مزارات ایران و جهان اسلام

این زیارتگاه با شکوه در خیابان امام خمینی شهر یزد و در محلّه‌ای به نام سهل بن علی واقع شده است.

مجموعه‌ای است مرکب از گنبد مرتفع و چند صفّه و اتاق و مسجد کوچک و حیاط، که اهالی نسبت بدان احترام بسیار قائلند. قدمت بنای گنبد و کتابه‌‌های گچبری آن از آثار قرن هشتم هجری است.

هسته مرکزی بقعه با طرح مربع و به ابعاد 5/8 متر و ضخامت دیوار 5/1 متر ساخته شده است. درست در وسط این فضا، صورت قبری قرار گرفته که طول آن سه و عرض آن یک متر است.

این زیارتگاه با شکوه در یک کیلومتری جنوب خاوری شهر جدید حمیدیا و در خارج از آبادی دهنو[1] از توابع فهرج واقع شده است.

بنا به شکل و به ابعاد 26×26 مترمربع است که دارای دوازده ستون جهت نگهداری سقف احداث شده است. در وسط این ستون ها، تعداد هشت ستون مرتفع‌تر به بلندی تقریبی شش متر، تعبیه نموده‌اند، تا گنبد رفیع بارگاه بر آن استوار شود. گنبد از نوع شلجمی دو پوش به قطر 8 و ارتفاع 10 متر می‌باشد که از داخل به صورت عرقچینی و سراسر آن با کاشی‌های لاجوردی و سبز مزیّن گشته و ابهّت خاصّی به بارگاه داده است. در ساقة یک متری گنبد، تعداد شانزده پنجره کوچک جهت نورگیری تعبیه شده است

این زیارتگاه در خیابان امام خمینی  uشهر یزد، در محلّه فهّادان، کوچه بغه واقع شده است.

بنایی قدیمی از خشت و گل و به ابعاد 12×12 متر است که درب آن از جانب جنوب و شامل یک سر درب کوچک به ابعاد 4×2 متر است. در وسط بنا دو ستون قطور جهت برقراری گنبد خانه تعبیه شده است. گنبد بنا عرقچینی به قطر 7 و ارتفاع 2 متر است. ضریحی آهنی به طول 2 و عرض یک و ارتفاع 75/1 سانتی‌متر از قبر محافظت می‌کند که قبلاً متعلّق به امامزاده سیّد نصرالدّین بوده است.

بنا متعلّق به 320 سال قبل و مربوط به دوره صفویّه است و تعمیراتی در زمان پهلوی و دهه اخیر در آن انجام گرفته است. مسجدی نسبتاً بزرگ در مقابل امامزاده قرار دارد که به مسجد امام حسن مجتبیA شهرت دارد و جزو حرم محسوب می­شود.

از دیرباز، شخصیّت مدفون در بقعه، از نوادگانِ امام حسن مجتبیA شهرت دارد و او را جدّ سادات طباطبایی یزد می­دانند.

این زیارتگاه با شکوه که در دروازه قرآن یزد و در ضلع جنوبی جاده یزد – تهران (بلوار جمهوری اسلامی) واقع شده، از بقاع متبرکه و پر رونق شهرستان یزد به شمار می‌آید.

بنای اصلی که از خشت و گل و با نمای آجری متعلّق به دوره قاجاریّه بوده، در سال 1348 هـ.ش تخریب و به جای آن بنای بسیار با ابّهتی ساخته شده است.[1]

بارگاه فعلی که الحام گرفته از بنای معظم امامزاده جعفر (بلوار امامزاده جعفر) شهر یزد است، با ابعاد کوچک‌تر و به اندازه تقریبی 32×32 متر بنا شده است.

این زیارتگاه در محلّه فهّادان شهر یزد، جنب مجتمع خیریّه علی­ اصغر، و در ده متری مسجد چهل محراب در خیابان گل سرخ، کوچه کشکنو واقع شده است.

امامزاده سیّد تاج­الدّین جعفر، معروف به «سیّد پنهون» و مشهور به «امامزاده یک­شنبه» و از سادات عریضی سدة ششم هجری است که در زمان اتابکان (543-684 هـ.ق) در محلّه فهّادان یزد می‌زیست و چون اهل خلوت و گوشه­نشینی بود، به «سیّد پنهون» معروف شد و از آن جا که مردم بیشتر روزهای یک شنبه به زیارت این امامزاده می‌روند به «امامزاده یک شنبه» نیز مشهور است.

