مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در روستاى بتیرکلا، از توابع کمر رود شهر نور قرار دارد.

بنایى هشت ضلعى با بام کلاه‏درویشى می‌باشد که داخل بنا به صورت چهار گوشه و گنبد آن عرقچینى است. صندوقى چوبى به ابعاد 1×80/1 سانتى‏متر در وسط بنا قرار دارد که مرقد امامزاده را در بر گرفته است. درِ ورودى بقعه در کفش‏کن باز مى‏شود. در این کفش‏کن نیز صندوقى وجود دارد که معروف است خواهر امامزاده ابراهیم در آن مدفون مى‏باشد.

بقعة این امامزاده در روستاى تیرسا ـ از دهکده‏هاى تترستاق شهرستان نور ـ واقع شده است.

بناى بقعه، طرحى هشت ضلعى دارد و گنبد آن، هرم هشت ترک کلاه‏درویشى مى‏باشد. پوشش زیرین گنبد به صورت عرقچینى است. صندوقى به طول 14/2 و عرض 20/1 متر بر روى مرقد قرار دارد که از کنده‏کارى‏هاى ظریفى برخوردار است. این صندوق در اثر زلزلة سال 1223 هـ . ق و فرو ریختن سقف، آسیب دیده است.

بقعة این امامزاده در روستاى دینان، از دهستان امیرى بخش لاریجان و در 20 کیلومترى شمال رینه واقع شده است.

 بنایى از خارج هشت ضلعى و از داخل چهارگوش، با ایوانى در جانب شمالى آن مى‏باشد و به یارى ترنبه‏ها، طرح زیر گنبد به هشت ضلعى تبدیل گشته و پوشش عرقچینى بر روى آن استوار شده است. در حاشیة زیر کاربندى و زیر سقف بقعه، تزیینات نقش و نگار به شیوة گیاهى و اسلیمى دیده مى‏شود. گنبد خارجى بنا به صورت هرمى هشت ترک مى‏باشد. بقعه داراى درِ ورودى دولنگه است که بر روى آن، دو تاریخ 898 و 1223 هـ . ق دیده مى‏شود. داخل بقعه و بر روى مرقد، صندوق چوبى با آلت‏کارى و قاب‏بندى قرار دارد که بر روى حاشیة بالاى ضلع شمالى آن، کتیبة ذیل خوانده مى‏شود:«حرره سیّد آقا بزرگ فى شهر صفر سنة 1204. ابراهیم بن روح اللَّه بن زرّین کیا بن جعفر بن موسى بن محمّدتقى(ع) عمل نجّارى از سیّد جعفر نیاکى استاد زمان است».

این بقعه در 15 کیلومترى شمال غربى قائم‏شهر، 27 کیلومترى شهر سارى، روستاى بزرگ و سرسبز ماچک پشت واقع شده است. در میان گورستان عمومى روستا و گلزار شهداى این آبادى، بقعة کوچک و قدیمى امامزاده ابراهیم، معروف به «سه تن» قرار دارد که نزد اهالى از احترام و قداست قابل توجّهى برخوردار مى‏باشد.

بقعة این امامزاده در روستاى بالاتجن قائم‏شهر قرار دارد که شامل بقعه‏اى ساده و مستطیل شکل، با مسجدى متّصل بدان است. چهار کنج بناى اصلى، چهار گوشوار دارد که به نظر مى‏رسد در اصل کاشى‏کارى داشته است. بر روى مرقد، خشت‏هایى از کاشى به شکل صلیب و ستاره‏هاى هشت پَر وجود دارد که بقایاى کاشى‏کارى بنا هستند.

بقعة این امامزاده در روستاى «هرات بر» واقع شده است.

بنا جدیداً بازسازى شده و در چهار سمت آن ایوانى بزرگ به طول پنج متر قرار دارد و سقف ایوان و درون بقعه، لمبه‏کارى و بام آن نیز حلب‏پوش است.

بقعة این امامزاده در روستاى کراتکوتى، از توابع گلیجان در جنوب روستاى واچک واقع شده است و به «آقا سید ابراهیم» مشهور است.

بناى بقعه در گورستان وسیع قرار دارد و محوّطة بقعه به همراه مسجدى قدیمى، سقّاخانه و آب‏نما، مکان جالبى را پدید آورده است. بناى اصلى بقعه چهارگوش و داراى گنبدى سبز در وسط و دو مناره در دو طرف آن است. چهار طرف بقعه از درون، ایوان و سقف ایوان‏ها گچبرى است. ضریح فلزى به طول سه و عرض 5/2 و ارتفاع 40/2 متر گور را پوشانده که مشبّک مى‏باشد. درِ ورودى بقعه که درون ساختمان آن قرار دارد، قدیمى و داراى آلت‏هایى است که در میان آن‏ها تخته به کار رفته و طرح‏دار است.

