مزارات ایران و جهان اسلام

در خارج شهر شوشتر، در شرق بقعة سیّد محمّد گیاهخوار و غرب بقعة صاحب الزمان، بقعة امام رضا دیمى واقع است. طول ایوان ورودى بنا 45/6 متر، عرض آن 40/3 متر و عرض تمامى بنا 30/14 متر است. بنا رو به شمال توجّه دارد. گنبد بقعه، شلجمى با روپوش گچ اندود است. فضاى داخلى بقعه به صورت چهار ضلعى و به ابعاد 3×3 متر است و چهار هلال و چهار پنجره دارد. سقف آن مدور و پایة گنبد هشت ضلعى است و به نظر مى‏رسد گنبد در ابتدا هشت ضلعى کلاه درویشى بوده و هنگام تعمیرات، به صورت شلجمى در آمده است.

این آرامگاه در محلّه‏اى به نام «بلیدى» نزدیک میدان و بعد از پل گرگر واقع شده، و به بقعه‏اى که امروز به سیّد محمّد ماهرو نامیده مى‏شود، مشهور است.

بنایى با بقعه، گنبد، ایوان و گلدسته است. پس از ورود، ایوان طویلى به عرض چهار متر و طول 15 متر قرار دارد که نخستین در ورودى از خیابان به این راهرو و نخستین در بقعه و محل مقبره در آن قرار دارد. سقف راهرو، کوتاه و ضربى با طاق هلالى پیش و پس است. بر سر در ورودى از خیابان، چهار پایة گلدسته و یک گلدستة کاشی‌کارى و لوحى به تاریخ 1279 هـ . ق دیده مى‏شود.

در کنار رود گرگر و بر روى محوطة مرتفعى در شمال شرقى شهرستان شوشتر، مزار عظیمى پا برجاست که گویاى تاریخ چند صد سالة شوشتر را دارد. این بناى زیبا و مستحکم، متعلّق به امامزاده سیّد محمّد گیاهخوار است که آن را سیّد محمّد گلابى هم مى‏نامند و در نزد اهالى از احترام خاصى برخوردار است و به احتمال قوى از آثار به جا ماندة دوران صفویّه مى‏باشد.

این بناى با شکوه، در کنار جادّة کوتیون و به فاصلة شش کیلومترى دزفول در سمت راست جادّه و درون باغى واقع است. هر ساله گروه زیادى از مردم دزفول و مناطق اطراف به زیارت این آرامگاه مى‏آیند و ساعاتى را در کنار این بقعه که یکى از اماکن مذهبى و دیدنى شهرستان دزفول است، سپرى مى‏کنند.

بناى این امامزاده در محلّة «بلیدى» در کنار خیابان امام شهر شوشتر، پس از عبور از تقاطع چهار راه امام به طرف شرق، در سمت راست خیابان، واقع است.

در ورودى بقعه با غرفه‏هاى متعدد به درون حیاطى مربّع شکل و نسبتاً وسیع باز مى‏شود که سنگ فرش است و دو درخت کنار در اضلاع شرقى و غربى آن سایه گستر است. دیوارها بلند و نماى داخلى حیاط غرفة سر در کاشی‌کارى با رنگ‏هاى سیاه و سفید و زرد و آبى است.

یکى از مزارات مشهور و با شکوه شهرستان شوشتر، حرم با صفا و مُعظَم امامزاده عبدالله است که مورد اعتقاد اهالى و محل نذر و نذور شوشتری‌ها و خوزستانی‌هاست. این آرامگاه، در جنوب شهر شوشتر، بر فراز تپّه‏اى واقع است و پیرامون آن را گورستانى کهن فرا گرفته است. سر در سنگى ورودى به محوّطة بقعه، از آثار شیخ محمّد وکیل الدوله و مربوط به روزگار صفویّه است.

مشهور به «بابا احمد»، بقعة باشکوه این امامزاده در 54 کیلومترى شمال شرقی مسجد سلیمان، بعد از روستاى شاه ‏آباد سادات (سر شاه‏لالى)، در میان روستاى بابااحمد قرار دارد.

بنایى قدیمى، با چشم‏انداز مناسب و دیدنى که در سالیان اخیر بازسازى شده است. مدخل اصلى بقعه در جانب شمال واقع شده و دور تا دور آن را تعداد هفت اتاق به صورت غلام‏گردشى احداث نموده ‏اند.

