مزارات ایران و جهان اسلام

بقعه این امامزاده در انتهاى خیابان شیخ منصور، در ضلع شمال خاورى گوشه سرتل در بیرون شهر نهاوند واقع شده است.

بقعه، شامل یک اتاق کوچک به ابعاد 4×4 متر است که ایوانى رو به خیابان دارد و درب آن از جانب مشرق باز مى شود. چشم انداز بقعه به جهت واقع شدن بر روى صخره اى در دامنه کوه هاى باروداب، بسیار زیبا و دیدنى است و جاده طریق الاسلام از آنجا دیده مى شود.

شالوده بنا از سنگ لاشه و ایوان الحاقى آن از آجر و گچ ساخته شده است. در وسط بقعه، ضریح آهنى به طول 5/1 و عرض 20/1 سانتى متر قرار دارد که فاقد تزیینات هنرى است. این بقعه چندین بار مورد سرقت و حفارى غیر مجاز قرار گرفته است. گویند که سنگ قبر با ارزشى داشته که به سرقت رفته است.

این امامزاده در ضلع خاورى میدان قیصریّه شهر نهاوند واقع شده و به شاهزاده محمّد معروف و در نزد اهالى به «شازده محمّد» خوانده مى شود و مورد احترام اهالى است

بقعه از خارج به صورت مربّع مستطیل و از داخل به صورت پنج ضلعى غیر منتظم است. در وسط بنا، هشت ستون آهنى به ارتفاع تقریبى هفت متر به فاصله سه متر از همدیگر قرار دارد که در میان آن ضریح مطهّر امامزاده واقع شده است.

بقعه این امامزاده در خیابان هفده شهریور شهر نهاوند، در ابتداى کوچه اى که بنام امامزاده سیّدمهدى خوانده مى شود واقع شده است. متأسّفانه معمارى این زیارتگاه نه شبیه بقعه امامزاده و نه حسینیه و نه مسجد است که به صورت یک خانه مسکونى ساخته شده و از سه جهت راه پله اى به آن راه دارد. این امامزاده به «یتیمه» نیز مشهور است. علت شهرت آن به یتیمه را مى توان از وضع معمارى و بسته بودن درب بقعه و واقع شدن در محلّه یهودیان دانست.

بقعه این امامزاده در خیابان هفده شهریور شهر نهاوند و در میان مسجد و حسینیه جوانان، آنجا که به آرامگاه شهید حجّت الاسلام حیدرى مشهور است، قرار دارد

بین مسجد و حسینیه یک نیم دایره کوچکى از بیرون محسوس است که قبر امامزاده على، داخل این نیم دایره واقع است. ضریحى آهنى به طول دو و عرض یک متر بر روى قبر نهاده شده و در کنار آن صورت دو قبر یکى در بالاى سر و دیگرى در پایین پاى امامزاده وجود دارد که متعلّق به شهید حیدرى و پدر گرانقدرشان مى باشد. متاسفانه همین امر باعث شده، فضاى کمى که به امامزاده اختصاص داده شده بسته شود و راه عبور براى زیارت ممکن نباشد.

بقعه این امامزادگان در خیابان دو خواهران شهر نهاوند واقع شده و از بناهاى نسبتاً قدیمى شهرستان نهاوند است.

اصل بنا به صورت برجى با گنبد مدور عهد سلجوقى است. شالوده بنا از خشتوگل است که درب آن از جانب جنوب باز مى شود. بقعه از داخل به صورت هشت ضلعى است که با ایجاد و فضاسازى به دایره تبدیل شده است. هر یک از اضلاع حدود 5/1 متر و قطر گنبد حدود چهار متر است.

16ـ امامزاده جعفر- کوهانى

بقعه این امامزاده در سه کیلومترى جنوب خاورى شهر نهاوند، و در کنار جاده نهاوند- بروجرد شده واقع است.^([1])

اصل بنا تازه ساخت و شامل; بقعه، گنبد، حسینیه و صحن نسبتاً بزرگى است و در نزد اهالى از احترام فوق العاده اى برخوردار است. بقعه به شکل مربّع مستطیل و به ابعاد 9×10 متر است که درب اصلى آن از جانب جنوب شرقى باز مى شود و چندین درب نیز در جهات دیگر دارد. دو ستون دو مترى براى برقرارى قسمت دوم اتاق مرقد تعبیه شده و در نتیجه طبقه دوم را ایجاد کرده است. در زاویه شرقى اتاق مرقد، صندوق آهنى قرار دارد که ابعاد آن 20/1×2 متر است. در جنوب شرقى این اتاق، دربى به مسجد یا حسینیه راه دارد که این حسینیه بسیار بزرگ تر از اتاقِ مرقد است.

