مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در مرکز روستای ریوند از دهستان باشتین توابع بخش داورزن و در فاصله 35 کیلومتری غرب شهرستان سبزوار قرار دارد.

با توجّه به اظهارات ساکنین و مقدار فرسایش مواد و مصالح بکار رفته، این بنا مربوط به دورة قاجاریّه می‌باشد، البته سنگ قبرهایی در بنا کار گذاشته شده که تاریخ‌های 1333 و 1324 هجری قمری یعنی اواخر دورة قاجاریّه را نشان می‌دهد که بعد از ساخت بنا به آن الصاق شده است.

بقعة این امامزاده، در حاشیة شمالى روستاى «آزاد منجیر» و در 10 کیلومترى مشرق سبزوار واقع شده و عبارت از یک چهار طاقى با طرح مربّع است که گنبدى بر روى آن تعبیه شده است. این بنا داراى ایوان ورودى در جنوب و سکویى در جلو است. طول ایوان، پنج متر، ابعاد اصلى بنا، 4×4 متر و بلندى آن، پنج متر است. این بنا، در سال‌هاى اخیر به کلّى تغییر شکل یافته و بارها مرمّت شده است، هیئت کلّى بنا بیشتر به آثار دورة صفوى شبیه است. در داخل بنا، گوشوارهاى لچکى با نقوش هندسى تزیینى که به صورت گچ‌برى کاذب در آمده، نظر هر بیننده را جلب مى‏کند. صندوق مقبره، متعلّق به سال‌هاى اخیر و فاقد خصوصیات هنرى است و در ضلع بنا نیز طاق‌نمایى به صورت غرفه ایجاد کرده‏اند که محصول بازسازى سال‌هاى اخیر است.

بقعة این امامزاده، در قریة آزادوار سبزوار واقع و بناى آن از خارج، هشت ضلعى و از داخل، چهار ضلعى است. فضاى حرم، چهارگوشه ‏اى است که در چهار جهت، درگاه‏هاى در ارتباط با ایوان‏هاى چهارگانة خارجى دارد. نکتة قابل توجّه دربارة ایوان‏ها، اختلاف اندازه‏هاى آن‌ها است؛ چه در عرض و چه در عمق؛ موردى که در کمتر بنایى با آن برخورد مى‏شود.

بقعة این امامزاده در نُه کیلومترى جنوب غرب شهر داورزن، پس از روستاى مزینان و در ابتداى آبادى بهمن آباد قرار دارد و به «امامزاده سلطان سیّد اسماعیل» مشهور است.

بناى این بقعه، بسیار با شکوه و متعلّق به دورة صفویّه است که در گذشته، دو بقعة مجاور هم در محوّطه‏اى محصور واقع بوده که در اصل، به صورت مجموعه‌ای شامل آب انبار، حجرات و زایرسرا بود و امروزه از آن فقط بناى امامزاده اسماعیل و امامزاده سیّد حسین باقى مانده است.

بقعة این امامزاده در پنج کیلومترى جنوب غربى شهر تربت حیدریّه و در میان روستاى سرسبز بورى آباد قرار دارد.

بقعه، در یک باغ مصفّا و زیبا که بیش از یک هکتار است و به طرز زیبایى جدول بندى و فضا سازى شده، قرار دارد و آب نمایى در ابتداى باغ، بر طراوت فضا افزوده و در فصل‌هاى خوب سال، تفرّج‏گاه زایران زیادى است.

بقعة با شکوه این امامزاده در مرکز روستاى دیسفان و در حدود 17 کیلومترى گناباد قرار دارد و نزد اهالی به «سلطان احمد» معروف است.

ساختمان بقعه، بنایى زیبا می‌باشد که همچون بقعة امامزاده احمد بیمرغ ساخته شده و به صورت مربّع و به ابعاد 10×10 متر است. ایوان و مدخل اصلى بقعه، در جانب شمال قرار دارد و در جانبین آن، دو طاق‏نما تعبیه شده است. سه در دیگر، در سه جهت دیگر بقعه قرار دارد که پس از الحاق شبستان بزرگ، از غرب تا شرق، به حرم راه دارد. دیوار، ازاره و کف حرم تا ارتفاع 10/1 ‏متر با سنگ و موزاییک تزیین شده و الباقى گچ اندود است.

بقعة این امامزاده در قریة بیمرغ و در 25 کیلومترى گناباد قرار دارد و در نزد اهالی به «مزار بیمرغ» شهرت دارد.