این بنا در جنوب شرقى شهر بابلسر قرار دارد و به «امامزاده ابراهیم» ابوجواب معروف است.

ساختمان بقعه به صورت هشت ضلعى با گنبد کلاه‏درویشى هشت ترک و ارتفاع 20 متر مى‏باشد که در چهار جهت داراى درهایى است.

اضلاع خارجى بنا با طاق‏نماها و قاب‏بندى مستطیل شکل و در بالا با تزیینات طاق‏نمایى شکل، نماسازى شده است. در دوره‏هاى بعدى، بناهایى از جمله مسجد و کفش کن به بناى اصلى الحاق گردیده است. داخل بناى اصلى و بر جرز مسجد، گچ‏برى‏هاى ظریفى مى‏باشد که در نوع خود بى نظیر است. در این امامزاده، چهار در و یک صندوق قدیمى با کتیبه‏هاى تاریخى وجود دارد.

بنای این آرامگاه، برجى، چهار ضلعى و آجرى است. طول هر ضلع از بیرون، 45/4 و از درون، 92/2 متر است. بر روى هر یک از اضلاع چهارگانه، یک طاق‏نما با یک قاب مستطیل در زیر تیزة قوس قرار دارد. قاب‏هاى مزبور، جهت اجراى عناصر تزیینى مانند کاشى‏کارى و کتیبه‏نویسى ایجاد شده است که نمونة آن را در برج آقا شاه بالوى نور مشاهده مى‏کنیم. یک گیلویى به صورت حاشیة فرو رفته در بالاى طاقنماها، نماى برج را از یک نواختى بیرون آورده است.

این بناى باشکوه در محلّه جنوب شرقى نزدیک مسجد بازار شهر کرمان قرار دارد و از بناهاى ارزنده دورة سلجوقى درنیمه دوّم قرن ششم هجرى قمرى است.

نماى خارجى این بنا برجى هشت‌ضلعى به ابعاد 80/2 سانتى‏متر، و از داخل، چهارضلعى به ابعاد 50/5 سانتى‏متر است که کرسى بلند و درِ آن از جانب جنوب باز مى‏شود.

تزیینات آجرى و گچ‏برى و سنگ‏هاى مرمر نفیس و خطوط عالى کوفى که بى‌نهایت قابل توجّه و دیدنى است، هر بیننده‏اى را به هنر نمایى پدیدآوران آن وادار مى‏کند. این تزیینات شامل نقوش هندسى و ریزه کارى و شیوه ستون بندى و سنگ تراشى خطوط محراب آن است. داخل بنا به صورت محوّطه چهار گوش است و در گچ‏برى‏هاى آن، قطعات کوچک کاشى به کار رفته است. زوایاى مربّع داخلى درون به حدى نزدیک دیوار ساخته شده است که تقریباً به سطح خارجى آن که به شکل کثیرالاضلاع هشت‌ضلعى است، منتهى مى‏شود.

این مقبره در مجاورت جنوب شرق شهر انار، در روستای بشرآباد، کنار جادة ارتباطی به حسین آباد واقع شده است.

بنایى ساده از آجر و گچ که تاریخ بناى آن را به هشتصد سال قبل نسبت مى‏دهند.

گویند که وى ابونصر بشر بن حارث بن عبدالرحمن مروزى معروف به حافى است که در سال 150 هـ . ق در بغداد به دنیا آمده است.

قاضى نوراللَّه شوشترى مى‏نویسد: ابن خلکان آورده که جدّ پنجم او عبداللَّه به دست مبارک امیرالمؤمنین على‏ ‰ اسلام آورد، اگر چه در اصل او از مرو است، مولدش در بغداد بود و او در اوایل حال، به ملاهى و مناهى اشتغال مى‏نمود، پس خداى تعالى او را توفیق فرمود که توبه به دست حضرت امام همام موسى کاظم‏ ‰ نمود. در کتاب منهاج الکرامه مذکور است که امام کاظم ‰ از پیش خانه بشر مى‏گذشت، آواز غنا و سازى شنید، کنیزکى بر در خانه دید، پس سوال نمود که‏اى کنیز صاحب تو آزاد است یا بنده؟ کنیز گفت: آزاد است. امام فرمود: راست گفتى، اگر او بنده مى‏بود، بندگى مى‏کرد و از خداى تعالى اندیشه مى‏نمود، پس آن کنیزک به اندرون رفت و ماجرا را به بشر گفت و بشر از آن کلامِ هدایت انجام متنبه شده پاى برهنه از خانه بیرون آمد و به امام رسید، خود را در قدم او انداخت و بر دست همایون او رأیت توبه و انابه برافراخت و همیشه پاى برهنه مى‏بود، تا به عالم بقا رحلت فرمود، بنابراین ملقّب به حافى شد. وفات او در روز عاشوراى سال 227 هـ . ق بوده است.

