مزارات ایران و جهان اسلام

بنایى کوچک از خشت و گل است که به شکل مربّع مستطیل و به ابعاد 4×6 متر ساخته شده و ایوانى به ابعاد 2×6 متر رو به مغرب دارد. صورت قبرى در وسط اتاق است که با خشت به اندازه چهل سانتى متر بالا آورده شده و روى آن پارچه سبز نهاده‏اند. بام بقعه با تیرچوبى و خشت و گل پوشش یافته است.

بقعة این امامزاده در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی  شهر سنندج، مجاور قلعه حکومتی «سنه دژ» قدیم قرار گرفته و بسیار مورد توجّه اهالی است.

این مجموعه شامل مقبره، مسجد، فضاهای مجاور و آرامگاه خانواده‌های مشاهیر و بزرگان سنندجی است. بنای اصلی مقبره در زمان «سلیمان خان اردلان» در سال 1046 هـ . ق ساخته شد و در دوره‌های بعد، در زمان «خان پاشای بابان»، «میرزا صادق خان» مستوفی باشی کردستان پسر مرحوم «میرزا رضای وزیر»، «محمّدابراهیم خان نوری نظام الدوله» و... توسعه یافت.

این مقبره زیبا در میان قبرستان عمومى روستاى نقدو[1] (از دهستان سیوکانلو،بخش مرکزى)، در 5/37 کیلومترى شمال شرق شهر شیروان واقع شده است.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در سال 1385 تخریب شد و با همیارى اهالى روستا، بناى کنونى به ابعاد 10×12 متر ساخته شد که درِ آن از جانب جنوب و شمال باز مى‏شود و دو پنجره جهت نورگیرى و تهویه هوا در هر طرف دارد.

در وسط بقعه، چهار ستون به فاصله 2 مترى از همدیگر قرار دارد که جهت استوار سازى سقف و گنبد خانه مى‏باشد. در میان همین ستون‏ها، صورت قبرى است که به اندازه بیست سانتى متر از کف بقعه بالا آورده‏اند و بر روى آن پارچه سبز نهاده‏اند. کف بقعه سیمانى، و یک متر از دیوار آن سرامیک و الباقى گچ اندود است.

این مقبره در بالاى تپّه‏اى در قبرستان روستاى میلانلوى سفلى[1] (ازدهستان جیرستان، بخش سرحد)، در 61 کیلومترى شمال شرق شهرشیروان واقع شده است.

بنایى بسیار ساده از خشت و گل که به صورت مربّع ساخته شده و ابعاد آن 5×5 متر است و درِ آن از جانب جنوب باز مى‏شود. بام آن چوبى وصورت قبرى در وسط آن نمایان است. اهالى از هویّت شخصیّت مدفون اطّلاع دقیقى ندارند و حتى نام متوفّى را نمى‏دانند. عدّه‏اى از قول پدرانشان نقل مى‏کنند که وى از سادات و از علماى زمان قاجاریّه بوده و به زهد و تقوى آراسته بوده است.

 این مقبره در میان قبرستان عمومى روستاى نظرعلى[1] (از دهستان جیرستان، بخش سرحد)، در 52 کیلومترى شمال شهر شیروان واقع شده است.

بنایى جدید التاسیس است که به اندازه سه پلکان از کف صحن ارتفاع دارد و ابعاد آن 8×8 متر و درِ آن در جانب جنوب باز مى‏شود و چندین پنجره در جهات دیگر دارد. بر فراز بقعه، گنبدى به صورت غنچه‏اى به قطر و ارتفاع قریب به 2 متر قرار دارد که فاقد تزیینات است. در میان بقعه نیز صورت قبرى است که روى آن را با پارچه سبز پوشانده‏اند.

مقابل ورودى بقعه، زمین ورزشى فوتبال قرار دارد و چشم انداز بقعه نیز زیباست. متأسّفانه به جهت بسته بودن درِ بقعه از شخصیّت مدفون اطّلاعى حاصل نشد و اهالى نیز خود مطلبِ خاصى نمى‏دانستند.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در سال 1373 تخریب شد و بجاى آن بناى کنونى به صورت مربّع و به ابعاد 10×10 متر و شامل دو در، در جانب جنوب و یک در، در جانب شمال ساخته شد.

در وسط بقعه، به فاصله سه مترى از همدیگر، چهار ستون آهنى جهت نگهدارى سقف و گنبد خانه تعبیه شده است. درست در وسط این ستون‌ها و زیر گنبد، صورت قبرى است که به اندازه بیست سانتى متر از کف بقعه ارتفاع دارد و پارچه سبز بر روى آن کشیده ‏اند.

