مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در خیابان سیّد گل سرخ، در ضلع شمالی شهر یزد، در خارج از باروی شهر قدیم واقع شده است.

این بنا که به صورت ویرانه­‌ای درآمده بود، در سالیان اخیر توسّط میراث فرهنگی مرمّت شده است. به استناد کتاب جامع مفیدی، محل احداث این بقعه در محدوده گورستانی موسوم به «زنگیان» بود. همچنین به باغ بزرگی در همین محل، موسوم به باغ زنگیان اشاره شده است.

این بقعه، شامل صفّه‌ها، اتاق‌ها، طاقچه‌ها و سردرب است. تمام فضای آن از جرزهای قطور و طاق و تویزه‌های کاربندی و رسمی ‌بندی تشکیل شده است. در ساخت این بنا عمدتاً از خشت و گل و در کف، پله‌ها، پادامن صفّه‌ها و بخش‌هایی از سقف، از آجر، گچ و نی استفاده شده است.

این زیارتگاه که در کوچه شهید میرزا محسن جوکار شهر یزد قرار دارد. بنایی ساده و تازه ساخت به شکل مستطیل و به ابعاد 5/7×4 متر با گنبدی عرقچینی چهار ضلعی است که انتهای آن را نورگیری تعبیه نموده‌اند و به صورت چند ضلعی در آورده‌اند. درب بقعه از جانب مغرب باز می­شود. بر روی قبر ضریح آهنی به ابعاد 2×1 متر و به ارتفاع 2 متر قرار دارد. ارتفاع گنبد از سطح بام حدود سه متر است و با کاه و گِل اندود شده است.

بقعه فاقد تزئینات است و حدود 10 الی 15 سال قبل بنا شده است. از هویّت شخصیّت مدفون در آن اطّلاعی حاصل نشد.

این زیارتگاه در پسِ کوچه‌های محلّه ابوالمعالی خیابان سیّد گل سرخ، نزدیک بازارچة باغ گندم شهر یزد واقع شده که اهالی وی را سیّد یحیی و امامزاده آقا یحیی می­خوانند.

این بنا در مساحتی حدود پنجاه متر مربع از خشت و گل، و در سال 1276 ﻫ . ق توسّط بانیان خیر احداث شده و در سال 1355 ﻫ . ش نیز توسّط مرحوم محمّد درخشش بازسازی شده است.

بقعه در عین سادگی، دارای سر در، و ضریح آلومینیومی به طول 20/1 و عرض چهل سانتی‌متر است. بقعه به شکل مستطیل و به طول هفت  و عرض دو متر است که اضافاتی در پشت آن قرار دارد. در گذشته این مزار از شکوه و عظمت خاصّی برخوردار بود.

این زیارتگاه در بلوار دهه فجر، در محلّة «مریم آباد» یزد، قرار دارد. چون عدّه‌ای از سادات عریضی در این محل مدفون‌اند، این زیارتگاه را مقبره سادات «قل هو اللّهی» نیز گفته‌اند و به دلیل این که مردم بیشتر در روز شنبه به زیارت این بارگاه روی می­آورند، به «امامزاده شنبه» نیز شهرت یافته و به بقعه زرندیان در کتب تواریخ یزد خوانده می­شود.

این زیارتگاه در بلوار دهه فجر، در محلّة «مریم آباد» یزد، قرار دارد. چون عدّه‌ای از سادات عریضی در این محل مدفون‌اند، این زیارتگاه را مقبره سادات «قل هو اللّهی» نیز گفته‌اند و به دلیل این که مردم بیشتر در روز شنبه به زیارت این بارگاه روی می­آورند، به «امامزاده شنبه» نیز شهرت یافته و به بقعه زرندیان در کتب تواریخ یزد خوانده می­شود.

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی شهر یزد، مقابل درب اصلی بیمارستان سیّدالشهداA واقع شده و به سیّد نصر مشهور است.

