مزارات ایران و جهان اسلام

بقعه این امامزاده در 13 کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در خارج از روستاى زرّین ‏آباد قرار دارد.

بناى قبلى امامزاده که از خشت و گل بود را در سالیان اخیر تخریب نموده و به جاى آن بنایى به شکل مستطیل به ابعاد 17×7 متر ساخته‏اند که شامل دو اتاق تو در است و درب آن از جانب مغرب باز مى ‏شود.

هنوز پنجره‏هاى مشبّک عصر قاجارى در این بقعه نصب است. پوشش بام بقعه حلب سر و قبر امامزاده در اتاق دوّمى که کوچک تر است قرار دارد و بر روى آن دو صندوق کوچک و بزرگ قرار گرفته که صندوق کوچک به ابعاد 20/1×9 و ارتفاع شصت سانتى‏متر و صندوق بزرگ که مشبّک است به طول چهار و عرض 20/1 و ارتفاع 30/1 سانتى‏متر است. دو زیارتنامه با خط نستعلیق بر دیوار شمالى بقعه نصب است که در آخر آن ضمن معرّفى امامزاده به حمزة بن هادى سال وقف را 1257 و 1258 ه . ق ذکر نموده که بر این اساس بیش از یکصد و هفتاد سال قدمت دارد.

بقعه این امامزاده در 12 کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در روستاى پرچى یا پارچى کلا قرار دارد.

بقعه در آخر روستا واقع شده و شامل بنایى ساده به ابعاد 4×5 متر و به صورت مربع مستطیل که سقف آن با پوشش پشم سیمان (ایرانیت) است. قبر امامزاده در انتهاى بقعه قرار گرفته و صندوقى چوبى نه چندان قدیمى بر روى آن قرار دارد.

بقعه این امامزاده در 16 کیلومترى شمال خاورى شهر سارى، در میان گورستان عمومى روستاى اسرم قرار دارد.

بناى قبلى که از خشت و گل بوده را تخریب و به جاى آن بنایى مستطیل شکل به ابعاد 30×20 متر ساخته‏اند. بام بقعه پشم سیمان (ایرانیت) است و سقف را با ایجاد تورفتگى به شکل کاسه و سه گنبد بزرگ تعبیه نموده‏اند و الباقى سقف را پلکانى ساخته‏اند. تمام دیوارهاى حرم را پنجره گذاشته‏اند که صورت زیبایى به بقعه داده است. قبر امامزاده در ابتداى درب باب الحوائج است که به صورت سه طبقه و با سنگ مرمر تزیین شده است. سنگ‏هاى قدیمى متعلّق به قرن هفتم و هشتم هجرى در پیرامون بقعه، در بازسازى حرم کشف شده که اینک در منزل یکى از اهالى نگه‏دارى مى‏شود و نشان از قدمت این مزار و گورستان آن دارد. زمین این زیارتگاه حدود 35000 مترمربع است.

در بیست کیلومترى شمال خاورى شهر سارى، در انتهاى روستا و میان قبرستان عمومى، دور درختى را پارچه سبز زده اند و مدّعى اند در گذشته این محل امامزاده اى مدفون بوده است. اما این ادّعا تاکنون ثابت نشده و در هیچ یک از منابع و حتّى در کتاب فرهنگ جغرافیایى آبادیهاى کشور به ثبت نرسیده است.

حسن بن قاسم، داعى صغیر (304ـ316 ق)

ابوالحسین احمد، در گیلان از مرگ ناصر کبیر آگاه شد و دامادش حسن بن قاسم را به آمل آورد و حکومت را به او سپرد; ولى برادرش ابوالقاسم جعفر با حسن بیعت نکرد.^([1]) با این حال، حسن بن قاسم با لقب «داعى صغیر»، حکومت را به دست آورد. وى، نخست احمد و جعفر از فرزندان ناصر را به حکومت گرگان گمارد تا حملات سپاه سامانى را دفع کنند; اما جعفر، نزد حاکم رى محمد بن صعلوک رفت و او را علیه داعى صغیر به قیام دعوت کرد تا طبرستان را تصرف کند. جعفر، متعهد شد در صورت تصرّف طبرستان، خطبه به نام امیر سامانى بخواند و شعار عباسیان را زنده نماید.^([2])محمد بن صعلوک، طبرستان را تصرف کرد و داعى صغیر به گیلان فرار کرد.

محمد بن زید، برادر حسن بن زید (داعى کبیر)، دانشمندى فقیه، ادیب، عارف و شاعر بود.^([1]) وى به سال 270 هجرى جانشین حسن شد. او پیش از آن، برادر را در استمرار نهضتش یارى داده بود و مقام علمى و معنوى و سابقه او در نهضت، سبب شد که داعى کبیر، در اواخر عمرش از مردم و خواص براى او بیعت بگیرد. محمد بن زید، به هنگام مرگ برادر در گرگان بود. چون خبر درگذشت حسن را شنید، به سوى سارى حرکت کرد; اما سید ابوالحسین احمد بن محمد بن ابراهیم، داماد داعى کبیر، از فرصت استفاده کرد و از مردم آمل براى خود بیعت گرفت و جمعى از بزرگان دیلم را با بذل و بخشش، با خود همراه کرد و اموال و خزائن داعى را تصرف کرد و به چالوس رفت و مدت ده ماه حکومت نمود.

