مزارات ایران و جهان اسلام

در بیست و هفت کیلومترى جنوب خاورى نکا، روستاى سرسبز ملاخیل قرار دارد. در خارج از روستا، بر بالاى کوهى مشرف بر روستا و در میان جنگل، دور درختى را نرده کشیده و معتقدند که امامزاده اى در آن آرمیده است. در کنار این نرده، قبر مرحوم سید احمد ساداتى که از اهالى متدین روستا بوده قرار دارد.

بقعة این امامزاده در میان روستاى برنجکان از بخش ناغان و در دهستان مشایخ واقع شده و مشهور به سیّد اسماعیل است.

بقعه، یک بناى چهار طاقى برج گونه‏اى است که تماماً با سنگ لاشه و ملاط گل ساخته شده و داراى ایوانى در غرب، شرق و جنوب است. ابعاد بقعه 5/5×5 متر است و در چهار زاویة آن چهار طاقچه کوتاه طرّاحى شده و ارتفاع بقعه بیش از 7 متر مى‏باشد. در وسط بقعه، صورت قبرى است که به اندازه 20 سانتى متر از کف آن بالا آورده‏اند و روى آن پارچه سبز نهاده‏اند. درِ اصلى بقعه از جانب مشرق باز مى‏شود و داراى طاق هلالى کوتاه با آجرهاى قدیمى است. این بنا متعلّق به دویست سال قبل است که در تعمیرات اخیر با ملاط سیمان مستحکم شده است.

در سى و پنج کیلومترى جنوب خاورى نکا، در تپّه اى مشرف بر آبادى زیباى شیت، در آنجا که گورستان عمومى روستا است، مزار ساده اى قرار دارد که ابعاد آن 4×6 متر است و بام آن حلب سر است. درب بقعه از مشرق باز مى شود و قبر سیّد رضا به اندازه پنجاه سانتى متر بالا آورده اند و روى آن پارچه سبز انداخته اند. زمین زیارتگاه حدود چهارهزار مترمربع است و چشم انداز آن فوق العاده زیباست.

این آرامگاه در بالاى تپّه‏اى مشرف بر روستاى چشمه خانى، در 43 کیلومترى شرق شهر لردگان، با چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى واقع شده است.

این بقعه با وجود آنکه بیش از 500 سال قدمت دارد و تماماً از سنگ لاشه و ملاط گچ و ساروج ساخته شده، همچنان استحکام خود را دارد و شامل ایوان، گنبد و حرم است.

ایوان بقعه رو به جانب جنوب و به طرف روستا است و ابعاد آن 2×5 و به ارتفاع 3 متر است که سه ستون سنگ چین جهت برقرارى سقف آن احداث شده است. پس از عبور از ایوان، به اتاق مربّع شکلى به ابعاد 4×4 متر مى‏رسیم که با برداشتن چهار زاویة آن به دایره تبدیل شده و سپس گنبد کلّه قندى بنا را بر آن استوار ساخته‏اند. این گنبد از داخل به قطر 5 و از خارج بر ساقه‏اى مربّع شکل به ابعاد 3×2 متر و سپس بر ساقه‏اى مدور به قطر 5/2 متر استوار است که بعد از آن گنبد به شکل عرقچینى به ارتفاع یک متر و مجموعاً 20/2 متر را شامل مى ‏شود.

ده کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، قبل از روستاى پایین کولا، روستاى تنگ لته واقع است. در میان گورستان عمومى روستا در کنار جاده، بناى هشت ضلعى کوچکى به ارتفاع سه متر با گنبد هرمى که بام آن سفال سر است به چشم مى خورد. این بنا در اوایل سال 1384 توسّط آقاى على اصغر دور على و قدم على زارعى بر اساس خواب ساخته شده است. آنان مى گویند: در عالم خواب دیدم مرحوم میرجعفر جعفرى که در این محل مدفون است به ما فرمان داد که بقعه یى بر سر تربت او بنا کنند. پس از خواب دیدنِ شخصِ دیگرى به همین مضمون، بناى کنونى ساخته شد.

در هفت کیلومترى شمال شهر سارى، روستاى فیروزکنده واقع است که به بالا و پایین محله تقسیم شده است. در پایین محله فیروزکنده در مدخل اصلى به قبرستان و زیارتگاه امامزادگان ابراهیم و اسماعیل، بقعه سیّد باقر واقع شده که اتاقى به طول شش و عرض چهار متر و به صورت مستطیل شکل است.

این بقعه در پنج کیلومترى شمال سارى، در وسط روستاى اسفى واشى واقع است. که در زبان محاوره اى اسّه واشى گفته مى شود.