بقعه این امامزاده در 12 کیلومترى جنوب خاورى شهر نهاوند،^([1]) نزدیک حمام عمومى روستاى بیان و جنب منزل آقاى فریدون زرینى واقع شده است.

بقعه، شامل اتاقى به ابعاد 4×4 متر است که درب آن از جانب جنوب باز مى شود. در وسط بقعه، صندوق چوبى مزار به ابعاد 1×80 سانتى متر قرار دارد که روى آن را با پارچه سبز پوشانده اند. بر بالاى بقعه، گنبدى هرمى به قطر 80 سانتى متر و ارتفاع حدود یک متر تعبیه شده، و جلوى مدخل با ایجاد یک فضاى 2×4 مترى، ایوان کوچکى پرداخته اند. بام بقعه ایزوگام است و هیچ اثر هنرى در بقعه مشاهده نمى شود. از هویّت شخصیت مدفون اطلاعى حاصل نشد. جز اینکه اهالى معتقدند وى از نوادگان امام موسى کاظم(علیه السلام) است. مشهور چنین است که یکى از اهالى، امامزاده را در خواب مى بیند و به او خبر مى دهد که جسد وى در زیر درخت گردویى قرار دارد. پس از خاکبردارى مکان مورد نظر جسد وى یافت مى شود و سپس مکان مورد نظر ساخته مى شود.

امامزاده پیر غیب ـ رود حسن علیا(کلّمار)

بقعه این امامزاده در خارج از روستاى رود حسن علیا (که سابقا آن را «کلّه مار» یا «کلّمار» مى گفتند) در 7 کیلومترى جنوب شهر نهاوند، بر روى کوه مشرف بر شهر نهاوند و روستاهاى هم جوار، با چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى واقع شده است. ^([1])

بقعه شامل دو اتاق تو در توست و ابعاد آن 4×8 متر مى باشد. اتاق اول که به صورت شبستان یا مدخل اصلى است رو به جانب جنوب قرار دارد و درِ آن از جانب مشرق باز مى شود. اتاق مرقد در شمال قرار گرفته و طاق هردوى آن به صورت مدور و عرقچینى است. گنبد اتاق مرقد به صورت کله قندى و به ارتفاع 3 متر است که اخیراً ایزوگام شده است. در طرفین مدخل بقعه دو گلدسته به ارتفاع تقریبى 4 متر تعبیه شده است. بر روى مرقد، ضریح آهنى کوچکى نصب است. در جنب بقعه یک اتاق کوچک تعبیه شده که به عنوان زایر سراست و وسایل پخت و پز در آن نگهدارى مى شود. این بقعه اخیراً از طرف اهالى باز سازى شده است.

13ـ امامزاده بلقیس و خاتون ـ دورانه

بقعه این امامزادگان در میان قبرستان روستاى دورانه، در 16 کیلومترى شمال باختر شهر نهاوند، بر روى تپه اى کم خیز واقع شده و بسیار مورد احترام اهالى است. ^([1])

بقعه این امامزاده در هفت کیلومترى جنوب خاور فیروزآباد علیا^([1]) و در بیست و پنج کیلومترى شهر نهاوند، در انتهاى روستاى کهریز صلاح الدّین و در میان قبرستان واقع شده است.

بقعه این امامزاده در خارج از روستاى محمّد آباد، در 18 کیلومترى باختر شهر نهاوند، مقابل تپه گبرها در کنار دو درخت و بر روى تپه اى واقع شده که چشم انداز آن فوق العاده زیبا و دیدنى است

به شهادت پیرمردان روستا، در گذشته مرقد امامزاده داراى اتاقک و سنگ قبرى بوده که متأسّفانه بر اثر بى توجهى فرو ریخته و دیگر کسى جهت بازسازى آن همت نمى گمارد. در یکى از روزهاى سال 1378 هـ . ش خبر مى آورند که مرقد و اطراف قبر امامزاده بابا پیر على مورد حفارى غیر مجاز قرار گرفته و جسد امامزاده نمایان شده است. ظاهرا دزدان پس از خاکبردارى به طمع یافتن سکه و طلا به جسد تازه امامزاده بر مى خورند و آن مکان را با ترس رها مى سازند.

