مزارات ایران و جهان اسلام

مطالب این پست:

موقعیّت آرامگاه امامزاده یحیى در سبزوار.

دلایل مدفون بودن یحیى بن زید علیه‏السلام در سبزوار.

شخصیّت مدفون در بقعه به نقل از عبدالحمید مولوى..

تقویت قول مولوى به نقل از علماى انساب..

توصیف بارگاه امامزاده یحیى بن هبه‏اللّه‏ سبزوار.

تصاویر بیشتر در ادامه مطلب

این بنا، بر روى پشته‏اى از سنگ طبیعى در جنوب شهر سلطان آباد و در 44 کیلومترى شهر سبزوار، در روستاى چوبلیک واقع شده است.

پلان بنا مستطیل شکل و ورودى آن از ضلع شرقى و به اصطلاح محلّى، رو به امام رضا ‰ است.

این بنا در روستای کلاته مزینان از دهستان بلوک کاهِ بخش داورزن، از توابع شهرستان سبزوار قرار دارد.

این بقعة دارای پلانی مربّع شکل با ابعاد 25/11 در 80/8 و ارتفاع 20/4 متر و مساحت 46 متر مربّع در مرکز روستا قرار گرفته است.

بقعة این امامزاده در میان قبرستان عمومى روستاى بروغن، در 43 کیلومترى جنوب شرق شهر داورزن واقع شده و به سلطان سیّد على مشهور است.

ساختمان بقعه که از آثار دوره صفویه است، شامل ایوان، گنبد و شبستان مى‏باشد. ایوان بنا رو به جانب شمال قرار دارد و ابعاد آن 5×4 و ارتفاع 5 متر است و در دو طرف آن دو مناره کوچک به ارتفاع یک متر طراحى شده است.

بقعة با شکوه این امامزاده در میان روستاى عزیز آباد (سرمزار) در 11 کیلومترى جنوب شرق شهر ششتمد واقع شده و به «سرمزار» مشهور است.

ساختمان بقعه که در حدود ده سال قبل تجدید بنا شده به ابعاد 17×16 متر است و ایوانى در جانب مال دارد که ابعاد آن 6×3 متر و ارتفاع قریب به 7 متر است. در پیشانى بقعه «آستانه مبارکه یحیى بن زید علیه السلام» نوشته شده است.

بقعة باشکوه این امامزاده در نبش و محل تلاقى خیابان اسرار و بیهق شهر سبزوار واقع شده است. آن چه به نظر مى‏رسد، در ابتدا مقبرة امامزاده یحیى بناى ساده و حجره‏اى با چهار شاه‏نشین بوده که بعداً ایوان، و دو مناره، و گنبد و حجراتى بر بناى اصلى مقبره افزوده‏اند و چون در وضع کنونى، هیچ‏گونه تاریخ و کتیبه و سنگ نوشتة حاکى از بناى اوّلیة این مقبره در محل موجود نیست، تاریخ ایجاد بناى حرم امامزاده و ابنیة مجاور آن بر همه نامعلوم خواهد بود و حدس نزدیک به یقین این است که بناى مقبره مربوط به قرن ششم هجرى باشد.

بقعة این امامزادگان در شمال روستاى کروژده از توابع بخش جوین شهرستان سبزوار واقع شده است.

پلان بنا، از بیرون هشت ضلعى است. به جز ضلع شمالى آن که ورودى است، در هر ضلع، طاق‌نماى کم عمقى وجود دارد، ساقة گنبد با عقب نشینى نسبت به دیوار اصلى، شانزده ضلعى‏ست و در هر ضلع، یک طاق‌نماى کم عمق وجود دارد. ایوان، طاق و تویزه است. پیش طاق دوّم سقف مقرنس کارى با اشکال منظم هندسى به رنگ آبى روى گچ نقّاشى شده است.

بقعة این امامزاده، در حاشیة جنوبى روستاى چشام (چشم) از توابع بخش داورزن سبزوار، واقع است، بدنة بنا از بیرون، داراى طرح چهار ضعلى منتظم است که بر روى آن، گنبد دو پوش نسبتاً بزرگى را بر آورده‏اند. امروز، این بنا داراى دو ورودى و خروجى در اضلاع شمالى و جنوبى است و احتمالاً درِ جنوبى را سال‌هاى اخیر باز کرده‏اند.