بنا، بر روى یک سکّوى هشت گوش آجرى به ارتفاع یک متر قرار گرفته است. نقشة بنا همانند سکّوى زیر آن، هشت گوش نامنظّم و در حقیقت، مربّعى مى‏باشد که چهار گوشة آن را بریده و سطحى با چهار ضلع بزرگ در جهات اصلى و چهار ضلع کوچک در جهات فرعى به وجود آورده‏اند که اندازة هر کدام از آن‌ها با دیگرى متفاوت است؛ ولى به طور متوسّط، طول اضلاع بزرگ 5/7 و طول اضلاع کوچک 5/5 متر مى‏باشد. بخش‏هاى مختلف این بنا، عبارتند از: 1. تالار مربّع به ضلع 60/6 متر در وسط و چهار درگاه در چهار ضلع آن. 2. چهار ایوان، هر یک به پهناى حدود 75/3 و عمق بیش از 5/2 متر در چهار جهت اصلى و طاق‏نماهاى نامنظّم بین آن‌ها، ایوان ضلع غربى فعلاً داراى 35 سانتى‏متر عمق و فاقد درگاه است که احتمالاً انتهاى آن، بعد از اتمام بنا به صورت اتاق مستطیل شکلى مجزّا گردیده است. 3. پلّکان بنا در انتهاى ایوان جنوب غربى منظور شده است.

بقعة این امامزاده در 20 کیلومترى جنوب شهر نیشابور و در شمال روستاى اسحاق‏آباد واقع شده است.

بقعه روى سکّویى حدود یک مترى قرار دارد و در آن از جانب جنوب باز مى‏شود. اصل بنا از خارج به صورت هشت‏ضلعى و به ابعاد پنج متر مى‏باشد که در جنوب آن یک ورودى کوچک به ابعاد 20/1×3 متر به عنوان ایوان تعبیه گردیده و سپس به یک دالان که مستقیماً به حرم راه مى‏یابد، متّصل شده است.

بقعة باشکوه این امامزاده، در 38 کیلومترى شمال غرب شهر جغتاى سبزوار و کنار جادّه روستاى خداشاه ـ که به ده امام نامیده شده ـ قرار دارد.

بنا، بسیار عالى و با عظمت ساخته شده که متعلّق به دورة ایلخانی و صفویّه است. اصل بنا، به صورت هشت ضلعى مى‏باشد و از خارج، در هر یک از اضلاع، اتاقى با طاق رومى تعبیه شده است.

هر یک از اضلاع بقعه، چهار متر عرض دارد و ارتفاع آن به بیش از هفت متر مى‏رسد. دو ایوان در جنوب و شمال دارد که ظاهراً مدخل اصلى در شمال بوده و به جهت فرورفتگى زمین و خوف ریزش، الباقى آن به جنوب منتقل گردیده است.

بقعة باشکوه و زیباى این امامزاده در هشت کیلومترى جنوب غرب شهر داورزن، در میان روستاى سویز، و در 83 کیلومترى غرب شهر سبزوار قرار دارد و به «سلطان سیّد ابوالحسن» مشهور است.

بقعة باشکوه این امامزاده، در یک جادة مستقیم و مشجّر که به طول پنج کیلومتر به سوى شمال کاشمر کشیده شده و شهر را به مجموعة ییلاقى و زیباى منطقة «سیّدمرتضى» پیوند مى‏دهد، قرار دارد و از جاذبه‏هاى زیارتى خاصّ اهالى خراسان و شهر کاشمر است.

بقعة باشکوه این امامزاده که به «سلطان ابراهیم» مشهور است، در آبادى شهر کهنه، میان قوچان و فاروج واقع شده و اکنون در مسیر اصلى جادّة شمال به مشهد قرار گرفته است.

بناى اصلى حرم، اتاقى مستطیل شکل با چهار درگاه در چهار جانب آن است. در دو طرف شمالى و جنوبى بنا، دو ایوان و در جانب شرقى و غربى و دو سوى ایوان‏ها، رواق‏ها و غرفه‏هایى وجود دارد. در اطراف صحن، بر روى هم 22 غرفه با اتاق‏هایى در پشت آن‌هاست.

بقعة با شکوه این امامزاده در قلب شهر عشق آباد، در خیابان شهید على اصغر مهر آبادى، در 20 کیلومترى جنوب شهر نیشابور واقع شده و به «حمزة بن موسى ‰» مشهور است.

بناى قبلى که از آجر و بسیار کوچک بود، در سال 1386 تخریب شد و بجاى آن بناى باشکوه کنونى که به صورت 8 ضلعى است ساخته شد. هر یک از اضلاع آن 8 متر و ایوانى در جنوب بقعه تعبیه شده که طول آن 8 و پهناى آن دو و ارتفاع آن 6 متر است. این ایوان، دور تا دور بقعه امتداد دارد و مدخل اصلى بقعه در جنوب شرق واقع شده که توسّط چهار پلّکان به آن راه مى‏یابد. دور تا دور بقعه، چهار در و چندین پنجره جهت نورگیرى تعبیه شده است.

آرامگاه شابوالقاسم در سمت راست جادّة دزفول ـ شوشتر واقع شده است.

این بنا مشتمل بر سر در ورودى، کفش کن، شبستان مسجد و بقعه است. سر در ورودى دو ستون بازویى بسیار قدیمى با آجرهاى زیرین بسیار قطور دارد. شبستان مسجد طرح مستطیل دارد. سردر ورودى این شبستان، راهروی بقعه است و از سنگ‏هاى تراشیدة کهنه‏اى به اشکال مکعب هلالى طاق رومى ساخته شده است. قسمت بالایى سردر در دورة ایلخانى گچبرى شده است. داخل بقعه، فاقد هرگونه تزیین است.