بقعه این امامزاده در ابتداى روستاى باغ[1] [2] (از دهستان قوشخانه، بخش سرحد)، در 58 کیلومترى شمال غرب شهر شیروان واقع شده است.

بنا شامل دو اتاق تو در توست؛ ابعاد اتاق اوّل که قبر بابا شیخ در آن قرار دارد، به ابعاد 5×5 متر مى‏باشد که توسّط دو تیر چوبى سقف آن نگه داشته مى‏شود و بام آن نیز چوبى است.

در میان دو ستون، صندوق فلزى قرار دارد که ابعاد آن 40×10/1 سانتى متر مى‏باشد. درِ بقعه از جانب جنوب باز مى‏شود و درى نیز در مشرق که به اتاق دوّم که ابعاد آن 6×5 متر است، راه مى‏یابد.

 مقبره زیبا و قدیمى بابا خوشگلدى در ابتداى روستاى یاسر آباد[2] (از دهستان حومه، بخش مرکزى)، و در میان قبرستان عمومى، در 6/19 کیلومترى شرق شهر شیروان واقع شده است.

شالوده بنا از سنگ لاشه و ملاط گل ساخته شده و دیوار و گنبد آن از خشت و گل است. اصل بناى مرقد به ابعاد 6×6 متر است که بیش از یک متر ضخامت دیوار آن مى‏باشد. در چهار زاویه بنا با استفاده از چوب به فاصله چهل سانتى مترى از دیوار و به صورت پلّکانى، گوشواره‏اى ایجاد نموده و سپس گنبد مخروطى بنا را بر آن استوار ساخته‏اند. این گنبد به ارتفاع قریب به 3 متر است که قوس شرق آن فرو ریخته است.

بقعه قبور سادات در خیابان سعدى نرسیده به میدان کوهنورد شهر شیروان واقع شده و از معروفیّت خاصّى برخوردار است.

این بنا که در گذشته از رونق خوبى برخوردار بود، متأسّفانه به جهت پاره‏اى از مسائل، مورد بى مهرى قرار گرفته است. اخیراً فنداسیون مسجد بزرگى در کنار این بقعه پى ریزى شد و خودِ بقعه در گوشه‏اى خارج از مسجد قرار گرفته است. بقعه فعلى که به صورت یک فضاى مستطیل شکل است. اینک به عنوان انبار وسایل مسجد در آمده و قبور سادات در انتهاى این انبار قرار دارد.

علماى انساب درباره شخصیّت‏هاى مدفون در بقعه اختلاف نظر دارند.

 مشهور به «پیره شهید»، این زیارتگاه در انتهاى روستاى پیره[1] [2] (از دهستان قوشخانه، بخش سرحد جنب منزل داوود اقبالى، در 67 کیلومترى شمال شرق شهر شیروان واقع شده است.

بناى قبلى که از خشت و گل بود در ماه گذشته تخریب شد تا بناى جدیدى بسازند. فنداسیون بناى جدید چیده شد و ابعاد آن قریب به 5×5 متر است.

این بقعه بر روى تپّه‏اى در انتهاى روستاى قلعه بیگ قره چشمه[1] (از دهستان سیوکانلو، بخش مرکزى)، در 5/35 کیلومترى شمال شرق شهر شیروان با چشم انداز فوق العاده زیبا واقع شده است.

این بنا که تماماً از خشت و گل و چوب و سنگ لاشه ساخته شده، شباهت زیاد به بقعه بابا خوشگلدى در یاسر آباد دارد. بقعه از خارج و داخل به صورت مربّع و به ابعاد 5×5 متر است و پى آن از سنگ لاشه ساخته شده و چهار زاویه اتاق را با استفاده از چوب به ارتفاع سى سانتى مترى از همدیگر بالا آورده‏اند تا گنبد مخروطى بنا بر آن استوار سازند. این گنبد به ارتفاع تقریبى چهار متر از داخل و سه متر از خارج بناست و بخشى از جانب شرق بقعه فرو ریخته که بجاى آن با چوب و خشت و گل پوشش داده شده است.

این بقعه در بالاى تپّه‏اى مشرف بر روستاى قلعه بیگ قره چشمه[1] (ازد دهستان سیوکانلو، بخش مرکزى)، با چشم انداز فوق العاده زیبا، در 5/35 کیلومترى شمال شرق شهر شیران، واقع شده است.