بقعة این امامزاده در انتهاى روستاى سیرغان، در میان قبرستان عمومى، در 5/6 کیلومترى شمال غرب شهر نقاب واقع شده است.

پلان اصلى بقعه از خارج به صورت هشت ضلعى است و هر یک از اضلاع آن قریب به سه متر مى‏باشد. فضاى داخلى بقعه به قطر بیش از 5 متر است که چهار صفّه در چهار جهت دارد. در ارتفاع 4 متری بنا با ایجاد گوشواره به هشت ضلعى تبدیل شده و سپس با طاقنما به دایره و در نتیجه گنبد بنا بر آن استوار گشته است. این گنبد به شکل عرقچینى و به قطر 5 و ارتفاع دو متر است و از داخل آجرى با روکش سیمان سفید و از خارج کاه و گل است. صورت قبرى در نزدیک دیوار شمالى قرار دارد که ابعاد آن 20/1×5/2 متر و ارتفاع 60 سانتى متر است و با پارچة سبز پوشانده شده است.

بقعة این امامزاد، در روستاى متروک و خالى از سکنة على آباد پایین، در بخش داورزن و به فاصلة صد کیلومترى سبزوار واقع شده و به سلطان سیّد علی اکبر معروف است.

طرح بنا، به صورت مربّع و ورودى آن به شکل ایوانى مشخّص شده است. ابعاد بنا در گذشته 4×4 و عرض ورودى آن 30/1 سانتى متر بود. مصالح بنا، خشت و مقدارى آجر در قسمت فوقانى داشت. ورودى بنا در ضلع شرقى قرار دارد و درِ دیگرى در ضلع غربى داشت که مسدود شده بود. حیاط امامزاده، 12×20 متر و داراى محوّطة مشجرى است. طرح بنا، شبیه به آثار پیش از عهد صفوى در خراسان بود ولى به علّت تعمیرات مکرّر، عناصر بسیار کمى از طرح اوّلیة آن باقى مانده است. نقّاشى سردر ورودى و داخل بنا، ارزش هنرى نداشته و به جهت فرسودگى بنا، کلاً تخریب شده است.

بقعة این امامزاده در جنوب شهر سبزوار و در ضلع جنوبى خیابان رضوى واقع شده و بنایى با شکوه است که محوّطة آن نسبت به خیابان، مرتفع‏تر است. پیشتر، در این محل که در بیرون حصار و باروى شهر واقع بوده، گورستان عمومى سبزوار قرار داشته است. بناى امامزاده، داراى چهار ایوان کاشی‌کارى در چهار طرف است. در ایوان غربى با خط ثلث متوسّط، آیة شریفة «اللَّه نور السموات...» و آیة «أذن اللَّه أن ترفع...» نوشته شده است.

بقعة این امامزاده در مرکز روستای ریوند از دهستان باشتین توابع بخش داورزن و در فاصله 35 کیلومتری غرب شهرستان سبزوار قرار دارد.

با توجّه به اظهارات ساکنین و مقدار فرسایش مواد و مصالح بکار رفته، این بنا مربوط به دورة قاجاریّه می‌باشد، البته سنگ قبرهایی در بنا کار گذاشته شده که تاریخ‌های 1333 و 1324 هجری قمری یعنی اواخر دورة قاجاریّه را نشان می‌دهد که بعد از ساخت بنا به آن الصاق شده است.