بقعه این امامزادگان در خیابان 17 شهریور، جنب مسجدالنبّى(صلى الله علیه وآله) شهرنهاوند واقع شده که به «درب سرداب» مشهور است

بقعه نوساز و اتاق ساده شش ضلعى به ابعاد 20/2 سانتى متر مى باشد که تمام دیوارهاى آن را نقّاشى نموده اند و با کاشى هاى معرّق در زمینه گل و بوته به همراه اسماى جلاله تزیین کرده اند. درى از خیابان و درى از داخل بقعه به ورودى مسجد باز مى شود. محراب کوچک و مقرنس کارى در بالا سر امامزاده تعبیه شده و در وسط بقعه نیز ضریحى چوبى شش ضلعى قرار دارد که ابعاد آن چهل سانتى متر و ارتفاع آن 70/1 سانتى متر مى باشد. این ضریح توسّط آقاى جواد شهبازى به سال 1362 هـ . .ش ساخته شده و اهدا گردیده است. در بالاى ضریح، اشعارى در مدح امامزادگان سروده شده که از قرار ذیل است:

بقعه این امامزاده در 17 کیلومترى جنوب خاورى شهر نهاوند، در میان گورستان عمومى روستاى کرک، بر بالاى کوه مقابل آن و با چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى واقع شده که در محاوره عمومى به «اَمّه على» خوانده مى شود.

بقعه، تازه ساخت و شامل یک اتاق مربّع شکل به ابعاد 5×5 متر است که در آن از جانب مشرق باز مى شود و دو پنجره در شمال و جنوب دارد. در وسط بقعه، ضریحى آهنى مشبّک به عرض 50/1 و طول 60/1 سانتى متر قرار دارد که بر روى آن پارچه سبز نهاده اند. کف و دیوار بقعه با سنگ مرمر تزیین و دو مناره کوتاه به ارتفاع 30/1 سانتى متر بر دو طرف در ورودى تعبیه گردیده است.

بقعه این امامزاده در 15 کیلومترى باختر شهر نهاوند و در میان کوچه طالقانى روستاى کیان قرار دارد.

بناى قبلى که از خشتوگل بوده را تخریب کرده و به جاى آن بنایى در سال 1361 هـ . ش توسّط آقاى محمّد حسین کیانى ساخته شده است. اصل بنا به صورت مستطیل و به ابعاد 3×5 متر مى باشد که در آن از جانب جنوب شرق باز مى شود و همچنین ایوان کوچکى در شرق دارد. در ایوان، کتیبه اى در زمینه لاجوردى که سوره حمد در آن نوشته شده است قرار دارد.

بقعه این امامزاده در 14 کیلومترى باختر شهر نهاوند، میان گورستان روستاى گیل آباد واقع است.

بنایى ساده و تازه ساخت که به صورت هشت ضلعى و هر یک از اضلاع آن 20/4 سانتى متر است که در آن از جانب مشرق باز مى شود و چند پنجره جهت نورگیرى در جهات دیگر دارد. گنبدى عرقچینى به قطر 40/1 و ارتفاع 50/1 سانتى متر بر بالاى بقعه تعبیه گردیده که اخیراً ایزوگام شده است.

مشهور به «شاهزاده ابراهیم»، بقعه این امامزاده در 36 کیلومترى شمال باخترى شهر نهاوند و میان روستاى شاهین درّه و عبّاس آباد واقع است.

بقعه در میان گورستان قدیمى آبادى واقع شده و به صورت مربّع و به ابعاد 10×10 متر است و ایوانى جانب مشرق دارد. حیاطى به ابعاد صد متر در این قسمت مى باشد که دور آن را حصارکشى نموده اند و درى جانب جنوب دارد که در طرفین آن دو مناره کوچک تعبیه شده است. مرقد امامزاده در اتاقى به ابعاد 6×6 متر قرار دارد که در وسط آن ضریحى آهنى به ابعاد 1×20/1 سانتى متر از قبر محافظت مى کند. دو پنجره جهت نورگیرى اتاق جانب جنوب و مغرب تعبیه شده است. درى نیز جانب شمال به اتاق مجاور بقعه باز مى شود. این اتاق که به ابعاده 4×8 متر است، درى به ایوان بقعه و سه پنجره در سه جهت دارد.