بنایى ساده از سنگ لاشه و ملاط گل به ابعاد 4×4 متر ساخته شده است که نماى خارجى آن کاه و گل است. بام بقعه چوبى و درِ آن از جانب جنوب رو به آبادى باز مى‏شود. صورت قبرى به ارتفاع قریب به چهل سانتى متر در وسط بقعه قرار دارد که بر روى آن پارچه سبز کشیده‏اند. پیرامون بقعه قبرستان قدیمى و جدید روستاست که بیش از سه هزار متر مى‏باشد.

اهالى جز نام صاحب بقعه، اطّلاعى از تاریخ وفات و شرح حال او ندارند.

این بقعه در میان باغى در روستاى آلاشلو[1] (از دهستان سیوکانلو، بخش مرکزى)، در 35 کیلومترى شمال شرق شهر شیروان واقع شده است.

شالوده بنا از خشت و گل ساخته شده و سپس با آجر فضایى به ابعاد 8×4 متر ساخته‏اند و گنبدى شلجمى به قطر 2 و ارتفاع 4 متر بر بالاى بقعه نصب نموده و در طرفین ورودى بقعه نیز دو گلدسته به ارتفاع تقریبى 3 متر نصب کرده‏اند که با ورق زرد طلایى نماى خوبى به بقعه داده است.

در میان بقعه صورت سه قبر است که یکى متعلّق به سیّد احمد موسوى و آن دو قبر دیگر متعلّق به نزدیکان وى مى‏باشد. این بقعه به اجاق سیّد نیز خوانده مى‏شود.

این بقعه در میان قبرستان قدیمى و تاریخى روستاى سرچشمه دوین[1] (از دهستان حومه، بخش مرکزى)، در 4/22 کیلومترى جنوب شرق شهر شیروان واقع شده است.

صورت قبرى در میان قبرستان قدیمى روستا که به قبرستان تاتارها و گبرها مشهور است قرار داد که اطراف و روى آن را پرچم سبز رنگى بسته‏اند.
ظاهراً دور این قبر در گذشته بقعه کوچکى بود که تخریب شده است. از هویّت شخصیّت مدفون اطّلاعى حاصل نشد.

این بقعه در کوچه مقابل مسجد جامع روستاى سکه[1] (از دهستان حومه، بخش مرکزى)، در 6/15 کیلومترى شرق شهر شیروان واقع شده است.

بنایى ساده و کوچک، از خشت و گل به ابعاد 4×4 متر که درِ آن از جانب جنوب باز مى‏شود و بام آن توسّط دو ستون چوبى استوار شده و نماى خارجى آن کاه و گل است.

در وسط بقعه، صورت قبرى است که به اندازه سى سانتى متر بالا آورده‏اند و بر روى آن پارچه سبز گذاشته‏اند. قریب به 50 متر فضاى صحن دارد. اهالى از شرح شخصیّت مدفون در بقعه اطّلاعى ندارند جز اینکه او را از بزرگان روستا و مردى متعبّد ذکر مى ‏کنند.

بقعه این امامزاده در 2 کیلومترى جنوب روستاى ینگى قلعه علیا[1] (از دهستان قوشخانه، بخش سرحد)، در 50 کیلومترى شمال غرب شهر شیروان واقع شده است.

بنایى ساده و مستطیل شکل به ابعاد 4×6 متر است که درب آن از جانب مشرق باز مى‏شود و شامل ایوانى به ابعاد 2×4 و ارتفاع 3 متر است. در اتاق مرقد سنگ قبرى است که روى آن نوشته شده؛ «مرقد مطهّر امامزاده یوسف»، برخى خفته در مزار را درویش یوسف مى‏دانند اما قاطبه اهالى معتقدند که وى از نوادگان امام سجّاد علیه‏السلاممى‏باشد. برخى نام و نسب امامزاده را یوسف بن محمّد بن احمد و از نوادگان امام سجّاد علیه‏السلام ذکر مى‏نمایند که بر صحّت این انتساب دلیلى اقامه نشده و ما نیز به مدرکى که آن را تأیید کند دست نیافتیم.

 بقعه باشکوه این امامزاده در خارج از روستاى منصوران[1] (از دهستان زیارت، بخش مرکزى)، در 7 کیلومترى شمال غرب شهر شیروان واقع شده است.