این مقبره باشکوه در میان پارک برهان در شهر کوهبنان واقع شده است.

بنا به سبک بسیار زیبا و هنرمندانه‏اى طرّاحى و ساخته شده است. اصل بقعه به صورت هشت‏ضلعى به ابعاد چهار متر مى‏باشد که در جانب غرب آن راهى به سوى گنبدخانه بنا تعبیه شده که خود داراى یک ضلع کوچک و قرینه آن در زاویة عرض آن است.

در تمام 12 ضلع بیرونى، 12 اتاقک نیز تعبیه شده که چهار تاى آن مدخل بقعه است. بقعه از داخل هشت‏ضلعى است و هر یک از اضلاع آن دو متر و ارتفاع آن چهار متر است. همین ابعاد بر بالاى آن از داخل و بیرون تکرار شده و در نتیجه گنبد شلجمى رفیع مزار بر آن استوار ایستاده است. گنبد دوپوش و از داخل عرقچینى به قطر هشت متر و ارتفاع آن از بیرون به بیش از 12 متر است. درست در زیر گنبد، قبرى است که به اندازه چهل سانتى متر بالا آورده‏اند و دو سنگ بر روى آن‏که یکى قدیمى و یکى تازه است نصب شده است.

این گنبد در کوچه دهم خیابان ابوحامد شهر کرمان که به کوچه شهید محمّدمهدی فرزاد معروف است، واقع شده است. بنایى استوانه‏اى با ارتفاع زیاد و گنبد دوپوش بوده که امروزه به غیر از یک سردر، چیزى از آن بر جاى نمانده است. بنا به قول «سایکس» که در سال 1895م کنسولگرى انگلیس در کرمان را تأسیس کرد، این بنا، نمایان‏ترین و جلوه‏دارترین ابنیه کرمان بر ارتفاع تقریبى 50 پا بوده که قسمت خارجى آن کاشى‏کارى متمایل به سبز داشته و داخل آن گچ‏کارى شده بود و اثر اکلیل کارى پر غنایى بر روى آن دیده مى‏شده است. و باز به نوشته نامبرده، این بنا داراى کتیبه‏هایى بوده که بر اساس قرائت راهنماى وى، متن آن «عمل استاد خواجه شکر اللَّه و استا عنایت اللَّه فرزند استاد نظام الدین معمار اصفهانى» و تاریخ آن، 640 هـ . ق بوده است.

زیارتگاه در بیرون دروازه ناصریه و متصل به خیابان ناصریه شهر کرمان واقع شده و در قدیم این محل به پیر سنگى معروف بوده و در کوچکى هم از سنگ داشته است. گذشته از زرتشتیان، مسلمین هم به این محل معتقدند و با خلوص و نیت حاجات خود را از این محل مى‏خواهند و حاجات ایشان نیز بر آورده مى‏شود. چنین مشهور است که هنگام هجوم افاغنه، دامنه قتل و غارت ایشان در گبر محله تا این جا رسیده بود و شب را کنار خندق که نزدیک شاه ور هرام ایزد بود استراحت کردند، تا فرداى آن روز این حدود را غارت کنند. 

 این زیارتگاه در داخل شهر راور در خیابان گلزار، کوچه 17 مشهور به کوچه پیر واقع است. شالوده بنا از خشت و گل با گنبدى عرق‏چینى به ارتفاع چهار متر است که به شکل مربّع مستطیل
و به ابعاد 7×6 متر با چهار صفّه کوچک به قطر 5/1 متر است و پنجره‏اى کوچک در مغرب دارد. درِ بقعه از جانب شمال بازمى‏شود. در وسط اتاق، صورت قبرى است که روى آن سنگ تاریخى بسیار پر کارى قرار دارد که ابعاد آن 90×25 و به ارتفاع 20 سانتى‏متر است که داراى حجّارى‏هاى زیبا در زمینه گل و بوته، آیات قرآن و صلوات کبیره است و در طرف پایین سنگ قبر تاریخ وفات شخص مدفون در آن چنین نگاشته است:«وفات مغفوره بخت سلطان‏بنت حافظ محمّد بیرونى شهر رمضان المبارک سنه 990 هـ . ق» در شمال بقعه تکیه‏اى در سالیان جدید ساخته‏اند که نام آن را تکیه حضرت معصومه نهاده‏اند و تا جانب غرب بقعه امتداد دارد و به صورت ال است و مساحت آن حدود 85 متر مى‏ باشد.