در چهار کیلومترى شمال شهر سارى، روستاى اوجا محله واقع است. در بین کوچه هاى روستا، بقعه ى هشت ضلعى امامزاده یوسف با گنبد هرمى شکل به ارتفاع تقریبى پنج متر واقع است که نماى خارجى گنبد قیراندود (ایزوگام) است.

در وسط بقعه صندوق چوبى نه چندان قدیمى به طول 10/2 و عرض 10/1 و ارتفاع یک متر قرار گرفته و کف بقعه با سنگ مرمر پوشانیده شده است. اتاقى در شرق بقعه جهت استراحت زوّار ساخته شده که در مقابل آن نیز مسجد بزرگ محل قرار دارد. پشت بقعه که گورستان عمومى محل است، غسالخانه اى توسّط آقاى احمد مشهدى خلردى در سال 1374 هـ . ش ساخته و وقف حرم شده است. سرویسهاى بهداشتى مرتب و صحن مشجّر از ویژگیهاى این بقعه است.

متأسّفانه از هویّت شخصیّت مدفون در بقعه اطّلاعى حاصل نشد.

حسن بن زید داعى، از سادات حسنی به سبب ظلمى که در اواخر ایام متوکل نسبت به علویان اعمال مى شد، به سوى عراق رفت و در راستاى نهضت علویانى که به رى، قزوین، قم و طبرستان مهاجرت مى کردند، به رى شتافت و در آن جا اقامت گزید.^([1])

مستعین، خلیفه عباسى، براى قدردانى از محمد بن عبدالله طاهرى به خاطر کشتن یحیى بن عمر بن یحیى و متفرق نمودن سادات، اقطاعاتى که در طبرستان میان کلار و چالوس قرار داشت، به او بخشید. محمد بن عبدالله، جابر بن هارون نصرانى را فرستاد تا آن اقطاعات را تصرف نماید. وى بعد از تصرف اقطاعات یاد شده، زمین هاى مواتى را که در اختیار مردم آن منطقه بود، به زور تصرّف کرد. افزون بر آن، محمد بن اوس، از طرف سلیمان بن عبدالله، کارگزار طاهریان در طبرستان، قسمتهایى از طبرستان را بین فرزندان خود تقسیم کرد و در حق مردم، ستم فراوانى روا مى داشت.

این تکیه در نه کیلومترى شمال خاورى شهر جویبار، در میان روستاى لاریم واقع است. ایوانى بسیار باشکوه تکیه از دور حکایت از یک مکان مورد اعتقاد اهالى دارد.

مدخل اصلى تکیه که شامل ایوان به ارتفاع پانزده و مناره اى به ارتفاع ده متر با مأذنه اى از جنس ورق آلومینومى طلایى رنگ است که بسیار زیبا و با شکوه ساخته شده است.

این بقعه در چهار کیلومترى جنوب شهر سارى، در کنار جاده بلوار کشاورز و در میان باغات مرکّبات واقع شده است.

بنایى چهارضلعى به ابعاد 6 × 6 متر از آجر و گچ است که در بالا، در زیر پایه ى گنبد، در هر ضلع، دوازده قرنیس گچکارى و بالاى هر قرنیس، یک قرنیس نیمه بیضى به کار رفته است. چهار گوشه ى بنا را از بیرون پر کرده و پایه اى هشت ضلعى براى گنبد رک آن به وجود آورده اند. بلندى پایه گنبد در حدود یک مترو نیم است. گنبد هر سى هشت ضلعى آن رو به خرابى است. براى بر پا کردن گنبد نیم دایره داخلى، با چهار گوشوار، چهار کنج بنا را جمع کرده و دایره اى به وجود آورده و گنبد را بر این دایره استوار کرده اند. در ورودى، شرقى است و دو طاقچه از داخل، در دو طرف در است. در ضلع جنوبى، دو پنجره ى نورگیر کوچک با طاق جناغى قرار دارد که کف آن بر تخته هاى قطور بسیار محکم استوار است و ظاهراً زیر این تخته ها از داخل نیز طاقچه بوده است. به نظر مى رسد بنا از آثار دوره ى صفویّه باشد که اخیراً به جاى بند کشى دیورا به طرز بدى که همان کار آسان یعنى سیمان کشى است اندود شده که هویّت خود را از دست داده است.

این تکیه در چهل و هشت کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در روستاى خارخیل شویلاشت قرار دارد.

بناى قبلى که از خشت و گل بوده را در سال 1380 هـ . ش تخریب و به جاى آن بنایى بزرگ به ابعاد 30 × 10 متر بر روى کرسى اى به حدود دو متر ساخته اند که شش ستون در وسط و یک نیم طبقه اى به ابعاد تقریبى 10 × 10 و 3 طاقچه با پنج پنجره آلومینیوم و سه درب ورودى دارد. از دیگر امکانات تکیه، آشپزخانه و آبدارخانه و سرویسهاى بهداشتى مرتب است.