امامزاده ابراهیم ـ باغملک { منجنیق }

بقعه این امامزاده بر فراز تپّه اى در شهر منجنیق، با چشم انداز فوق العاده زیبا قرار دارد.

بنایى قدیمى و به جا مانده از دوره صفویّه است که ظاهراً قبل از آن نیز وجود داشت و سپس در زمان صفویّه بازسازى شده است.

امامزاده ابراهیم ـ باغملک{ سرحانى }

بقعه این امامزاده در بالاى تپّه اى خارج از روستاى سرحانى، با چشم انداز فوق العاده زیبا واقع شده است.

بنایى زیبا و قدیمى و به جا مانده از دوره صفویّه که شامل ایوان، شبستان و حرم مى باشد. ایوان بقعه رو به جانب شمال باز مى شود و طرفین آن، دو در کوچک تعبیه شده و به شبستان کوچک بقعه که به ابعاد 5×6 متر است، راه مى یابد. شبستان داراى طاق بندى و توسّط 2 پلّکان به عمق حرم راه مى یابد. اتاق مرقد یا حرم به صورت مربّع و به ابعاد 4×4 متر مى باشد که چهار زاویه آن را با ایجاد چهار طاق نماى کوچک به هشت ضلعى تبدیل نموده و سپس گنبد بنا را که از داخل به صورت چترى و 18 پَر است، بر آن ساخته اند.

گنبد بنا از خارج به صورت مطبق و در 12 پلّکان، به ارتفاع تقریبى 4 متر طرّاحى شده است. در ضلع غرب و شرق اتاق، چهار طاقچه کوچک قرار دارد که ظاهراً جهت روشن کردن شمع مى باشد. در وسط بقعه صورت قبرى است که به اندازه 60 سانتى متر از کف بقعه ارتفاع دارد و روى آن پارچه سبز انداخته اند. قبر مرحوم آقا سیّد میرزا مرعشى در شبستان بقعه قرار دارد. زمین زیارتگاه حدود دویست مترمربّع است که به عنوان قبرستان مورد استفاده قرار مى گیرد. متأسّفانه از سلسله نسب شخصیّت مدفون در بقعه اطّلاع دقیقى حاصل نشد!

امامزاده ابراهیم ـ ایذه{کارتا}

مشهور به «سلطان ابراهیم»، بقعه باشکوه این امامزاده در 42 کیلومترى شهر ایذه، در جنوب روستاى صالح به نام کارتا، روى تپّه اى طبیعى با چشم اندازى زیبا واقع شده است.(1)

بنا، قدیمى و متشکّل از دو گنبدخانه و اتاق هاى ورودى است که هر یک به یکدیگر راه دارند. بناى اصلى و بزرگ، متعلّق به سلطان ابراهیم مى باشد. در قسمت پشت بنا، مرقد سیّد شرف الدّین که کوچک تر است، قرار دارد. شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده و در تعمیرات اخیر، بخشى از آن با سیمان اندود گردیده است.

امامزاده اباذر ـ بهبهان -دشت فریدون -

بقعه این امامزاده حدود 35 کیلومترى شهر بهبهان، خارج از بخش دشت فریدون و نزدیک آبادى سردشت زیدون واقع شده است.

بنایى نسبتاً قدیمى و باشکوه، با حرم و رواق هاى نسبتاً کهنه و سردرِ کاشى کارى شده و حیاط و ایوان است. جلوى بنا، ایوانى سرتاسرى به طول 16 متر با دو غرفه جانبى ساخته شده است. در دو طرف ایوان، پایه هاى دو مناره با پوشش کاشى به جاى مانده است. نماى بنا با کاشى هایى به رنگ سبز، سیاه، سفید و زرد به سبک دوره قاجاریّه کاشى کارى شده و ایوان و غرفه هاى جانبى نیز با گچ برى طاقچه نماها و آیینه کارى تزیین گردیده است. درون حرم نیز مقرنس کارى و آیینه کارى نفیسى از دوره قاجاریّه دارد. بالاى حرم، گنبدى شلجمى ساخته شده است. پوشش ایوان توسّط طاق پیش و پس، مرکّب از سه طاق پیش و سه طاق پس، صورت گرفته است.

مجتبی گهستونی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز اظهار داشت: وضعیت ساختمان امامزاده سیدمحمد بازار به نحوی است که هیئت امنای این امامزاده با نصب بنرهایی، تردد به محدوده ضریح را مسدود کرده‌اند.

