مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در چهار کیلومترى جنوب باختر نکا، بر بالاى تپّه اى مشرف بر روستاى ولجى محله، اومال و بریجان واقع است.

بنایى تازه ساخت به ابعاد 10×5 متر است که درب آن از جانب شمال شرق باز مى شود. چشم انداز محل بسیار عالى است.

این بقعه در ده کیلومترى جنوب باختر کیاسر (مرکز بخش چهاردانگه)، خارج از روستاى خلرد در جاده خاکى سعیدآباد واقع شده است.

بنایى ساده به ابعاد 6×4 متر است که در وسط آن صندوق چوبى تازه ساخت کوچکى قرار دارد. شالوده بنا از بلوک و بام آن حلب سر است. ایوان کوچکى در شمال دارد و چهار درخت موزى و آزاد در صحن کوچک هفتصد مترى آن مشاهده مى شود.

این بقعه در شش کیلومترى باختر محمّدآباد (مرکز بخش دودانگه) بر بالاى کوهى مشرف بر روستاى کهنه ده و شلدره، واقع شده و در عین سادگى از ابهّت و چشم انداز فوق العاده اى برخوردار است.

بقعه به شکل مستطیل و به ابعاد 8×4 و ارتفاع 30/2 سانتى متر، شامل دو اتاق تو در تو است که درِ آن از جانب شمال باز مى شود و بام بقعه حلب سر است. قبر امامزاده در اتاق دوّم قرار دارد و به وسیله آجر و سیمان به اندازه یک و ده سانتى متر بالا آورده و طول آن را دو متر و عرض آن یک متر ساخته اند و پارچه سبز بر روى آن انداخته اند.

این بقعه در چهل و شش کیلومترى جنوب خاورى نکا، در روستاى سیکا واقع است.

بناى تازه ساخت چهارضلعى است که سنگ قبرهاى قدیمى مکشوفه در محوطه بقعه حکایت از قدمت آن دارد که متولى حرم آن را در دیوار ضلع شمالى بقعه نصب نموده و ضریح آلومینیومى مرقد در سمت جنوب بقعه قرار گرفته است. زمین این زیارتگاه حدود چهار هکتار است.

این بنا در مجاورت بقعه سیّد زین العابدین در خیابان جمهورى واقع شده و از زیارتگاههاى معتبر شهرستان سارى و جزو آثار تاریخى این شهر بشمار مى آید.

قبل از بیان شخصیّتهاى مدفون در بقعه، خوب است اشاره اى به کتیبه هاى آن نمائیم تا بوسیله آن رد و اثباتى درباره مدفونان بقعه شود. زمین این زیارتگاه حدود پانصد مترمربع است.

در طومار متولیان دوران صفوى، صریحاً نوشته شده است که امامزاده یحیى سارى، معروف به امامزاده سلسله است و تولیت آن با شیخ ابراهیم مى باشد.⁽

در دوازده کیلومترى جنوب شهر سارى، پس از عبور از سمت چپ جاده پهنه کلا، در میان درختان آزادِ خارج روستا و نزدیک محدوده هتل بزرگ سالارده، بنا تازه ساخت ساده اى است که آن را امامزاده یحیى مى خوانند. از هویّت صاحب مرقد اطّلاعى حاصل نشد.

این بقعه در بیست و چهار کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در روستاى تاکام، ابتداى جاده دودانگه در سر راه سارى به کیاسر واقع شده است.

بنایى قدیمى به ابعاد 5×6 متر شامل دو اتاق تو در توست. درب بقعه از جانب مشرق رو به رودخانه لاجیم باز مى شود. اتاقک کوچکى در جنوب دارد که جهت خادم تعبیه شده است. بام بقعه حلب سر و اخیراً انبارى نیز در کنار بقعه ساخته اند. صندوق مرقد چوبى و حدود شصت سال قبل ساخته شده است. زمین زیارتگاه حدود شش هزار مترمربع است که بخشى از آن توسّط مرغدارى امیرانى تصرّف شده است.

این بقعه در دو کیلومترى جنوب شهر سارى، در روستاى گلچینى قرار دارد.

بقعه اى ساده که شامل دو اتاق تو در تو است و در هر یک از اتاقها صورت قبرى مشاهده مى شود که گویند مجموعاً هفت نفر مدفون مى باشند. زمین این زیارتگاه حدود چهار و نیم هکتار است.