بنای قدیم امامزاده در صحرای محلّه «آبشور» قرار داشت که اینک به جهت گسترش شهر، در داخل شهر قرار گرفته است. بارگاه قدیمی شامل یک حرم کوچک و مربع شکل با چهار صفّه در چهار سـمت و یـک گنبدخشتی کوتاه بود. مرقد امامزاده در سال 1352 ﻫ . ش در حرم کوچکتر ومزیّن به دریچه‌ها و شبکه‌های رنگین قرار داشت. بارگاه کنونی شامل یک اتاق کوچک، یک سالن نمازخانه و دو درب کوچک شمالی و جنوبی است. بنا به نقلِ مؤلف جامع مفیدی سیّد نصر در محلة «سلغرآباد»، کشتخوان آبشور، به خاک سپرده شد.[1]

این زیارتگاه نزدیک آستانة امامزاده ابوجعفر محمّدA، در محلّه مصلّی عتیق، کوچه جعفر خواجه حسینی قرار دارد.

شالوده بنا از خشت و گل و متعلّق به زمان سلجوقیان است. امامزاده در قبرستان قدیمی و در ضلع جنوبی آن واقع شده بود و دارای حرم، چهار صفّه، صحن و گنبد کوچک بود و در سدة سیزدهم به چند کاروانسرا تبدیل شد. در سدة نهم هجری مصلّای صفدرخان در یزد احداث گشت و مصلّای سلاجقه را « مصلّای عتیق» نامیدند. حرم این امامزاده با چهار ایوان متعلّق به سدة ششم یا هفتم هجری و صحن شرقی و گنبد آن متعلّق به سدة سیزدهم است. صورت دو قبر در وسط بقعه مشاهده می­شود که با ضریحی از آهن محافظت می­شود. اهالی محل نام یکی از مدفونین را سید محمّد ذکر می­کنند و در دانشنامه مشاهیر یزد بدون هیچ مدرکی از سادات موسوی قلمداد شده است.

این زیارتگاه در شمال مسجد جامع یزد در محلّه فهّادان قرار دارد و شامل گنبد، اتاق و حیاط کوچکی است.

کاشیکاری‌های این بقعه متعلّق به سدة نهم هجری است. بر پایین پای قبر، سنگ قبری از قرن پنجم هجری به اندازه 15×32 سانتی‌متر نصب است و به خطّ کوفی بر آن چنین نقر شده است: «هذا قبر ابوالعباس احمد بن ابراهبم النقیب توفّی فی جمادی الآخر سنه اربع و سبعین واربع مائهu».

بنابراین شخصیّت مدفون در بقعه ابوالعبّاس احمد بن ابراهیم النقیب متوفّای 474 ﻫ . ق است که معروف به «سیّد طاووس» و بنا به نوشته دانشنامه مشاهیر یزد از نوادگان امامزاده جعفرA، و از سادات عریضی است.[1]

آرامگاه این امامزاده در محلّه «سیّد صحرا» خیابان شهید مطهّری و نرسیده به میدان فرهنگ شهر یزد واقع شده و در بین مردم به «سیّد مراد» معروف است. این آرامگاه نزد زرتشتیان نیز محترم بوده و زیارتگاه آنهاست.

سیّد صحرا از قبرستان‌های مشهور یزد و در جانب غربی آن و بر سر راه تهران نزدیک به نصر آباد واقع بود. اما امروزه به جهت گسترش شهر یزد، در محدوده داخل شهر محسوب می‌شود. در جامع مفیدی به این مزار اشاره‌ای شده و می­نویسد:

«سیّد صحرا در حوالی سرچشمه کثنویة حومه مدفون است ...»[1]

این زیارتگاه با شکوه در خیابان امام خمینی شهر یزد و در محلّه‌ای به نام سهل بن علی واقع شده است.

مجموعه‌ای است مرکب از گنبد مرتفع و چند صفّه و اتاق و مسجد کوچک و حیاط، که اهالی نسبت بدان احترام بسیار قائلند. قدمت بنای گنبد و کتابه‌‌های گچبری آن از آثار قرن هشتم هجری است.