بعد از عبور از ایوان، به شبستان پیرامون اتاق مرقد مى‏رسیم که چهار جهت اتاق مرقد را فراگرفته و داراى سه طاق گنبدى است. اتاق مرقد به ابعاد 5×5 متر مى‏باشد که ضخامت دیوار آن بیش از 40/1 متر است. چهار زاویه اتاق را با ایجاد چند طاق‏نما به دایره تبدیل نموده و گنبد دوپوش بنا را بر آن استوار ساخته‏اند. این گنبد از داخل به صورت عرقچینى به ارتفاع دو متر مى‏باشد که در ساقة آن، چهار پنجره جهت نورگیرى تعبیه شده است. گنبد از خارج به صورت شلجمى و به قطر پنج و ارتفاع هشت متر مى‏باشد و سراسر با کاشى‏هاى معرّق در زمینة آبى آسمانى و با طرح‏هاى لوزى سفید طرّاحى شده و در ساقة آن آیات قرآنى مزیّن گردیده است. در وسط بقعه، ضریح نقره‏اى بسیار زیبایى نصب شده که بر روى آن کتیبة ذیل قلم‏زنى شده است: «ضریح مرقد مطهّر امامزاده بابا احمد از فرزندان امام موسى بن جعفر که در سال 1386 هجرى شمسى ساخته و نصب گردید.»

مشهور به «شاهزاده احمد، شاه‏چراغ، امامزاده پاپى، گگ احمد و امامزاده درب گنبد»، بقعة باشکوه و زیباى این امامزاده در 79 کیلومترى شمال غرب شهر اندیمشک، در دشت لاله، از دهستان مازو بخش الوار گرمسیرى واقع شده و چشم‏انداز آن فوق العاده زیبا و دیدنى است.

بنایى بسیار قدیمى و تاریخى که شامل ایوان، گنبد، حرم و صحن مى‏باشد. طرح بقعه، چهار گوش و بر فراز آن، گنبد بلندى به ارتفاع 14 متر به شکل رک بر روى گردنى بلند به صورت ده ترک استوار شده و قندیلى از طلا به وزن 200 مثقال بر فراز آن نصب گردیده است. تمامى بنا از آجر ساخته شده و هیچ گونه تزیین و کتیبه‏اى در آن وجود ندارد. در طرفین ایوان دو اتاق کوچک قرار دارد که جهت زوّار احداث گردیده است. پیرامون بقعه، گورستان بزرگ و تاریخى قرار دارد. شالودة بنا از سنگ لاشه و ملاط گل و گچ مى‏باشد. به اعتقاد اهالى، بقعه به امر عضدالدّوله دیلمى بنیان گردیده است.

مشهور به «شاه ‏ابوالقاسم»، بقعه این امامزاده در 35 کیلومترى جنوب غرب شهر رامهرمز و در میان روستاى شاه‏ ابوالقاسم قرار دارد.

بنایى قدیمى از خشت‏وگل که در دورة قاجار ساخته شد و شامل ایوان، گنبد، اتاق و صحن است.

مرقد امامزاده در اتاقى به ابعاد 7×7 متر قرار دارد که از خارج به صورت برج مدوّر و داراى گنبد عرقچینى به ارتفاع دو متر مى‏باشد. در ساقة آن، چهار پنجره جهت نورگیرى تعبیه شده است. در وسط بقعه، صورت قبرى است که به اندازة پنجاه سانتى‏متر از کف بقعه بالا آورده‏اند و روى آن پارچة سبز نهاده ‏اند.

بقعة این امامزاده بر فراز تپّه‏اى در شهر منجنیق، با چشم‏ انداز فوق العاده زیبا قرار دارد.

بقعه، بنایى قدیمى و بجا مانده از دورة صفویّه است که ظاهراً قبل از آن نیز وجود داشته و سپس در زمان صفویّه بازسازى شده است.

بقعه بر روى تپّه‏اى تاریخى واقع گردیده و براى رسیدن به آن باید از 34 پلّکان عبور نمود و «سنگ آسیاى منجنیق» کنار آن افتاده و آب رود زرد از میان آن مى‏گذرد و مشرف به روستا، با چشم‏انداز فوق العاده زیبا و دیدنى است. بقعه شامل ایوان، گنبد، حرم و صحن مى‏باشد. ایوان بنا رو به جانب مغرب باز مى‏شود و توسّط دو پلّکان به کف آن که به ابعاد 4×4 متر و داراى دو طاق است، راه مى‏یابد. پس از عبور از این فضا، به شبستان کوچکى مى‏رسیم که به دالان هشتاد سانتى‏مترى منتهى مى‏شود که با خم شدن باید به اتاق مرقد رسید. این اتاق به ابعاد 5×5 متر مى‏باشد و چهار زاویة آن را با چهار فیل‌پوش به دایره و سپس به هشت ضلعى مبدّل نموده‏اند و گنبد دو پوشة بنا را بر آن ایجاد کرده‏اند.

بقعة این امامزاده در بالاى تپّه‏اى خارج از روستاى سرحانى، با چشم‏انداز فوق العاده زیبا واقع شده است.