در انتهاى خیابان امامزاده عبّاس سارى، آبادى آزادگُلِه قرار دارد که اینک جزو شهر شده است. در مجاورت مسجد امام حسن مجتبى(علیه السلام)، مزار هشت ضلعى بر سکویى قرار دارد که از داخل به صورت دایره و درب آن از جانب جنوبى باز مى شود و بام آن حلب سر است. قبر امامزاده را به اندازه سى سانتى متر بالا آورده اند و پارچه سبزى روى آن انداخته اند.

این بقعه در شش کیلومترى شمال خاورى شهر سارى، در میان روستاى بالا گلما واقع شده است.

بنایى باشکوه و تازه ساخت که به شکل مربع به ابعاد 12×12 و کرسى بلند ساخته شده و دور تا دور را شانزده ستون جهت ایجاد ایوان تعبیه نموده اند. دو درب چوبى زیبا که به عنوان مدخل اصلى بقعه است در جانب شمال و جنوب قرار گرفته و بر روى آن کتیبه اى به شرح ذیل است: «این درب توسّط وارثین حاج نادعلى حسین پور ولاشدى فرزند محمّدقلى جهت نصب در حرم امامزاده هاشم و خواهر گرامیش بى بى هربانو(علیهما السلام) تهیّه گردیده است 1371 هـ . ش سازنده استاد احمدعلى مرادى».

این بقعه در سى و چهار کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در ابتداى آبادى لارما و در میان قبرستان عمومى روستا و در کنار چشمه آبى روان قرار گرفته است.

بنایى تازه ساخت با بلوک به ابعاد 5×4 متر با سقفى کوتاه و بام پشم سیمان (ایرانیت) که در وسط آن صندوقى چوبى به طول دو و عرض یک متر قرار دارد. زمین زیارتگاه حدود دو هزار متر است.

این بقعه در بیست کیلومترى جنوب باختر کیاسر (مرکز بخش چهاردانگه) بر روى تپّه اى مشرف بر روستاى سعیدآباد و عَقِّه خیل واقع است.

بنایى تازه ساخت به شکل مستطیل به ابعاد 6×14 متر است و در کنار آن مسجدى بزرگ به ابعاد بیست و چهار متر در ده متر قرار دارد.

کنار حسینیّه بازار شهر ابرکوه، قسمتهایی از جرزهای بنائی به نام قطبیّه برپاست که از حیث اسلوب به مانند چهارضلعیهای گنبد سیّدون، و مزار طاووس و مانند اینها است.

بنا از خشت و گل است که گنبدش به کلّی نابود شده است. ضخامت دیوار آن 33/1، طول داخلی 60/9، و عرض داخلی آن 30/9 سانتی­متر و عرض درگاهها و محراب 40/1 سانتی­متر است.

بناى منسوب به مقبرة طاووس که روزگارى در نزدیکى مسجد جامع ابرقو قرار داشته، مدفن حسن بن کیخسرو بن منصور بن ابى‌بکر محمّد ـ متوفاى سال 718 ﻫ . ق و دخترش بى‏بى عایشه ملکه خاتون بوده است. این بناى ارزشمند تاریخى، متأسّفانه در دورة اخیر ویران گردیده؛ اما خوشبختانه تصاویر، طرح‏ها و مطالعات خوبى از آن به عمل آمده که به بیان چکیده آن مى ‏پردازیم.

این بنا در کنار روستای خسروآباد از توابع دهستان گلشن، در هفت کیلومتری جنوب شهر طبس قرار دارد.

مزار خسرو آباد با فاصله کمی از روستای خسروآباد در میان کشتزارها دیده می‌شود. و به عنوان یکی از چهار مزار طبس معروف است. بقعه، بنای کوچکی از خشت و گل است که نماهای خارجی آن روکش آجری داشته، و از بین رفته و اثری از آن بجای نمانده است. حجم بنا در همکف زمین، ‌فضایی چهار ضلعی است که درازای هر ضلع آن در حدود پنج متر می‌باشد. سپس با گوشه سازی فضای چهارضلعی را به هشت ضلعی تبدیل کرده و گنبدی بر فراز آن نهاده‌اند. برخی از قسمتهای این گنبد هنوز باقی مانده و بخشهای عمده آن ریخته است. نماهای داخلی اندود گچی داشته است و هنوز آثار اندکی از آن باقی است. دور تا دور جدار بالای بقعه را، ‌کتیبه گچی زیبایی با خط کوفی شکل داده که هنوز قسمتهای قابل توجّهی از آن بجای مانده است. نوشتارهای این کتیبه از روی عکسهای قدیمی و جدید، به این شرح است:

