- شنبه ۲۹ شهریور ۹۳
بقعه زیباى این امامزاده، در انتهاى شهرک فارسجین، در 150 مترى شمالِ بقعه امامزاده عبداللّه، در حدود سه کیلومترى شهر ضیاء آباد، در 25کیلومترى شمال غربى تاکستان واقع شده است.
این بنا که از سنگ لاشه و ملاط گل و گچ کوبیده ساخته شده، از معمارى کاملاً متفاوتى با تمامى بناهاى موجود در منطقه برخوردار است. بقعه از خارج به صورت مدوّر به قطر هشت و از داخل به قطر شش متر مىباشد و حدود یک متر ضخامت دیوار آن است.
بقعه از داخل به صورت هشت ضلعى و هر یک از اضلاع آن قریب به 60سانتى متر و به صورت صفّهاى کوتاه ایجاد شده و در انتهاى چهار صفّه اصلى، چهار پنجره جهت نورگیرى احداث شده است.
در انتهاى صفّهها، یعنى ساقه گنبد از خارج، به صورت دایره تبدیل شده و گنبد عرقچینى بنابر آن استوار شده است. این گنبد که از داخل به صورت عرقچینى کوتاه و از خارج بلندتر به نظر مىرسد به ارتفاع حدود 20/2
سانتى متر است. نماى داخل گنبد گچ اندود و نماى خارجى آن خشت و گل بود که در سالیان قبل سیمان اندود شده است.
متأسّفانه بخشهایى از دیوار گنبدِ بنا تَرَک برداشته و در حال تخریب شدن
است. در وسط بقعه، صندوق چوبى کوچکى به ابعاد 1×2 متر قرار دارد که
فاقد کتیبه یا نوشتهاى است.
در جانب شرق دیوار بقعه، گچبرى مختصرى دیده مىشود که سال
1237 در آن نمایان است و ظاهرا این تاریخ سال تعمیر بقعه بوده است.
با کمال تأسّف این بنا در حال ساخت و ساز غیر اصولى است و در هشت
جهت آن ستونهایى جهت توسعه و تخریب بنا احداث شده است. این بنا
صحن حدود 3 هزار مترى دارد که به صورت قبرستان عمومى از آن استفاده
مىشده است.[1]
با توجّه به مصالح بکار رفته در بنا و نیز نوع ساختمان بقعه، بنا را متعلّق به
قبل از صفویّه و ظاهرا دوره تیموریان مىسازد.
به اعتقاد اهالى، امامزاده فضلاللّه، برادر امامزاده عبداللّه مدفون در همین
روستا است که مقابل بقعه امامزاده فضلاللّه مدفون مىباشد. اما این ادّعا به
اثبات نرسیده است. [2]
دکتر پرویز ورجاوند در سال 1350 ه . ش از این بقعه باز دید به عمل
آورده و توصیف آن را چنین مىنویسد:
«طرح مجموع بنا از خارج به صورت مستطیل است و از دو قسمت
مختلف یعنى بقعه امامزاده و ایوان مقابل آن ترکیب یافته است.
ایوان مزبور نظیر بسیارى از بناهاى مشابه آن، بعدها به مقابل بقعه افزوده
شده و با خشت و گل ساخته شده است. عرضِ داخلِ ایوان 4 متر و
جرزهاى دو جانب آن هر یک داراى دو متر عرض مىباشد و پلّکان بام بنا
نیز در جرز دست راستى جاسازى شده است. در پشت جرزهاى دو جانب
ایوان، دو دیوار با همان ضخامت جرزها در طول بنا امتداد یافته و بقعه را نیز
فرا گرفته است. بنحوى که در حال حاضر تنها قسمتى از بالاى بناى اصلى
بقعه به ارتفاع 5/1 متر هویدا مىباشد.
قسمت بالاى بناى بقعه داراى طرح کثیر الاضلاع هشت ضلعى است که
گوشههاى آن به صورت منحنى در آمده و در واقع طرحى است میان دایره و
هشت گوشه. ارتفاع این قسمت از دیوار بقعه نزدیک به 5/1 متر است که از
سنگ قلوه و سنگ لاشه به کمک ملاط گچ کوبیده و ماسه ساخته شده و
سپس گنبد بنا بر فراز آن استوار گشته است. اطراف گنبد یک دوره یا غلام
گردشى به عرض 70 سانتى متر وجود دارد که سطح آن به کمک آجرهاى
چهار گوش پوشیده شده است. قطر قسمت خارجى بقعه هشت متر است.
گنبد بنا به شکل گنبدهاى عرقچینى با خیز زیاد ساخته شده و سطح آن با
آجرهاى چهار گوش پوشش یافته است. بر فراز بقعه مزبور قبّه آجرى خاصّى
ساخته شده که از پائین به بالا باریکتر شده است. بر فراز آن دو رج آجر به
صورت بعلاوه چیده شده و سپس روى این قسمت یک هرم آجرى با پایه
مربّع شکل بنا گشته است. نظیر چنین طرحى در هیچ یک از آثار و بناهاى
منطقه مشاهده نشده است. داخلِ بقعه امامزاده فضلاللّه، نظیر امامزاده
عبداللّه داراى طرح هشت ضلعى است که به هشت طاقنماى توگود به عمق
66 سانتى متر و عرض 40/1 متر تقسیم شده است. قسمت بالاى طاقنماها
به صورت قوس نوک تیزى در آمده و میانشان جز یک سه گوشه ساده هیچ
نوع کاربندى مشاهده نمىگردد. در بالاى طاقنماها دور دایره شکلى وجود
دارد که بتدریج به طرف داخل متمایل گردید و پوشش قوسى شکل بنا را به
وجود آورده است.»[3]
درباره شخصیّت مدفون نمىتوان به درستى اظهار نظر نمود اما از آنجایى
که نسل زیادى از نوادگان امام حسن مجتبى علیهالسلام در قزوین و نواحى آن
سکونت داشتهاند لذا به اعتقاد ما امامزاده سیّد فضلاللّه از نوادگان امام
حسن مجتبى علیهالسلام و نسب شریف وى با نه واسطه به آن حضرت منتهى
مىشود که از قرار ذیل است:
سیّد فضلاللّه بن بن احمد بن بن حسن الطبرى بن زید بن على السیّد بن
عبدالرحمن الشجرى بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن مجتبى علیهالسلام وى از
سادات جلیل القدر حسنى قرن پنجم هجرى بوده است. [4]
- ۱۴۳۸
- ادامه مطلب