این بنا در شرق مسجد جامع کرمان، و مجاور میدان شهدا (مشتاقیه) واقع شده است.

بناى آرامگاه متعلّق به دورة قاجاریّه بوده و مدفن مشتاق‏على شاه است. این آرامگاه از دو گنبد کاشى‏کارى و یک گنبد ساده تشکیل شده که از این رو سه گنبد نیز خوانده مى‏شود. دو گنبد دیگر این بنا به نام کوثر على شاه و شیخ اسماعیل شهرت دارد. گنبد مشتاقیه داراى کاشى‏کارى و ساقه بلندى است و تزیینات گچ‏برى و نقّاشى آن در خور توجّه و الهام‏گیرى از بقعة شاه نعمت اللَّه ولىّ است. مزار مشتاق‏على شاه در سمت شمالى بنا واقع و رو به روى آن، حیاطى است که حوضى در میان دارد. در داخل بقعه، منبرى نفیس و قدیمى قرار داشته است.

این بقعه در روستای لقمان از توابع ماهان کرمان واقع شده است.

محرابى کرمانى دربارة وى مى‏نویسد:شیخ محمّد کاکو در قریه لقمان (اطراف ماهان) مدفون است و پسر شیخ على بابا (مدفون در سه کنج) بود. شیخ على بابا و دو برادرش؛ شیخ محمود ضیاءالدّین و بابا عیسى، بزرگ و عالى مقام بوده‏اند و غایت آن که به صورت شبانان به نظر مردم مى‏آمدند و دایم با هم صحبت مى‏داشتند ـ اگرچه هر یک را منزلى و موضعى جداگانه بود. امّا به منزل و مقام یک دیگر مى‏ آمدند.

LCدر کوچة شهید ایران‏منش، جنب موزه شهید باهنر، مزار قدیمى قرار دارد که به بقعه شیخ داوود مشهور است.

این بقعه شامل ایوان، پنجره مشبّک سنگى و سنگ قبر است.
اصل بنا به شکل مربّع مستطیل و به ابعاد 4×7 متر مى‏باشدکه پس از درِ ورودى، در ابتداى آن صورت سنگ قبر قدیمى است که چهار طرف آن، چهار دسته کلّه قندى قرار دارد. درِ بقعه از جانب مغرب باز مى‏شود.

بر جانب شمالِ سنگِ قبر کتیبه‏اى به این مضمون نوشته شده است.

بین خانقاه شیخ ابوسعید و تخت امیر، اطاقک سنگى کوچکى است که یک طاق در جلوى آن ساخته شده که مردم، این محل را «خواجه خضر» مى‏گویند و در آن جا شمع روشن مى‏کنند و مى‏گویند شیخ برهان‏الدّین کوهبنانى در این محل با حضرت خضر‰ صحبت مى‏کرد و چون تخت امیر در طول روز گرم بود، جلسه خصوصى عرفا در این محل برگزار مى‏شده است.

این بقعه در شهر بردسیر و حدود یک کیلومترى امامزاده محمّد واقع شده است. نقشه بنا از خارج، چهارگوش به صورت مربّع به ابعاد 10 متر و ارتفاع 6 متر است و از داخل هشت‌ضلعى و داراى گنبدى دوپوش مى‏باشد. نماى کلّى بنا از آجر و در سه طبقه ساخته شده است.

بر بالاى بقعه، گنبدى عرقچینى قرار دارد که بر یک ساقه 5 مترى و به شکل هشت‌ضلعى به اضلاع 3 متر قرار دارد. شیوه گنبد سازى این بنا از نمونه‏هاى نادر دورة مغول است. «آندره گدار» دربارة این گنبد مى‏نویسد: «در حال حاضر، از گونه گنبدهاى واقعاً رگه دار عصر مغول فقط گنبد پیر جاسوس (پیرجارسوز) واقع در قلعه ماشیز کرمان و گنبد خانقاه علاء الدّوله را در نزدیکى سمنان مى‏شناسیم. این دو گنبد داراى طاق‏هایى سبک هستند که بر فراز طاق‏هاى سنگین و حجیم بر پا شده‏اند، ولى به نظر مى‏رسد که در گنبد ماشیز، طاق بالایى یعنى طاق رگه دار، کاملاً نزدیک طاق پایینى است و رگه‏هاى آن در واقع جدار نازکى است که بر طاق پایینى قرار گرفته و نقش هدایت بنّاها را در جریان ساختمان گنبد ایفا کرده است. این طاق بسیار نازک که ضخامت آن از یک آجر بیشتر نبوده، فرو ریخته است.»