعلّق به دورة سلجوقى است و در مرکز شهر ارومیه قرار دارد. این بنا از دو بخش سرداب (محل دفن) و شیون گاه تشکیل شده است و دو ورودى مسقل دارد. مصالح آن سنگ، آجر و گچ است و گنبد کم خیزى به شکل عرقچین دارد. شکل نقشة آن از بیرون مدور و از داخل چهارگوش است و دو روزنه در شرق و غرب بنا دیده مى‏شود. مهم‏ترین ویژگى سه گنبد، وجود دو قاب تزیینى در جبهة شمالى بنا حاوى مقرنس، گره بندى و کتیبه‏ هاى کوفى با نام بانى و سازنده آن است. در ایجاد این بدایع و نگارش خطوط از سنگ‏هاى کوچک استفاده شده است. سه گنبد به دستور امیر «شیشقاط المظفرى» ساخته شده است. معمار بنا «منصور بن موسى» و سال احداث آن نیز سال 580 هـ. ق است.

این بناى قاجارى، در شهر بوکان در داخل پارک عمومى قرار دارد. زیر بناى مقبره در سطح 198 متر مربّع و داراى یک گنبد مرکزى، ایوان و دو دهلیز در طرفین است. مصالح به کار رفته در پى بنا از سنگ لاشه به صورت تفلیسى، و در دیوارها، گنبد و طاق‏ها از آجر چهار گوش است. در ضلع جنوبى ـ ورودى بنا ـ ایوانى با دو ستون سنگى قرار دارد. این مقبره مدفن خانوادة «سردار عزیز خان مکرى» داماد امیرکبیر و فرمانده کل قشون ناصرالدّین شاه است.

این بنا به شمارة 3847 و در تاریخ 25/2/1380 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

این مقبره در حومة شهر چالدران، در جوار روستاى کلیسا کندى و جنوب غربى بناى تاریخى قره کلیسا در بخش «به‏به جیک» قرار دارد. نقشة بنا مستطیل شکل و مصالح آن از سنگ و طاق‏هاى آن از نوع رومى است. با توجّه به شکل معمارى مقبره، احتمالاً در قرن چهاردهم میلادی هم زمان با بازسازى ساختمان قره کلیسا بعد از زلزلة سال 1319 م احداث شده است.

 این مقبره به شمارة 16610 او در تاریخ 27/8/1364 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

 روستاى تمتمان در فاصلة بیست کیلومترى ارومیه ـ سرو، قرار دارد و آثار تاریخى و با ارزشى چون غار تمتمان، استحکامات نظامى، مقابر مقبرة اورارتو و... را در خود جاى داده است. مقابر کشف شده شامل سه مقبرة معمور و دو مقبرة مخروبه دورة صفوى است. از سه مقبرة نسبتاً سالم، یکى داراى سنگ قبرى به تاریخ 1110 هـ. ق است. مقبره‏هاى سه گانه و دو مقبرة مخروبة تمتمان در یک ردیف قرار گرفته‏اند و همگى از بیرون به صورت چهار ضلعى و از داخل به شکل مدور هستند. مصالح به کار رفته در بناى آن‏ها سنگ‏هاى تراشیده و سنگ‏هاى رودخانه‏اى و آجر است.

بقعة با شکوه این امامزاده، در مجاورت میدان سرداران شهر ساوه واقع شده و جزء بناهاى قدیمى شهرستان ساوه و یکى از آثار با ارزش میراث فرهنگى کشور است.

بناى امامزاده اسحاق، در چند صد مترى مسجد جامع شهر ساوه قرار دارد و شامل صحن، ایوان و اتاق مرقد مى‏باشد. بناى بقعه، برج گونه و از آثار قرن هفتم هجرى است که در سده‏هاى بعد، واحدهایى به آن افزوده شده است. دهانة بقعه، 6 متر، ارتفاع آن 12 متر و داراى دو درگاه در جانب شمالى و شرقى است که برابر هر یک، ایوانى قرار دارد. ازارة بقعه، با دو گونه کاشى پوشیده شده است؛ در پایین، با کاشى‏هاى هشت گوش فیروزه‏اى و بالاى آن، کاشى‏هاى خشتى سى سانتى‏مترى فیروزه فام با حاشیة برجسته گل و بوته مى‏باشد. متن کتیبة کاشى‏ها، به خطّ برجستة ثلث، شامل سورة مبارکة جمعه است و بر روى آن، تاریخ 676 هـ. ق خوانده مى‏شود. در ارتفاع 5/4 مترى بقعه، کتیبه‏اى گچ‏برى به صورت کمربندى و به خطّ نستعلیق بر روى زمینة گل و بوته، شامل دوازده بیت شعر و با تاریخ 1023 هـ. ق قرار دارد.