مشهور به «شاه ‏ابوالقاسم»، بقعة باشکوه این امامزاده در 47 کیلومترى شمال شرقی مسجد سلیمان بر بالاى تپّه ‏اى در خارج از روستاى سرشاه ‏لالى (شاه ‏آبادسادات) با چشم ‏انداز فوق ‏العاده زیبا و دیدنى قرار دارد.

این بناى عظیم و سفید، در دامان کوهستان سرخرنگ، در سراشیبى تخته سنگ‏هایى صاف و قهوه‏اى در ضلع شمالى و سمت راست درّه‏اى تنگ ـ که مشرف بر آبادى شاه‏آباد سادات مى‏باشد ـ واقع شده است و از دور، منظره‏اى بدیع و پُر جلال دارد. چون از فراز تپّه ‏اى که مشرف بر شاخه کوچکى از آب‏هاى فرعى کارون است، سرازیر مى‏شود، این گنبد عظیم مقابل قرار مى‏ گیرد و با زیبایى و وقار خاصّ خود جلب توجّه مى‏ کند.

این بقعه در محلّة «در عبّاس» شهر شوشتر واقع است. درون بقعه، فضاى نسبتاً وسیعى به ابعاد حدود 7×7 متر در زیر سقف آجر کارى تزیین شده‏اى است. در زیر سقف، یک گنبد کوچک با گیلویى بلند کاشی‌کارى به سبک صفوى نصب شده است. در چهار طرف این گنبد، چهار دهانة طاق رومى قرار گرفته است. خیز طاق، بلند و عرض دهانة آن، سه متر است.

این بقعه، در نزدیکى پل دزفول واقع و مرکب از دو اتاق مربّع شکل با سه درگاهى یا طاق رومى است. سقف اتاق‏ها مدور است و با آجر ضربى پوشش یافته و گچ اندود و رنگ‏آمیزى شده است. بین دو اتاق، دو پایه جرز حمال با یک قوس سه بدنه، سقف را نگهدارى مى‏کند. بر روى جرزهاى دیوارهاى اصلى، لچکى هایى با خطوط هندسى گچبرى شده و نورگیری‌هایى نیز در دیوارها تعبیه شده است.

این بقعه، در محلّة عبّاس على و در کنار خیابان واقع و بناى آن به صورت یک اتاق کوچک چهار ضلعى با گچکارى لچکى در سقف است. هیأت بنا از خارج به صورت یک مکعب مثمن در آمده و گنبدى خیارى شکل و کم نظیر با پوشش گچى بر آن قرار گرفته است. بقعه، داراى چهار در ورودى است. گنبد بقعه، از نظایر بناهاى تیمورى و نماى خارجى بنا مربوط به دورة اخیر است. متولى بقعه، صاحب بقعه را از نوادگان امام حسین معرفى کرده است.

این بنا به شمارة 8382 در تاریخ 9/2/1382 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

یکى از بناهاى آرامگاهى و زیارتگاه‌هاى با شکوه استان خوزستان، بقعة امامزاده شاه زین العابدین است. این بقعه در روستاى دیلم سفلى در کنار جادّة هفت تپّه ـ دزفول واقع است. بناى اصلى بقعه که در زیر گنبد مقرنسى واقع شده، داراى 3/12 متر طول و 6/7 متر عرض است. مردم معتقدند که قدمگاه و نظرگاه حضرت امام زین العابدین است و به همین جهت مورد احترام آنان است. در اطراف بقعه قبرستان وجود دارد که مؤمنین منطقه در این مکان دفن شده ‏اند.

این بنا در محلّة صحرا در مشرق شهر دزفول قرار دارد. بناى بقعه از دو قسمت بناى حرم و ایوان‏ها و ساختمان‏هاى دو طبقه تشکیل شده است. بناى اصلى، 33/10 متر طول و 53/9 متر عرض دارد که در وسط آن، ضریح و مرقد شاه رکن‏ الدّین قرار دارد.

این بنا در گورستان شهر شوشتر در ابتداى بلوار امام رضا به طرف مسجد سلیمان واقع شده است. بنایى از سنگ تراشیده خارا و چهار ضلعى است که طول هر ضلع آن، 80/16 متر است. در برابر بقعه، نخست ایوانى به دهانة 40/3 متر و سپس، رواقى مستطیل شکل و سرانجام خود بقعه که به طول هر ضلع، حدود 60/4 متر با گنبدى بر فراز آن قرار دارد که داراى تزیینات گچبرى است. ضریح چوبى مشبکى، قبر سادة گچى بقعه را در بر گرفته است.