بنایى تازه ساخت به ابعاد 7×6 متر که درب آن از جانب شمال باز مى شود. سه پنجره در دو جهت شمال و جنوب تعبیه شده و صندوقى بر مرقد نصب است. در کنار بقعه، مسجد بزرگ محل قرار دارد. بقعه کرسى بلند و توسّط پنج پلکان به آن راه مى یابد.

این بقعه در بیست و پنج کیلومترى جنوب خاورى کیاسر (مرکز بخش چهار دانگه)، در وسط روستاى ولویه بالا در یکصد مترى بقعه جان پیر واقع است.

شخصیّت مدفون را سیّد رقیه خاتون یا سیّده نرگس خاتون از سادات برشمرده اند و مى گویند که وى خواهر جان پیرمسلم است که در همین روستا صاحب گنبد و بارگاه مى باشد.

این آرامگاه در نزدیک ارگ بم قرار دارد که به صورت هشت‌ضلعى با سر درى مقرنس‏کارى شده است. هر یک از اضلاع آن چهار متر است. شالوده بنا از آجر و خشت و گِل است و از داخل  نیز هشت‌ضلعى است که هر یک از اضلاع آن دارای طاق‌نمایی است. این طاق‌نماها به عمق حدود دو متر داخل بنا ایجاد شده و به صورت شاه‌نشین درآمده است. بنا فاقد گنبد است یا اینکه شاید درگذشته دارای گنبدی بوده که فرو ریخته است. این بنا اخیراً از سوی سازمان میراث فرهنگی مرمّت شده است.

در شش کیلومترى شمال خاورى محمّد آباد (مرکز بخش دو دانگه)، بر روى تپّه اى میان درختان آزاد، قبرى ساخته اند و گویند که درویش محمود است. این روستا به زبان محاوره محلى تلوک گفته مى شود و شاعر مدیحه سراى مشهور قرن سیزدهم مازندران، «فدائى» از اهل این روستا است.

این مقبره در 36 کیلومترى شمال غرب شهر بابک در قبرستان تاریخى روستاى کهتوکرا واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى تمام سنگى است که در نزدیکى جادّه اصلى یزد ـ شهر بابک واقع شده و به گنبد ملاحیدر یا (مُلْ حیدر) معروف است. قطر دیوارهاى آن از داخل یک متر، بلندى بنا حدود نُه متر و طول هر ضلع آن حدود هشت متر است. بقعه از چهار طرف داراى درگاه ورودى است و بالاى سر هر یک از درگاه‏ها، یک پنجره تعبیه شده است. بر بالاى بقعه گنبدى به ارتفاع تقریبى چهار متر است. در اطراف گوشواره‏ها، در سقف آجرهاى مربّع شکل کار گذاشته شده است. بدنه درونى بنا با گچ سفید شده بود.

این مقبره در یکى از فرعى‏ هاى خیابان 17 شهریور شهر کرمان واقع شده است.

ساختمان بقعه به شکل مربع مستطیل و به ابعاد بقعه 7×8 متر است که در وسط آن ضریح آهنى به شکل گهواره‏اى به ابعاد 1×2 متر نصب است. درِ آن از جانب جنوب باز مى‏شود و در شرق مرقد نیز اتاق کوچکى قرار دارد که بیشتر به عنوان آب‏دارخانه از آن استفاده مى‏ شود.

این مقبره زیبا در درون بافت شهری شهر ماهان در 35 کیلومترى جنوب شرق شهر کرمان واقع شده است.

در اطراف بنا محوطه باز و زمین‏هاى خالى موجود است و در فاصله دورتر از این محوطه بناهایى در جبهه جنوبى و غربى آن قرار دارد که داراى ساختار قدیمى و تاریخى مى‏باشند. در جبهه شرقى بنا خیابان هلال احمر وجود دارد که به بنا دسترسى مى‏دهد و در همین جبهه خانه‏هاى مسکونى وجود دارند که اکثرا نوساز و جدید مى‏باشد.

ین بقعه در سیزده کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در روستاى پایین کلا قرار دارد. در گذشته بنایى از سنگ لاشه و ملاط گل بود. اما در سال 1382 هـ . ش توسّط اهالى پایین کولا تجدید بنا شد.

درویش کمال الدّین فرزند درویش جلال الدّین همان کسى است که چهار هکتار از اراضى شالیزار را وقف بقعه امامزاده عبدالله پایین کولا نموده است.

این بنا در خیابان 17 شهریور شهر کرمان واقع شده است. ساختمان آن، بنایى بسیار زیباست و شامل سر در، رواق، مرقد، شبستان و ضریح و صحن مشجر است که به تازگى توسّط دکتر سام به کتاب خانه علوم قرآنى تبدیل شده است.

