امامزاده ابراهیم ـ ایذه{کارتا}

مشهور به «سلطان ابراهیم»، بقعه باشکوه این امامزاده در 42 کیلومترى شهر ایذه، در جنوب روستاى صالح به نام کارتا، روى تپّه اى طبیعى با چشم اندازى زیبا واقع شده است.(1)

بنا، قدیمى و متشکّل از دو گنبدخانه و اتاق هاى ورودى است که هر یک به یکدیگر راه دارند. بناى اصلى و بزرگ، متعلّق به سلطان ابراهیم مى باشد. در قسمت پشت بنا، مرقد سیّد شرف الدّین که کوچک تر است، قرار دارد. شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده و در تعمیرات اخیر، بخشى از آن با سیمان اندود گردیده است.

اتاق یا شبستان ورودى به ابعاد 4×40/7 سانتى متر مى باشد که به شبستان دوّم راه مى یابد، که به ابعاد 30/3×25/4 سانتى متر است. اتاق مرقد اصلى در ضلع شرقى شبستان قرار دارد و به شکل دایره و به قطر 60/4 سانتى متر است. اتاق مرقد دوّم به صورت یک چهار طاقى مى باشد، ابعاد آن 25/4×50/2 متر است. این دو اتاق داراى اختلاف سطح مى باشند، به این صورت که حدود 40 سانتى متر از کف، 20/1 سانتى متر از سقف اختلاف دارند. بدنه اتاق اصلى داراى 20/3 سانتى متر ارتفاع و اتاق دوّم 90/2 سانتى متر ارتفاع دارد.

بر فراز بقعه، دو گنبد مخروطى بلند قرار دارد که اوّلى به ارتفاع 60/12 و دوّمى 70/9 سانتى متر و پوشش هر دو با رنگ سفید نقّاشى شده است. در ضلع شمالى بنا، دو در وجود دارد که به وسیله 4 پلّکان بلوکى به عرض 60/1 سانتى متر، مى توان به درها راه یافت.

در اتاق مرقد اصلى، چهار روزنه به شکل مستطیل با ابعاد تقریبى 80×40 سانتى متر وجود دارند که به فضاى درونى گنبدخانه راه مى یابند. در قسمت پایه مدوّر گنبد، چهار پنجره با قوس نیمه بیضى قرار دارد. طاق اتاق ها داراى قوس هاى جناغى و در دو سوى ورودى، دو طاقچه تعبیه شده است. در قسمت فوقانى اتاق ها تزیینات نقّاشى به شکل کنگره اى به چشم مى خورد. کف و اطراف فضاى داخلى حرم تا ارتفاع 20/1 سانتى مترى با سنگ گرانیت پوشیده شده است. زیر گنبد اوّل، ضریح آلومینیومى به ابعاد 40/2×40/1 و ارتفاع 2 متر نصب مى باشد.

براى ورود به اتاق دوّم، راه رویى به ابعاد 20/1×40/1 و ارتفاع 2 متر با طاق گلاله اى وجود دارد. این اتاق داراى دو در اصلى در سمت چپ و مقابل راه رو مى باشد و داراى طاق هاى جناغى به ارتفاع 50/2 سانتى متر از کف است. در سمت چپ این اتاق، چندین طاقچه تعبیه شده و در سمت راست آن نیز یک ردیف پلّه 9 تایى به عرض 70 سانتى متر و ارتفاع 30 سانتى متر قرار دارد که به پشت بام راه مى یابد. شاید تنها تزیینات به کار رفته را بتوان یک ردیف کاشى نره فیروزه اى رنگ، بالاى ورودى ضلع شمالى دانست که تنها تزیین و آرایه در این بخش از بنا مى باشد. بالاى پنجره دیوار ضلع غربى نیز تزیینات کاشى کارى مشابهى به کار رفته است.

تنها اثر قدیمى موجود در بقعه، سنگ قبرهاى قدیمى مى باشد که تاریخ 1032 هـ . ق و شیر سنگ هاى بزرگ صحن امامزاده است. کلیددارى بنا متعلّق به سادات کارتا مى باشد که آنان متشکّل از شش تیره هستند، که خود طوایف مختلف بختیارى را شامل مى شوند. کلیددارى به صورت ماهانه بین تیره ها انجام مى گیرد، امّا در سالیان اخیر هیأت امنا تشکیل شده و تحت نظارت اوقاف مى باشند.

اهالى اعتقاد کامل به این زیارتگاه دارند و کرامات زیادى را به سلطان ابراهیم منتسب مى دانند و چنین مشهور است که وى سیّد ابراهیم مرتضى بن عبدالله بن حمزة بن امام موسى کاظم(علیه السلام)است که در سال 378 هـ . ق در این منطقه وفات یافت و کنار وى، همسرش به نام عایشه و فرزندش، سلیمان، ملقّب به شرف الدّین مدفون مى باشند.

ظاهراً شجره نامه فوق صحیح به نظر نمى رسد; زیرا در آن ابراهیم مرتضى که فرزند امام هفتم(علیه السلام)است، فرزند عبدالله بن حمزة بن موسى(علیه السلام) نوشته شده که یقیناً اشتباه است. از طرفى حمزة بن موسى(علیه السلام)داراى سه فرزند به اسامى على، حمزه و قاسم بود که در میان فرزندان این سه تن، ابراهیم نامى یافت نمى شود.

امام فخررازى به هنگام شمارش فرزندان قاسم بن حمزه بن موسى(علیه السلام) مى نویسد: اولاد عبدالله بن محمّد الاعرابى بن قاسم بن حمز بن امام موسى کاظم(علیه السلام) در بهبهان سکونت داشته اند.

بعید نیست یکى از فرزندان عبدالله، ابراهیم نام داشت که به منطقه ایذه مهاجرت نمود و بعدها به ابراهیم بن عبدالله بن حمزه بن موسى(علیه السلام)خوانده شده است.

متأسّفانه در منابع موجود انساب، براى عبدالله بن محمّد اعرابى، یک فرزند به نام محمّد ذکر شده و براى او نسل زیادى قایلند. امام فخررازى که اشاره به اولاد عبدالله بن محمّد اعرابى دارد، مى گوید که وى داراى چند فرزند بوده است. اهالى روستاى کارتا که به موسوى شهرت دارند، نسب خود را به امامزاده ابراهیم منتهى مى دانند.

منابع: شناخت یک منطقه، کتاب آنزان: 167 ـ 176، نگاهى گذرا به بعضى از بقاع متبرّکه استان خوزستان: 9 ـ 10، بررسى باستان شناختى بناهاى مذهبى ایذه: 20 ـ 18، الشجرة المبارکه فى انساب الطالبیّه: 111، الدرّة الذهبیّة فى اکمال منتقلة الطالبیّه 1: 18، المشجرالوافى 3: 11.

1. براى رسیدن به بقعه، علاوه بر این که باید دو ساعت با ماشین از پیچ و خم هاى تند کوهستان عبور کرد، هم چنین باید سوار قایق شد و از رود کارون عبور نمود و سرانجام حدود بیست دقیقه پیاده روى کرد تا به امامزاده رسید.