هسته مرکزی بقعه با طرح مربع و به ابعاد 5/8 متر و ضخامت دیوار 5/1 متر ساخته شده است. درست در وسط این فضا، صورت قبری قرار گرفته که طول آن سه و عرض آن یک متر است.

این زیارتگاه با شکوه در یک کیلومتری جنوب خاوری شهر جدید حمیدیا و در خارج از آبادی دهنو[1] از توابع فهرج واقع شده است.

بنا به شکل و به ابعاد 26×26 مترمربع است که دارای دوازده ستون جهت نگهداری سقف احداث شده است. در وسط این ستون ها، تعداد هشت ستون مرتفع‌تر به بلندی تقریبی شش متر، تعبیه نموده‌اند، تا گنبد رفیع بارگاه بر آن استوار شود. گنبد از نوع شلجمی دو پوش به قطر 8 و ارتفاع 10 متر می‌باشد که از داخل به صورت عرقچینی و سراسر آن با کاشی‌های لاجوردی و سبز مزیّن گشته و ابهّت خاصّی به بارگاه داده است. در ساقة یک متری گنبد، تعداد شانزده پنجره کوچک جهت نورگیری تعبیه شده است

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی  uشهر یزد، در محلّه فهّادان، کوچه بغه واقع شده است.

بنایی قدیمی از خشت و گل و به ابعاد 12×12 متر است که درب آن از جانب جنوب و شامل یک سر درب کوچک به ابعاد 4×2 متر است. در وسط بنا دو ستون قطور جهت برقراری گنبد خانه تعبیه شده است. گنبد بنا عرقچینی به قطر 7 و ارتفاع 2 متر است. ضریحی آهنی به طول 2 و عرض یک و ارتفاع 75/1 سانتی‌متر از قبر محافظت می‌کند که قبلاً متعلّق به امامزاده سیّد نصرالدّین بوده است.

بنا متعلّق به 320 سال قبل و مربوط به دوره صفویّه است و تعمیراتی در زمان پهلوی و دهه اخیر در آن انجام گرفته است. مسجدی نسبتاً بزرگ در مقابل امامزاده قرار دارد که به مسجد امام حسن مجتبیA شهرت دارد و جزو حرم محسوب می­شود.

از دیرباز، شخصیّت مدفون در بقعه، از نوادگانِ امام حسن مجتبیA شهرت دارد و او را جدّ سادات طباطبایی یزد می­دانند.

این زیارتگاه با شکوه که در دروازه قرآن یزد و در ضلع جنوبی جاده یزد – تهران (بلوار جمهوری اسلامی) واقع شده، از بقاع متبرکه و پر رونق شهرستان یزد به شمار می‌آید.

بنای اصلی که از خشت و گل و با نمای آجری متعلّق به دوره قاجاریّه بوده، در سال 1348 هـ.ش تخریب و به جای آن بنای بسیار با ابّهتی ساخته شده است.[1]

بارگاه فعلی که الحام گرفته از بنای معظم امامزاده جعفر (بلوار امامزاده جعفر) شهر یزد است، با ابعاد کوچک‌تر و به اندازه تقریبی 32×32 متر بنا شده است.

این زیارتگاه در محلّه فهّادان شهر یزد، جنب مجتمع خیریّه علی­ اصغر، و در ده متری مسجد چهل محراب در خیابان گل سرخ، کوچه کشکنو واقع شده است.

امامزاده سیّد تاج­الدّین جعفر، معروف به «سیّد پنهون» و مشهور به «امامزاده یک­شنبه» و از سادات عریضی سدة ششم هجری است که در زمان اتابکان (543-684 هـ.ق) در محلّه فهّادان یزد می‌زیست و چون اهل خلوت و گوشه­نشینی بود، به «سیّد پنهون» معروف شد و از آن جا که مردم بیشتر روزهای یک شنبه به زیارت این امامزاده می‌روند به «امامزاده یک شنبه» نیز مشهور است.

بقعه شامل یک سالن 50 متری است که مرقد امامزاده در وسط آن قرار گرفته و دارای گنبدی از نوع گرد به قطر سه و ارتفاع شش متر است.