بنایى زیبا و قدیمى و بجا مانده از دورة صفویّه است که شامل ایوان، شبستان و حرم مى‏باشد. ایوان بقعه، رو به جانب شمال باز مى‏شود و طرفین آن، دو در کوچک تعبیه شده و به شبستان کوچک بقعه که به ابعاد 5×6 متر است، راه مى‏یابد. شبستان داراى طاق بندى است که توسّط دو پلّکان به عمق حرم راه مى‏یابد. اتاق مرقد یا حرم به صورت مربّع و به ابعاد 4×4 متر مى‏باشد که چهار زاویة آن را با ایجاد چهار طاق‏نماى کوچک به هشت‌ضلعى تبدیل نموده و سپس گنبد بنا را که از داخل به صورت چترى و 18 پَر است، بر آن ساخته‏ اند.

مشهور به «سلطان ابراهیم»، بقعه باشکوه این امامزاده، در 42 کیلومترى شهر ایذه، در جنوب روستاى صالح به نام کارتا، بر روى تپّه‏اى طبیعى با چشم‏انداز زیبا واقع شده است. بنا قدیمى و متشکّل از دو گنبدخانه و اتاق‏هاى ورودى است که هر یک به یکدیگر راه دارند. بناى اصلى و بزرگ متعلّق به سلطان ابراهیم مى‏باشد و در قسمت پشت بنا، مرقد سیّد شرف الدّین که کوچک‏تر است، قرار دارد.

آرامگاه شابوالقاسم در سمت راست جادّة دزفول ـ شوشتر واقع شده است.

این بنا مشتمل بر سر در ورودى، کفش کن، شبستان مسجد و بقعه است. سر در ورودى دو ستون بازویى بسیار قدیمى با آجرهاى زیرین بسیار قطور دارد. شبستان مسجد طرح مستطیل دارد. سردر ورودى این شبستان، راهروی بقعه است و از سنگ‏هاى تراشیدة کهنه‏اى به اشکال مکعب هلالى طاق رومى ساخته شده است. قسمت بالایى سردر در دورة ایلخانى گچبرى شده است. داخل بقعه، فاقد هرگونه تزیین است.

بقعة این امامزاده، حدود 35 کیلومترى شهر بهبهان، خارج از بخش دشت فریدون و نزدیک آبادى سردشت زیدون واقع شده است.

بنایى نسبتاً قدیمى و باشکوه، با حرم و رواق‏هاى نسبتاً کهنه و سردرِ کاشی‌کارى شده و حیاط و ایوان است. جلوى بنا، ایوانى سرتاسرى به طول 16 متر با دو غرفة جانبى ساخته شده است. بر دو طرف ایوان، پایه‏هاى دو مناره با پوشش کاشى بر جاى مانده است. نماى بنا با کاشى‏هایى به رنگ سبز، سیاه، سفید و زرد به سبک دورة قاجار کاشی‌کارى شده و ایوان و غرفه‏هاى جانبى نیز با گچ‏برى طاقچه نماها و آیینه‏کارى تزیین گردیده است. درون حرم نیز مقرنس‏کارى و آیینه‏کارى نفیسى از دورة قاجار دارد. بر بالاى حرم، گنبدى شلجمى ساخته شده است. پوشش ایوان توسّط طاق پیش و پس، مرکّب از سه طاق پیش و سه طاق پس صورت گرفته است.

قبرى گچین، بدون لوح سنگى، زیر ضریح چوبى قرار دارد. در بدنة ایوان، سنگ قبرى به تاریخ 1331 هـ . ق به چشم مى‏خورد و در مدخل صحن حیاط، بر قفل زنجیر، تاریخ 1309 حک شده است.

بقعة شعیب نبى در روستاى گوریه از دهستان شعیبه شهرستان شوشتر، جزماً نمى‏تواند از آنِ شعیب نبى باشد، خصوصاً مزارات مهم و با شکوهى با مدارک مستند به آن حضرت در کوفه و خیارة و حطین اردن منسوب است و اقوال مورخان و گزارشات جغرافیدانان، جملگى حکایت از مدفن آن پیامبر عظیم الشأن در آن بقاع متبرکه دارد.

از آن‌جایی که بقعة شعیب نبى در حسام آباد بر اثر خواب و سپس طبق آشکار شدن مدفونین به شعیب نبى ، بدون نبشته سنگ قبر قدیمى منسوب شده است، لذا نمى‏تواند مدرکى جهت مدفون بودن آن پیامبر عظیم‏الشأن در این مکان دانست. خصوصاً مدارک معتبرى نیز خلاف ادّعاى فوق را ثابت مى‏کند. از اینرو اینجانب به طور قطع معتقدم که شخصیّت مدفون در بقعة حسام آباد خوزستان، یکى از سادات جلیل‏القدر حسنى است که با دو خواهر خود در آن‌جا وفات یافته و مدفون شده است، و نسب شریف او از قرار زیر است: