مزارات ایران و جهان اسلام

مشهور به «حمزة بن موسى  علیه ‏السلام»، بقعه با شکوه این امامزاده در قلب شهر عشق آباد، در خیابان شهید على اصغر مهر آبادى، در 20 کیلومترى جنوب شهر نیشابور واقع شده است.

بناى قبلى که از آجر و بسیار کوچک بود، در سال 1386 تخریب شد و بجاى آن بناى باشکوه کنونى که به صورت 8 ضلعى است ساخته شد. هر یک از اضلاع آن 8 متر و ایوانى در جنوب بقعه تعبیه شده که طول آن 8 و پهناى آن 2 و ارتفاع آن 6 متر است. این ایوان، دور تا دور بقعه امتداد دارد و مدخل اصلى بقعه در جنوب شرق واقع شده که توسّط 4 پلکان به آن راه مى‏یابد. دور تا دور بقعه، چهار در و چندین پنجره جهت نورگیرى تعبیه شده است.

مشهور به «سید حمزه»، بقعه این امامزاده در انتهاى روستاى بار در محلّه باغچه و در میان قبرستان متروکه، در 62 کیلومترى شهر نیشابور واقع شده است.

ساختمان بقعه که از خشت و گل ساخته شده بود حدود صد سال قبل تخریب شد و تنها بقایایى از ایوان و چند ستون آن باقى مانده است.

مشهور به «بابا حمزه»، بقعه این امامزاده در میان قبرستان تاریخى روستاى کایدان، در 43 کیلومترى غرب شهر لردگان واقع شده است.

بنا از سنگ لاشه و ملاط گل و ساروج ساخته شده و به صورت برج مربّع شکل از داخل است که بر روى آن گنبد هرمى چهار ترک و به صورت مخروطى یا هرمى از خارج است. درِ بقعه از جانب جنوب باز مى‏شود و پنجره‏اى در جانب شمال دارد. قطر دیوار بقعه بیش از 50 سانتى متر است.

مشهور به «شاه حمزه»، بقعه این امامزاده در میان تنگه‏ اى به نام «تنگ نالى» در روستاى شوار کمر زرد و کوه نیر، مجاور جاده جدید سرفاریاب به یاسوج واقع شده و از موقعیت طبیعى بسیار جالبى برخوردار است.

ساختمان اصلى بقعه به شکل مربع و به ابعاد 5×5 متر مى‏باشد و در بالاى آن گنبدى شبیه به کله قندى متمایل به قیفى به ارتفاع 5 متر قرار دارد که با آجر و گچ ساخته شده و در زیر آن مرقدِ امامزاده قرار دارد که بر روى آن ضریح آلومینیومى کوچکى نصب شده است.

مشهور به «شاه حمزه»، بقعه با شکوه و زیباى این امامزاده در محلّه بازار شهر کازرون، در خیابان ولیعصر، و محلّه مصلّى واقع شده و بسیار مورد احترام اهالى است.

بناى قبلى که از خشت و گل و ساختمان آن فرسوده شده بود، در سال 1360  ه . ش تخریب شد و ساختمان جدیدى ساخته شد که سالن بسیار وسعیى است و بقعه این امامزاده به طرز زیبایى در وسط این سالن واقع شده است. در حال حاضر نماز جمعه در سالن و اطراف این امامزاده برگزار مى‏شود و مصلاى کنونى نماز جمعه است.

بقعه این امامزاده در خارج از آبادى مشک آباد بالا[1] در 13 کیلومترى شمال خاور جویبار، در میان روستاى ایزد خیل ـ رنگ ریز محلّه و پایین مشک آباد واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى ساده و به شکل مربّع مستطیل به ابعاد 6×5 متر است و قطر دیوار آن حدود یک متر مى‏باشد. سرسازى شیرسر و لمبه کوبى آن، بقعه را متعلّق به آخر دوره قاجاریّه متعلّق مى‏سازد. ورودى بقعه از جانب جنوب است و در وسط آن صندوق قدیمى و مشبک چوبى نصب است که ابعاد آن 3×5/1 و به ارتفاع 5/1 متر و روى آن را با پارچه سبز پوشانده ‏اند.

بقعه این امامزاده در نه کیلومترى جنوب شهر قائمشهر، در میان روستاى چالدشت واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى مستطیل شکل به ابعاد 8×6 متر است و مرقد امامزاده در اتاق اول قرار گرفته و در کنار آن اتاقى دیگر به عنوان شبستان تعبیه شده است.
صندوقى بزرگ به ابعاد 20/1×2 و به ارتفاع 20/1 متر در وسط اتاقى که مرقد آن قرار دارد واقع شده و آیه‏هاى سوره الرحمن به شکل بسیار زیبا قلمزنى و منبت و حکاکى شده است. در بدنه چپ صندوق، آیة الکرسى پس از بسم‏اللّه‏ و در ادامه آیه‏هایى از سوره جمعه تا آیه 6 آمده است. در بالاى ضریح، گنبدى به قطر 7 و ارتفاع 8 متر قرار دارد که فاقد تزیینات، و نماى داخلى بقعه گچ اندود است

بقعه این امامزاده در انتهاى کوچه نانوایى روستاى رئیس کلا، در 25 کیلومترى جنوب باختر شیرگا واقع شده است.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در سالیان اخیر تخریب و به جاى آن بناى مستطیل شکلى به ابعاد 10×6 متر ساخته شد که شامل دو اتاق تو در توست.

بقعه این امامزاده در میان قبرستان بزرگ روستاى چالى در 15 کیلومترى جنوب قائمشهر و 20 کیلومترى شهر پل سفید، (مرکز شهرستان سوادکوه) واقع شده است.

بقعه، بنایى مستطیل شکل به ابعاد 11×6 متر و شامل دو اتاق تو در توست. جلوى آن را با استفاده از سه تیر آهن ایوان مختصرى ساخته‏اند. مسجد بزرگى در صحن امامزاده است که مساحت آن به بیش از 700 متر مربّع مى‏رسد. قبر امامزاده در اتاق دوّم قرار دارد و ضریحى چوبى به ابعاد 1×2 و ارتفاع 90 سانتى متر بر روى مرقد نصب است.

بقعه این امامزاده در انتهاى روستاى شورمست، بر بالاى تپّه‏اى مشرف بر روستا، در سه کیلومترى جنوب شهر پل سفید (مرکز شهرستان سوادکوه) در میان قبرستان عمومى روستا واقع شده است.

مدخل اصلى صحن داراى ایوانى نیمه تمام دارد که در طرفین آن دو مناره بزرگ به قطر 3 و ارتفاع 12 متر توسّط بابا جان عابدینى هزینه شده است. در وسط گورستان، بقعه امامزاده به شکل مستطیل و به ابعاد 7×12 متر قرار دارد که شامل دو اتاق تو در توست. در آن از جانب مغرب باز مى‏شود و سه پنجره در جنوب و مشرق دارد.

بقعه این امامزاده در میان روستاى رودبار از دهستان چاشم، بخش مهدى شهر و در چهل کیلومترى شهمیرزاد و پنجاه کیلومترى شمال شهر سمنان واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى ساده و خشتى با زیر بنایى حدود 90 مترمربع است و داراى ایوان کوچکى در جانب جنوب و حرم و صحن مى‏باشد. قدمت آن را به بیش از 130 سال تخمین مى‏زنند و از مصالح سنگ لاشه و ملاط گل و گچ، تیرهاى چوبى و بام شیروانى ساخته شده و بسیار فرسوده شده است.

بقعه این امامزاده در میان روستاى حصار قلیچ، در 5 کیلومترى جنوب شرق شهر ساوه واقع شده و از آثار دوره صفویّه است.

ساختمان بقعه داراى یک اتاقِ مرقد با گنبد تک پوش آجرى کم خیز و یک ایوان جنوبى است.

بدنه داخلى و خارجى در هشت ضلعى و داخل آن داراى هشت طاقنماى کم عمق و گچکارى شده است. مرقدِ امامزاده حدود 90 سانتى متر از کف بقعه ارتفاع دارد. بدنه مرقد سنگى و روى آن اندود سیمان است. در سالیان اخیر این بنا مورد مرمت قرار گرفته و ازاره آن سنگ کارى شده است. زمین زیارتگاه حدود دویست متر مربع و در کنار آن قبرستان عمومى اهالى روستا است. این بنا به شماره 1389 و در تاریخ 22/9/1355 در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.[1]

بقعه این امامزاده در 13 کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در خارج از روستاى زرّین ‏آباد قرار دارد.

بناى قبلى امامزاده که از خشت و گل بود را در سالیان اخیر تخریب نموده و به جاى آن بنایى به شکل مستطیل به ابعاد 17×7 متر ساخته‏اند که شامل دو اتاق تو در است و درب آن از جانب مغرب باز مى ‏شود.

هنوز پنجره‏هاى مشبّک عصر قاجارى در این بقعه نصب است. پوشش بام بقعه حلب سر و قبر امامزاده در اتاق دوّمى که کوچک تر است قرار دارد و بر روى آن دو صندوق کوچک و بزرگ قرار گرفته که صندوق کوچک به ابعاد 20/1×9 و ارتفاع شصت سانتى‏متر و صندوق بزرگ که مشبّک است به طول چهار و عرض 20/1 و ارتفاع 30/1 سانتى‏متر است. دو زیارتنامه با خط نستعلیق بر دیوار شمالى بقعه نصب است که در آخر آن ضمن معرّفى امامزاده به حمزة بن هادى سال وقف را 1257 و 1258 ه . ق ذکر نموده که بر این اساس بیش از یکصد و هفتاد سال قدمت دارد.

بقعه این امامزاده در 12 کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در روستاى پرچى یا پارچى کلا قرار دارد.

بقعه در آخر روستا واقع شده و شامل بنایى ساده به ابعاد 4×5 متر و به صورت مربع مستطیل که سقف آن با پوشش پشم سیمان (ایرانیت) است. قبر امامزاده در انتهاى بقعه قرار گرفته و صندوقى چوبى نه چندان قدیمى بر روى آن قرار دارد.

بقعه این امامزاده در 16 کیلومترى شمال خاورى شهر سارى، در میان گورستان عمومى روستاى اسرم قرار دارد.

بناى قبلى که از خشت و گل بوده را تخریب و به جاى آن بنایى مستطیل شکل به ابعاد 30×20 متر ساخته‏اند. بام بقعه پشم سیمان (ایرانیت) است و سقف را با ایجاد تورفتگى به شکل کاسه و سه گنبد بزرگ تعبیه نموده‏اند و الباقى سقف را پلکانى ساخته‏اند. تمام دیوارهاى حرم را پنجره گذاشته‏اند که صورت زیبایى به بقعه داده است. قبر امامزاده در ابتداى درب باب الحوائج است که به صورت سه طبقه و با سنگ مرمر تزیین شده است. سنگ‏هاى قدیمى متعلّق به قرن هفتم و هشتم هجرى در پیرامون بقعه، در بازسازى حرم کشف شده که اینک در منزل یکى از اهالى نگه‏دارى مى‏شود و نشان از قدمت این مزار و گورستان آن دارد. زمین این زیارتگاه حدود 35000 مترمربع است.

روستاى تکمه داش، در 98 کیلومترى غرب شهرستان زنجان ـ قرار گرفته و از جاده آسفالته زنجان میانه 11 کیلومتر فاصله دارد. در سمت غرب روستا به فاصله 500 مترى از آن، بقعه امامزاده حمزه واقع شده است.

ساختمان بقعه از دو واحد مجزى از هم تشکیل شده و در عین سادگى قابل تأمّل است. فضاى نخست به عنوان مسجد احداث گردیده و سقف آن را تیر و تخته پوشش نموده و فضاى دوّم که بقعه اصلى است داراى پلان مربع مستطیل بوده و طول آن 40/4 متر و عرض آن 20/3 متر است. مصالح آن با استفاده از سنگ لاشه و گل و آهک و جهت جنوبى با آجر قزاقى نما سازى شده است. بر فراز این بقعه در ارتفاع 10/4 مترى از کف فعلى، گنبدى از نوع گنبدهاى رک (صخره‏اى) با استفاده از آجر ساخته‏ اند که سه متر ارتفاع دارد. دیوارهاى داخلى بقعه با اندودى از گچ پوشانیده شده و قبرامامزاده در وسط این فضا قرار دارد و صندوقى چوبى از آن محافظت مى ‏کند.

بقعه این امامزاده در بلوار 45 مترى (جمهورى اسلامى) و خیابان شهداى مکه شهرستان زرند، در کوچه‏اى به نام امامزاده حمزه، در قبرستان متروک زرندوییه که گویا در گذشته صبران نام داشته است ـ قرار دارد که به امامزاده پیر سبز مشهور و معروف است.

بقعه که از خشت و گل و داراى گنبد و شبستان بوده، در زلزله سال 83 تخریب شد و آثارى از آن باقى نمانده است. سالن اجتماعات که جهت برگزارى مراسم و نماز جماعت توسّط اداره اوقاف زرند نیز در سالیان اخیر ساخته شده بود به همراه چند حجره دیگر، در زلزله مذکور تخریب شد.

بقعه زیباى این امامزاده در مجاورت شهر لوشان از توابع شهرستان رودبار و درکنار جاده لوشان بیوزن واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالى است.

بناى قبلى بقعه که از خشت و گل ساخته شده بود، در سالیان اخیر آن را تخریبنمودند و بجاى آن بناى باشکوهى ساخته شد که داراى ایوان، گنبد و حرم است. این بنا به مساحت حدود 550 متر مربع است و از آجر و سیمان ساخته شده و گنبد کلاه‏خودى آن عینا شباهت به گنبدِ امامزاده هاشم دارد و نماى خارجى آن را روکش فلزى زده‏اند. ارتفاع گنبد بیش از 4 متر است و در ساقه آن 12 پنجره جهت نورگیرى طرّاحى شده بود که ظاهرا آن را مسدود نموده و طاقنماهایى احداث نموده‏ اند.

مشهور به «آقاسیّد حمزه» بقعه این امامزاده در میان روستاى گنج على محلّه توچاه از توابع شهر لشت نشا واقع شده است.

ساختمان بقعه به همراه مسجد آن، 413 متر مساحت دارد و از آجر و سیمان ساخته شده و به شکل مربع است و در هر جهت پنج پنجره بزرگ جهت نورگیرى تعبیه شده و بام آن شیروانى است. در وسط این بناى جدید، بناى اصلى بقعه که از آجر و خشت است، حفظ شده و ضریح مشبکِ چوبى به ابعاد تقریبى 1×60/1 متر بر روى مرقدِ امامزاده نصب است.

مشهور به «سیّد معصوم»، بقعه زیباى این امامزاده در مرکز بافت قدیمى شهر دهدشت، بر روى تپّه‏هاى حاشیه دشت و در غرب خیابان میرزا کوچک خان جنگلى (مقابل اداره راه و ترابرى) و شمال شرقى مسجد جامع قدیم و شمال غربى حوزه علمیّه علاّمه آقا میر على صالح رضا توفیقى شهر دهدشت واقع شده است.

بقعه بنایى است با گنبدى رفیع و تزئینات کاربندى بسیار ظریف که در فضاى زیر گنبد بر پلانى مربع و با مصالح ساختمانى سنگ لاشه و ملاط گچ، ساخته شده و بیش از هفتصد سال پابرجا و مقاوم ایستاده است.