مزارات ایران و جهان اسلام

این مزار پس از میدان امام خمینی، خیابان شهاب، شهاب 6، اوّلین فرعی سمت چپ، جنب مسجد مولانا مطهّری شهر خواف واقع شده است.

هیچ کتیبه و مدرک مستندی در خصوص تاریخ ساخت این بنا در دست نیست ولی با توجّه به مصالح به کار رفته در بنا و براساس اظهارات شفاهی اهالی محل، قدمت بنا را می‌توان به اواخر دورة قاجاریّه منسوب نمود. در خصوص وجه تسمیه آن با توجّه به اینکه این بنا مدفن دو سیّده به نام‌های بی‌بی حور و بی‌بی نور می‌باشد به مزار بی‌بی حور و بی‌بی نور مشهور گردیده است اما از هویّت آنان اطّلاعی به دست نیامده است.

ساختمان بقعه، بنایی است مستطیل شکل به ابعاد 60/9×50/7 متر که در راستای شمال شرقی ـ جنوب غربی ساخته شده است. ورودی بنا در میانه ضلع شمال شرق و در داخل ایوانی به عرض دهانه 70/1 متر و در ارتفاع 65 سانتی‌متری کف زمین واقع شده است که به وسیله دو پلّه امکان دسترسی به آن مهیّا گردیده است. ارتفاع این ایوان 3/4 متر می‌باشد که به وسیله طاقی هلالی شکل و نیم دایره به سبک طاق‌های رومی پوشیده شده است.

در دو طرف ایوان ورودی دو طاق نمای عمیق به عمق 90 سانتی‌متر و همانند ایوان ورودی مشاهده می‌گردد که از نظر شکل پوشش طاق و تزئینات نیز کاملاً شبیه ایوان ورودی می‌باشد. تفاوت این طاق‌نماها با ایوان در کوچکتر بودن ارتفاع و عرض دهانه آنها می‌باشد. تمام سطح نمای بیرونی بنا با اندود گچ پوشیده شده است که این پوشش در حال حاضر در قسمت‌های خارج از ایوان و طاقنماها به علت مواجه مستقیم با شرایط جوی از بین رفته است ولی در داخل ایوان و طاق‌های طرفین قابل مشاهده می‌باشد.

فضای داخلی بنا، فضایی است مربّع شکل به ابعاد 10/6×10/6 متر که دارای دو قبر در نیمه شمالی خود می‌باشد. این قبور که در حال حاضر به وسیله موزائیک مفروش گردیده است و متعلّق به بی‌بی حور و بی‌بی نور می‌باشد. فضای مربّع شکل بنا بوسیله چهار فیلپوش ایجاد شده و در چهارگوشه آن به هشت ضلعی تبدیل گردیده است. این فیلپوش‌ها در ارتفاع 20/3 متری از کف بنا ایجاد
شده است و دارای طاق‌هایی از نوع جناغی می‌باشند.
طاق‌های ایجاد شده در حد فاصل فیلپوش‌ها نیز از همان نوع می‌باشند. گنبد بزرگ بنا بر روی هشت ضلعی ایجاد شده به صورت ردیف آجرهای دایره‌ای شکل متحدالمرکز اجرا گردیده است.

در مقابل ایوان ورودی، فرورفتگی ایوان مانندی به عرض 130 سانتی‌متر و عمق 2 متر مشاهده می‌گردد که در انتهای ضلع شمال غربی آن یک ورودی کوچک جهت فضای الحاقی بنا تعبیه شده است. فضای الحاقی نیز مربّع شکل و به ابعاد 70/4×70/4 متر می‌باشد که داخل آن 4 قبر که از نظر ابعاد کوچک‌تر از قبر بی‌بی حور و بی‌بی نور می‌باشد مشاهده می‌گردد. هیچ کتیبه و سنگ قبری بر روی این قبور دیده نمی‌شود و از شخصیّت افراد مدفون در آن نیز اطّلاعاتی در دست نیست. پوشش این فضا توسّط گنبدی نیم کروی انجام شده است.

مصالح به کار رفته در این بنا، شامل خشت خام با ملات گل و آهک در جرزهای بنا و آجر با ملات گچ در قسمت طاق فیلپوش‌ها و گنبد بنا می‌باشد. سطح داخلی بنا نیز همانند نمای بیرونی با اندود گچ پوشش یافته است ولی نمای زیرگنبد به صورت آجری و سطح بیرونی گنبد و فضای داخلی قسمت الحاقی بنا دارای اندود کاهگل می‌باشد.

این بنا به شمارة 24999 و در تاریخ 18/12/1387 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.