بقعه باشکوه این امامزاده در 11 کیلومترى شهر نهاوند، در روستاى با طراوت و زیباى درّه ابراهیم واقع است. به جهت شهرتى که این امامزاده و بقعه متبرّکه آن به این روستا داده، نام روستا به خاطر واقع شدن در میان کوه ها و محصور ماندن آن، به درّه ابراهیم موسوم شده است.

بناى قبلى امامزاده که از سنگ و گل و متعلّق به دوره قاجاریّه بود، تخریب گردید و به جاى آن بناى باشکوه فعلى ساخته شد. بقعه کنونى امامزاده به شکل مستطیل و به مساحت 600 مترمربّع است که جانبین آن حسینیه مردانه و زنانه تعبیه شده است. مدخل اصلى حرم، شامل ایوان بلندى به ارتفاع تقریبى 12 متر مى باشد که جانبین آن دو درِ ورودى قرار دارد. پس از عبور از این درها به ضریح نقره اى و آب طلاى مرقد مى رسیم که کتیبه اى بر درِ ورودى آن نقر شده است و از قرار ذیل مى باشد: «ضریح مطهّر امامزاده ابراهیم(علیه السلام)اولاد امام موسى کاظم(علیه السلام)که به همّت هیأت امنا و کمک هاى مردمى و با نظارت اداره اوقاف و امور خیریّه شهرستان نهاوند به سال 1378 شمسى ساخته و نصب گردید. طرّاحى و ساخت صنایع فلزى قبادى ـ فارس، فسا» این ضریح میان هشت ستون قطور قرار دارد که جهت نگهدارى گنبد بزرگ بقعه ساخته شده است.

این زیارتگاه که به «باباپیره» مشهور است، در پنج کیلومترى شمال باخترى شهر، جنب معدن و در دامنه کوهى در سمت راست جاده نهاوند کرمانشاه واقع شده است.

این بقعه که تنها ساختمان این ناحیه است در بالاى صخره اى بنا شده و اطراف آن را تعدادى درخت و زمینهاى زراعتى گرفته است. آرامگاه مشرف به شهر نهاوند است و چشم انداز آن فوق العاده زیبا و دیدنى است. چشمه آبى خرد، باغچه ها اطرافش را سیراب مى کند.

بنا از داخل به صورت هفت ضلعى است که ضلع هشتم آن به ابعاد چهار متر است و تبدیل به ایوان شده و رو به شهر است و داراى هلال بندى و مقرنس سازى است. در پیرامون بقعه، قبور تنى چند از مومنین آشکار است، اما سنگ قبرهاى  سیاه قدیمى به کثرت در اطراف ریخته است که نشان از قدمت گورستان جنب بقعه دارد.

این آرامگاه در 20 کیلومترى جاده کرمانشاه ـ نهاوند در قریه لیلى یادگار و بر روى تپّه اى واقع شده و مورد احترام روستائیان است.

در گذشته بقعه اى کوچک پیرامون قبر وجود داشت که متأسّفانه در سالیان گذشته تخریب شد و اینک تنها دور قبر به صورت سنگ چین است و حتى در ایام کاشت گندم و جو، مکان مورد نظر شخم زده مى شود. در بین روستائیان چنین مشهور است که در زیر این تپّه، غارى است که غنائم و طلاجات بدست آمده توسّط سپاه اسلام نگهدارى مى شود. شبهاى جمعه زنان روستایى با افروختن شمع این مکان را زیارت مى کنند.

این آرامگاه در محلّه درب شیخ شهر نهاوند واقع شده است. بقعه از بیرون به شکل مربّع مستطیل و به ابعاد 6×5 متر و از داخل به صورت هشت ضلعى غیر منتظم است که شالوده آن از خشتوگل ساخته شده و تعمیراتى در آن صورت گرفته است. درب بقعه از جانب مشرق باز مى شود و کمى پایین تر از سطح خیابان واقع شده و داخل بقعه قوس بندى شده است.

مرحوم حسن نهاوندى، متوفّاى سال 1250 هـ.ق در قطعه شعرى، ضمن توصیف و تمجید از شیخ ابوالعباس، تاریخ احداث بقعه وى را که به دستور محمود میرزاى قاجار حاکم وقت نهاوند (1240هـ.ق) ساخته شده است به صورت ماده تاریخ، سال 1233 اعلام مى دارد، به این شرح است;^([1])