درِ اصلى بقعه از جانب مشرق باز مى‏شود که توسّط چهار پلّکان به رواق ورودى آن راه مى‏یابد. پس از عبور از این رواق، به اتاق مرقد مى‏رسیم که داراى چهار صفّه زیباى آیینه کارى شده است که در وسط آن آرامگاه و قبر مرحوم حاج سیّد جواد شیرازی، امام جمعه قرار دارد. این اتاق از غرب به صحن بزرگ دوهزار مترى راه مى‏یابد. که در وسط آن آرامگاه مرحومه خانم گوهر تاج هروى واقع شده، از شمال به دو اتاق بزرگ و از جنوب به یک سالن مطالعه و از جنوب شرقى نیز امتداد به رواق دارد. تمام رواق‏ها به طرز زیبایى رسم بندى و مقرنس‏کارى شده، بالاى آن گنبدخانه کوچکى تعبیه شده است.

در شش کیلومترى شمال خاورى شهر سارى، بناى باشکوه با چشم انداز زیبا بر روى تپّه اى در کنار جاده روستاى گلما واقع است که شکوه معمارى او هر رهگذر را به تماشا مى خواند.

این آرامگاه، بنایى است چهارضلعى از آجر و گچ، ابعاد آن 7×7 متر، در حاشیه ى بالاى بنا در زیر گنبد رک آن دوازده قرنیس سینه کفترى آجرى است. چهار کنج بنا را از رو پر کرده و جمع نموده اند و گنبدى هرمى شکل هشت ضلعى که زیاد تیز نیست بر آن زده اند. از داخل با اضافه کردن چهار گوشوار، چهار ضلعى را به دایره تبدیل کرده و گنبدى مدور بر آن زده اند. به این ترتیب سقف و بام این بنا دوپوش است. درب ورودى آن از جانب شرق باز مى شود. بقعه بر روى تپّه اى باستانى است که بلندى آن میان دوازده تا پانزده متر مى باشد. دو تپه دیگر که ارتفاع کمترى دارند متّصل به این تپه اصلى هستند. اطراف بقعه قبرستان عمومى و درختان انار فراوانى دارد. زمین این زیارتگاه حدود سه هزار مترمربع است.

این مقبره نرسیده به روستاى ده سیف از دهستان تکاب در مسیر محور نهبندان و در 26 کیلومترى شهر شهداد و در شمال غرب روستا واقع شده است.

متأسّفانه هیچ نوع کتیبه یا سنگ نوشته‏اى که سال دقیق ساخت این بنا را نشان دهد به دست نیامده است اما با توجه به معمارى بنا و ساخت آن، به حدود صد سال قبل یعنى دورة قاجاریّه مرتبط است و به علت اینکه مدفن سیدى مشهور به پیر صبا بود، مقبره بنام او شهرت پیدا کرده است.

این بقعه در هشت کیلومترى شهر محمّد آباد (مرکز بخش دو دانگه)، روستاى سوته کلا که به آن سودکلا نیز مى گویند واقع است. در میان گورستان عمومى روستا، بقعه قدیمى درویش على حاجى قرار دارد که از او به عنوان امامزاده درویش على نیز یاد مى شود.

بنا به شکل مربع و بر فراز آن گنبدى عرقچینى قرار دارد که بیرون آن را حلب سر کرده اند. مدخل اصلى بقعه شامل اتاق 5×3 متر است که از آن به عنوان شبستان استفاده مى کنند و توسّط دو درب تو در تو قدیمى که متعلّق به دوره قاجاریّه است به حرم راه مى یابد.

در پانزده کیلومترى جنوب خاورى نکا، روستاى چلمردى قرار دارد. در میان گورستان محل، در زیر درختان آزاد، بقعه اى از چوب راش به طول 4×4 متر ساخته اند که بام آن نیز چوبى و حلب سر است و گویند: سیّده مریم خاتون اولاد یکى از ائمه(علیهم السلام)در این مکان آرمیده است و سپس سنگ قبر او را بیست سانتى متر بالا آورده اند و شمعى روى آن افروخته و پارچه هاى سبز انداخته اند. این بقعه اخیراً ساخته شده و از هویّت صاحب قبر آن به درستى معلوم نیست.

این بعقه در بیست و پنج کیلومترى جنوب خاورى کیاسر (مرکز بخش چهار دانگه)، در وسط روستاى ولویه علیا واقع شده است. بقعه شامل اتاقى به ابعاد 5×4 متر است که جلوى آن را ایوانى تعبیه نموده اند. شالوده بنا از خشت و گل و چوب است و پوشش بام آن حلب سر مى باشد. در زاویه اى از بقعه طاقچه اى جهت افروختن شمع و چراغ تعبیه شده است. قبر پیر مسلم را به اندازه شصت سانتى متر بالا آورده اند. زمین زیارتگاه حدود چهارصد مترمربع است.