بقعه شامل یک سالن 50 متری است که مرقد امامزاده در وسط آن قرار گرفته و دارای گنبدی از نوع گرد به قطر سه و ارتفاع شش متر است.

در گذشته این بقعه در گرجى محلّه یا آسیاب سر، اطراف شهر آمل واقع بود، امّا امروزه در میان قبرستان بزرگ شهر آمل قرار دارد و به «شاهزاده ابراهیم» معروف است.

سیّد ظهیرالدّین مرعشى، از این بنا با نام «مشهد لَلَه پرچین» یاد مى‏کند و مى‏نویسد:

این بقعه در محلّة «در عبّاس» شهر شوشتر واقع است. درون بقعه، فضاى نسبتاً وسیعى به ابعاد حدود 7×7 متر در زیر سقف آجر کارى تزیین شده‏اى است. در زیر سقف، یک گنبد کوچک با گیلویى بلند کاشی‌کارى به سبک صفوى نصب شده است. در چهار طرف این گنبد، چهار دهانة طاق رومى قرار گرفته است. خیز طاق، بلند و عرض دهانة آن، سه متر است.

این بقعه، در نزدیکى پل دزفول واقع و مرکب از دو اتاق مربّع شکل با سه درگاهى یا طاق رومى است. سقف اتاق‏ها مدور است و با آجر ضربى پوشش یافته و گچ اندود و رنگ‏آمیزى شده است. بین دو اتاق، دو پایه جرز حمال با یک قوس سه بدنه، سقف را نگهدارى مى‏کند. بر روى جرزهاى دیوارهاى اصلى، لچکى هایى با خطوط هندسى گچبرى شده و نورگیری‌هایى نیز در دیوارها تعبیه شده است.

این بقعه، در محلّة عبّاس على و در کنار خیابان واقع و بناى آن به صورت یک اتاق کوچک چهار ضلعى با گچکارى لچکى در سقف است. هیأت بنا از خارج به صورت یک مکعب مثمن در آمده و گنبدى خیارى شکل و کم نظیر با پوشش گچى بر آن قرار گرفته است. بقعه، داراى چهار در ورودى است. گنبد بقعه، از نظایر بناهاى تیمورى و نماى خارجى بنا مربوط به دورة اخیر است. متولى بقعه، صاحب بقعه را از نوادگان امام حسین معرفى کرده است.

این بنا به شمارة 8382 در تاریخ 9/2/1382 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

بقعة این امامزاده در شهر سنندج و در محدودة خیابان‌های، صلاح الدّین ایّوبی از شمال، امام خمینی  از جنوب، آیت الله طالقانی  از شرق و به محلّة سرگذر «سرتپوله»، از غرب محدود می‌باشد.

این امامزاده به صورت یک مجموعه و از سه قسمت تشکیل شده است. صحن اوّل که حجره‌های طلّاب و مسجد در آن واقع گردیده و صحن کوچکی که در میان بخش اوّل و سوّم واقع شده و آن بقعة امامزاده است و صحن دوّم که دو قسمت آن اتاق‌هایی جهت مقابر و مشایخ و بزرگان زمان ساخته شده است.

یکى از بناهاى آرامگاهى و زیارتگاه‌هاى با شکوه استان خوزستان، بقعة امامزاده شاه زین العابدین است. این بقعه در روستاى دیلم سفلى در کنار جادّة هفت تپّه ـ دزفول واقع است. بناى اصلى بقعه که در زیر گنبد مقرنسى واقع شده، داراى 3/12 متر طول و 6/7 متر عرض است. مردم معتقدند که قدمگاه و نظرگاه حضرت امام زین العابدین است و به همین جهت مورد احترام آنان است. در اطراف بقعه قبرستان وجود دارد که مؤمنین منطقه در این مکان دفن شده ‏اند.

این بنا در محلّة صحرا در مشرق شهر دزفول قرار دارد. بناى بقعه از دو قسمت بناى حرم و ایوان‏ها و ساختمان‏هاى دو طبقه تشکیل شده است. بناى اصلى، 33/10 متر طول و 53/9 متر عرض دارد که در وسط آن، ضریح و مرقد شاه رکن‏ الدّین قرار دارد.