بقعة این امامزاده، در حاشیة شمالى روستاى «آزاد منجیر» و در 10 کیلومترى مشرق سبزوار واقع شده و عبارت از یک چهار طاقى با طرح مربّع است که گنبدى بر روى آن تعبیه شده است. این بنا داراى ایوان ورودى در جنوب و سکویى در جلو است. طول ایوان، پنج متر، ابعاد اصلى بنا، 4×4 متر و بلندى آن، پنج متر است. این بنا، در سال‌هاى اخیر به کلّى تغییر شکل یافته و بارها مرمّت شده است، هیئت کلّى بنا بیشتر به آثار دورة صفوى شبیه است. در داخل بنا، گوشوارهاى لچکى با نقوش هندسى تزیینى که به صورت گچ‌برى کاذب در آمده، نظر هر بیننده را جلب مى‏کند. صندوق مقبره، متعلّق به سال‌هاى اخیر و فاقد خصوصیات هنرى است و در ضلع بنا نیز طاق‌نمایى به صورت غرفه ایجاد کرده‏اند که محصول بازسازى سال‌هاى اخیر است.

بقعة این امامزاده، در قریة آزادوار سبزوار واقع و بناى آن از خارج، هشت ضلعى و از داخل، چهار ضلعى است. فضاى حرم، چهارگوشه ‏اى است که در چهار جهت، درگاه‏هاى در ارتباط با ایوان‏هاى چهارگانة خارجى دارد. نکتة قابل توجّه دربارة ایوان‏ها، اختلاف اندازه‏هاى آن‌ها است؛ چه در عرض و چه در عمق؛ موردى که در کمتر بنایى با آن برخورد مى‏شود.

بقعة این امامزاده در نُه کیلومترى جنوب غرب شهر داورزن، پس از روستاى مزینان و در ابتداى آبادى بهمن آباد قرار دارد و به «امامزاده سلطان سیّد اسماعیل» مشهور است.

بناى این بقعه، بسیار با شکوه و متعلّق به دورة صفویّه است که در گذشته، دو بقعة مجاور هم در محوّطه‏اى محصور واقع بوده که در اصل، به صورت مجموعه‌ای شامل آب انبار، حجرات و زایرسرا بود و امروزه از آن فقط بناى امامزاده اسماعیل و امامزاده سیّد حسین باقى مانده است.

بقعة باشکوه این امامزاده، در 38 کیلومترى شمال غرب شهر جغتاى سبزوار و کنار جادّه روستاى خداشاه ـ که به ده امام نامیده شده ـ قرار دارد.

بنا، بسیار عالى و با عظمت ساخته شده که متعلّق به دورة ایلخانی و صفویّه است. اصل بنا، به صورت هشت ضلعى مى‏باشد و از خارج، در هر یک از اضلاع، اتاقى با طاق رومى تعبیه شده است.

هر یک از اضلاع بقعه، چهار متر عرض دارد و ارتفاع آن به بیش از هفت متر مى‏رسد. دو ایوان در جنوب و شمال دارد که ظاهراً مدخل اصلى در شمال بوده و به جهت فرورفتگى زمین و خوف ریزش، الباقى آن به جنوب منتقل گردیده است.

بقعة باشکوه و زیباى این امامزاده در هشت کیلومترى جنوب غرب شهر داورزن، در میان روستاى سویز، و در 83 کیلومترى غرب شهر سبزوار قرار دارد و به «سلطان سیّد ابوالحسن» مشهور است.

این آرامگاه در 86 کیلومترى شهر سبزوار و 44 کیلومترى شمال شهر سلطان آباد و در خارج از روستاى بابالنگر واقع شده و مشهور به «سیّد مطهّر» است.

پلان آرامگاه مستطیل شکل و از گل و سنگ و آجر و گچ و آهک تشکیل شده و پى بندى آن سنگ لاشه و کرسى چینى آن نیز با سنگ صورت گرفته است. شکل بقعه، قابل مقایسه با بناى چوبلیک و حاج بابا توکّل و گل گنبد در بخش خوشاب است.

مولانا کمال الدّین حسین کاشفى ـ واعظ، نویسنده و فقیه دورة تیمورى ـ اهل سبزوار بوده و مدّت‏ها در هرات به سر مى‏برده است. وی هم دورة سلطان حسین بایقرا و امیر على شیر نوایى بوده است. وى در سال 910 هـ . ق در سبزوار وفات یافت و آرامگاهش در ناحیة جنوب شرقى سبزوار در کنار خیابان نظام الملک (شهدا) قرار دارد.