بنایى بسیار با شکوه که داراى صحن، گنبد، حرم، ضریح و زائر سرا است. این امامزاده به معصوم زاده امام یحیى علیه‏السلام[2] مشهور است و در نزد مردم از احترام فوق العاده‏اى برخوردار مى‏باشد. این بنا که ظاهراً متعلّق به دوره تیمورى است در دوره صفویّه و قاجاریّه تعمیر شده و اینک جزو آثار صفویّه به شمار مى‏ آید.

هسته مرکزى بنا که اتاق مرقد است به ابعاد 8×8 متر مى‏باشد و از سه جهت داراى درى به داخل است. درِ اصلى فعلاً از جانب شمال باز مى‏شود و دو درِ دیگر در جانب جنوب و مشرق قرار دارد فعلاً مسدود است و در ایّام زیارتى باز مى‏شود.

مشهور به «امامزاده طغان»، بقعه این امامزادگان در میان روستاى توکور[1] (از دهستان تکمران، بخش سرحد)، در 40 کیلومترى شمال غرب شهر شیروان واقع شده است.

بنایى قبلى بقعه که از خشت و گل ساخته شده بود در حدود 5 سال قبل پس از خواب خانمى به نام طغان تخریب شد و بجاى آن بناى کنونى ساخته شد. این بنا به شکل مربّع و به ابعاد 4×5 متر است که درى در جانب مشرق دارد و یک پنجره نیز در جانب جنوب جهت نورگیرى تعبیه شده است.ایوانى در جانب مشرق با کمک یک ستون چوبى به ارتفاع 2 متر و در ابعاد 2×5 متر احداث شده و در طرفین آن دو پستو جهت روشن کردن آتش ساخته‏اند. در وسط اتاق، صورت قبرى است که به اندازه 10 سانتى متر از کف بقعه با استفاده از آجر بالا آورده‏اند و دور آن یک نیمکت به عنوان صندوق نصب نموده‏اند و سپس بر روى آن پارچه‏هاى سبز گذاشته‏ اند.

بر بالاى بقعه گنبد مخروطى کوچکى به ارتفاع تقریبى 20/1 سانتى متر قرار دارد که اخیراً ایزوگام شده است. زمین زیارتگاه حدود یکصد متر مربّع است. متأسّفانه از دو شخصیّت مدفون در بقعه اطّلاع دقیقى حاصل نشد.

بقعه این امامزاده در بالاى تپّه‏اى مشرف بر درّه و روستاى شرکانلو[1] (ازدهستان سیوکانلو، بخش مرکزى)، با چشم انداز خوب و زیبا، در 5/4 کیلومترى شمال شرق شهر شیروان واقع شده است.

بقعه، بنایى ساده به ابعاد 6×4 متر است که بام آن چوبى و در کنار آن اتاقکى ساده ساخته شده است.

در وسط بقعه، ضریح چوبى به ابعاد 1×2 متر و به ارتفاع 5/1 متر قرار دارد که بر روى آن پارچه سبز نهاده‏اند. ایام زیارتى بقعه روزهاى چهارشنبه است که زوار عصر روز سه شنبه در صحن بقعه چادر پهن مى‏کنند و شب در همانجا مى‏خوابند. در صحن هزار مترى امامزاده صورت چند قبر یافت مى‏شود. اهالى از نسب شخصیّت مدفون اطّلاعى دقیقى ندارند و گزارشى نیز در کتب محلّى به ثبت نرسیده است.

بقعه این امامزاده در کنار غسّالخانه روستاى نامانلو[1] (از دهستان جیرستان، بخش سرحد)، در 67 کیلومترى شمال شرق شهر شیروان واقع شده است.

بنایى ساده از خشت و گل و چوب که به صورت مربّع و به ابعاد 5×5 متر ساخته شده و درِ آن از جانب جنوب رو به روستا و درّه باز مى‏شود و چشم انداز خوبى دارد. ایوانى به عرض 3 و طول 5 و ارتفاع 3 متر در جنوب بقعه قرار دارد که توسّط 3 تیر چوبى احداث شده و سقف آن چوبى است. در وسط اتاق، دو ستون چوبى جهت بر قرار کردن سقف طرّاحى شده که در میان آن صندوق چوبى ساده‏اى به ابعاد 1×2 و ارتفاع 70 سانتى متر از قبر محافظت مى‏کند و دور آن پارچه سبز کشیده‏اند. پنجره‏اى در جانب مشرق و طاقچه‏اى در جانب مغرب و شمال جهت نورگیرى تعبیه شده است. بنا در سالیان اخیر با گچ اندود شده و نماى خارجى آن کاه و گل است.