این بقعه، در ساحل شرقى رودخانة شائور، روبروى تپّة ارگ واقع و مدفن یکى از پیامبران بنى اسرائیل و شامل دو حیاط است که دور تا دور آن‌ها، حجره‏ها و ایوان‏هایى ساخته شده است. بقعه در انتهاى حیاط دوّم که بزرگ‌تر و وسیع‌تر است، قرار دارد. این حیاط از سه طرف داراى اتاق هایى است که براى اقامت زوّار ساخته شده است.

این بقعة در محلّة داعیان و ضلع غربى کوچة خاقانى واقع شده و بنایى کوچک و آجرى به اضلاع خارجى 60/5 متر و اضلاع داخلى سه متر است. طاق بقعه، ضربى آجرى است و با گچ اندود گردیده است و روى آن، لچک‏هاى گچبرى نقّاشى با رنگ آبى دیده مى‏شود. در طرفین مقبره، دو طاقچه وجود دارد. سنگ لوح مقبره بر روى قبر چسبیده است و تاریخ 1255 هـ . ق را مى‏نماید.

این بقعه در ابتداى شهر شوشتر و در کنار جادّة اهواز ـ شوشتر واقع است. مجموعه‏اى مرکب از دو حیاط و سه بقعه و ایوان‏هاى وابسته به آن‌هاست. سردر ورودى به حیاط، داراى طاق رومى مثلثى از سنگ سرخ رنگ با قطعات مربّع و مستطیل است. بر پیشانى در، یک نقش اسلیمى بر سه قطعه سنگ حک شده و در طرفین نقش، عبارت قرآنى منقور است. در گوشة شمال غربى حیاط و در ضلع شمالى بنا، سردر بقعه‏اى واقع است که بر پیشانى طاق آن که از سنگ سرخ رنگ است، با خط خوش ثلث نوشته شده:

این بقعه در آبادى فراش در کنار جادّه واقع است. بناى بقعه، محصور در دیوارى است که ورودى اصلى آن در سمت شرق قرار دارد. نقشة بقعه، مربّع و به طول هر ضلع 80/8 متر است. محوّطة زیر گنبد، ابتدا به هشت ضلعى و سپس شانزده ضلعى تبدیل گردیده و گنبد بر فراز آن قرار گرفته است. گنبد از آجر ساخته شده و بعد از کمرگاه قسمت تحتانى آن، یک نوار کاشى به رنگ‏هاى سیاه و سفید و فیروزه‏اى، آن را دور مى‏زند.

این بقعه در جادّة اهواز ـ شوش نزدیک سه راهى شوش واقع شده است. بنا در میان قبرستان قرار دارد و بر جبهه شمالى آن، در ایوان ورودى، کتیبه‏اى به تاریخ «شهر رمضان المبارک 1108 هـ . ق» در چهار سطر دیده مى‏شود. ابعاد خارجى بنا، 12×14 متر است، اتاق بقعه به ابعاد 6×6 متر داراى چهار غرفه مانند با چهار طاق رومى است و قبرى گچی در داخل ضریح دارد. بقعه داراى دو منارة کوچک است و کاشی‌کارى ضعیفى در پیشانى ایوان ورودى دیده مى‏شود.

بقعة پیر روبن در محلّة روبن در شمال غربى دزفول و در کنار قبرستان عمومى واقع شده است. مدخل بقعه رو به شرق است. اطراف در ورودى با کاشى‏هاى جدید مقرنس شده است. بعد از ورودى کفش کنى با گنبدى مدور و چهار لچکى گچبرى در چهار گوشه آن قرار دارد. در سمت راست و چپ این ایوان، دو طاق رومى بلند دیده مى‏شود.

این بقعه در شمال شهر شوشتر و مقابل قلعة سلاسل واقع است و به اعتبارى آن را کهن‏ترین مقبرة دوران اسلامى در ایران مى‏دانند؛ زیرا اعتقاد بر این است که این بقعه، مدفن براء بن مالک انصارى ـ صحابى پیغمبر ـ است که هنگام فتح شوشتر، در سال 17 یا 18 هـ . ق به دست هرمزان ـ حاکم خوزستان ـ شهید شده است.

این بقعه در نزدیکى مسجد جامع دزفول واقع و بنایى بسیار کوچک و ساده است، ولى در ضلع شمالى آن، ساباطى (راهرو) با سردرى بلند قرار دارد که از نظر تزیینات آجرى و تناسب قاب‌سازى ورودى، از نمونه‏هاى جالب کارهاى آجرى دزفول به شمار مى‏آید. ساباط مزبور احتمالاً جزئى از محوّطه و بناى بقعه بوده است. دربارة این بقعه در «تذکرة الاخیار» آمده است: «دیگر از بقاع الخیرى که در محوّطه ولایت واقع شده، بقعه شریفه متبرکه حزقیل پدر دانیال پیغمبر است».