این بناى باشکوه در سه کیلومترى شرق شهر ابرکوه، در کنار جادّه ابرقو ـ یزد و بر روى تپّه‏اى مشرّف بر جادّه شهر قدیمى واقع و یکى از سالم‏ترین بناهاى دورة سلجوقى و از نفایس هنر معمارى ایران است.

این بقعه در 27 کیلومترى جنوب باختر شهر هرات از توابع شهرستان خاتم در روستاى چاهک، جنب «گنبد کلّه پریده» واقع شده است.

سنگ قبرى در کنار گنبد کلّه پریده است که بر آن حسن‏بن محمّد حک شده است. علّت و وجه تسمیه این گنبد به کلّه پریده بدان جهت است که مى‏گویند: در یکى از روزها هنگامى که باد تندى وزید، گنبد مزار واژگون شد اوّل کسى که مزار بى‏گنبد را دید گفت: شیخ کلّه‏اش پرید، سپس به مزار «کلّه پریده» خوانده شد. هشتاد درصد مزار تخریب شد و اصل آن نیز از خشت و گل است. از بقایاى موجود نمى‏توان چنین استدلال نمود که داراى دو ایوان، گنبد کلاه‌خودى بلند به ارتفاع هشت متر و دو شبستان در مغرب و مشرق و محراب بوده است. فعلاً از این بقعه به عنوان گورستان استفاده مى‏شود و دور تا دور صحن آن را که حدود دوهزار متر است، حصارکشى کرده‏اند.

این بقعه با شکوه در کنار میدان ورودی شهر مروست از توابع شهرستان خاتم واقع شده است.

مجموعه بقعه، بنائی شامل مقبره، ایوان، گنبد است که از آثار عصر صفوی می‌باشد و در گذشته محلّ خانقاه بوده و بعدها به مزار تبدیل و بقعه و غرفات دیگری بدان ضمیمه و الحاق شده است.

قسمت اصلی بنا که مربّع و دارای گنبدست با چهار صفّه احاطه شده و در صفّه جنوبی آن محرابی ایجاد شده است. بر بالای سر این محراب نقشی بسیار زیبا به اندزه 111×140 سانتی‌متر وجود دارد که مجلس جنگ و شکار کردن شیرست به امضای «العبدالفقیر قنبر علی». این نقش به اسلوب و کار عصر صفوی است و شکل و لباس مردمی که شیر شکار می‌کند به مانند آن دوره است. هنر نقّاش در این است که اثر هنری خود را از تراشیدن گچ بر روی کاه گل ظریف بیرون آورده است و نظیرش در جای دیگردیده نشده است. این نوع گل نازک و نرم که با گچ بر آن کار می‌کنند در اصطلاح یزدی‌ها «سیم گل» خوانده می‌شود.

این بقعه در 54 کیلومتری جنوب غرب شهر تفت، در گورستان تاریخی روستای توران پشت بر بالای تپّه­ای مشرف به روستا
واقع شده است.

بنای سنگی هشت ضلعی است که دارای گنبدی بلند از سنگ است که بخشهایی از آن فرو ریخته و از آ‌ثار قرن هشتم هجری است و نمونه­ای از آن در ابرقوه دیده می­شود.

این بقعه در کنار قبرستان رکن آباد، در 5 کیلومتری جنوب شهر میبد واقع شده است.

رکن آباد دارای آثار باستانی متعددی من جمله مسجد جامع علیا و بقعة حافظ جمال است که مورد احترام و محل روشن کردن شمع و به «چهل دختران» مشهور است. اما آثار قبری در آن دیده نشد. بنا از ابنیة قرن دهم هجری است. و یک چهارطاقی گنبددار است که چهار زاویة آن به کمک فیلپوشها به دایره تبدیل شده و در نتیجه گنبد بنا را بر آن استوار کرده‌اند. شالوده بنا از خشت و گل و گچ ساخته شده و بخش‌هایی از پی آن سنگ لاشه و در تعمیرات سالیان قبل از آجر و سیمان استفاده شده است.