این بنا در گورستان شهر شوشتر در ابتداى بلوار امام رضا به طرف مسجد سلیمان واقع شده است. بنایى از سنگ تراشیده خارا و چهار ضلعى است که طول هر ضلع آن، 80/16 متر است. در برابر بقعه، نخست ایوانى به دهانة 40/3 متر و سپس، رواقى مستطیل شکل و سرانجام خود بقعه که به طول هر ضلع، حدود 60/4 متر با گنبدى بر فراز آن قرار دارد که داراى تزیینات گچبرى است. ضریح چوبى مشبکى، قبر سادة گچى بقعه را در بر گرفته است.

این بقعه، در ساحل شرقى رودخانة شائور، روبروى تپّة ارگ واقع و مدفن یکى از پیامبران بنى اسرائیل و شامل دو حیاط است که دور تا دور آن‌ها، حجره‏ها و ایوان‏هایى ساخته شده است. بقعه در انتهاى حیاط دوّم که بزرگ‌تر و وسیع‌تر است، قرار دارد. این حیاط از سه طرف داراى اتاق هایى است که براى اقامت زوّار ساخته شده است.

این بقعة در محلّة داعیان و ضلع غربى کوچة خاقانى واقع شده و بنایى کوچک و آجرى به اضلاع خارجى 60/5 متر و اضلاع داخلى سه متر است. طاق بقعه، ضربى آجرى است و با گچ اندود گردیده است و روى آن، لچک‏هاى گچبرى نقّاشى با رنگ آبى دیده مى‏شود. در طرفین مقبره، دو طاقچه وجود دارد. سنگ لوح مقبره بر روى قبر چسبیده است و تاریخ 1255 هـ . ق را مى‏نماید.

این بقعه در ابتداى شهر شوشتر و در کنار جادّة اهواز ـ شوشتر واقع است. مجموعه‏اى مرکب از دو حیاط و سه بقعه و ایوان‏هاى وابسته به آن‌هاست. سردر ورودى به حیاط، داراى طاق رومى مثلثى از سنگ سرخ رنگ با قطعات مربّع و مستطیل است. بر پیشانى در، یک نقش اسلیمى بر سه قطعه سنگ حک شده و در طرفین نقش، عبارت قرآنى منقور است. در گوشة شمال غربى حیاط و در ضلع شمالى بنا، سردر بقعه‏اى واقع است که بر پیشانى طاق آن که از سنگ سرخ رنگ است، با خط خوش ثلث نوشته شده:

این بقعه در آبادى فراش در کنار جادّه واقع است. بناى بقعه، محصور در دیوارى است که ورودى اصلى آن در سمت شرق قرار دارد. نقشة بقعه، مربّع و به طول هر ضلع 80/8 متر است. محوّطة زیر گنبد، ابتدا به هشت ضلعى و سپس شانزده ضلعى تبدیل گردیده و گنبد بر فراز آن قرار گرفته است. گنبد از آجر ساخته شده و بعد از کمرگاه قسمت تحتانى آن، یک نوار کاشى به رنگ‏هاى سیاه و سفید و فیروزه‏اى، آن را دور مى‏زند.

این بقعه در جادّة اهواز ـ شوش نزدیک سه راهى شوش واقع شده است. بنا در میان قبرستان قرار دارد و بر جبهه شمالى آن، در ایوان ورودى، کتیبه‏اى به تاریخ «شهر رمضان المبارک 1108 هـ . ق» در چهار سطر دیده مى‏شود. ابعاد خارجى بنا، 12×14 متر است، اتاق بقعه به ابعاد 6×6 متر داراى چهار غرفه مانند با چهار طاق رومى است و قبرى گچی در داخل ضریح دارد. بقعه داراى دو منارة کوچک است و کاشی‌کارى ضعیفى در پیشانى ایوان ورودى دیده مى‏شود.

بقعة پیر روبن در محلّة روبن در شمال غربى دزفول و در کنار قبرستان عمومى واقع شده است. مدخل بقعه رو به شرق است. اطراف در ورودى با کاشى‏هاى جدید مقرنس شده است. بعد از ورودى کفش کنى با گنبدى مدور و چهار لچکى گچبرى در چهار گوشه آن قرار دارد. در سمت راست و چپ این ایوان، دو طاق رومى بلند دیده مى‏شود.

این بقعه در شمال شهر شوشتر و مقابل قلعة سلاسل واقع است و به اعتبارى آن را کهن‏ترین مقبرة دوران اسلامى در ایران مى‏دانند؛ زیرا اعتقاد بر این است که این بقعه، مدفن براء بن مالک انصارى ـ صحابى پیغمبر ـ است که هنگام فتح شوشتر، در سال 17 یا 18 هـ . ق به دست هرمزان ـ حاکم خوزستان ـ شهید شده است.