مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

امامزاده شاهور ـ خنداب

بقعة این امامزاده در 12 کیلومترى شمال غربى شهر خنداب و در چهار کیلومترى جنوب غربى روستاى امامزاده (قلعه چه) از دهستان دهچال قرار دارد و بسیار مورد احترام اهالى است.

ساختمان بقعه که از آثار دورة صفویّه، قاجاریّه و پهلوى است، از سنگ لاشه و خشت‏وگل ساخته شده و شامل؛ دو ایوان، حرم، شبستان و گنبد است. ازارة دیوارها گچ‏اندود است و هشت طاق‏نما در داخل حرم تعبیه شده است. مرقد امامزاده به اندازة 120 سانتى متر از کف بقعه بالا آمده و باگچ پوشش یافته است. بر گرد مرقد، ضریح آهنى مشبّک قرار دارد. درِ ورودى بقعه قدیمى و منبّت کارى شده و کتیبه‏اى به این مضمون در آن دیده مى‏شود: «هو الواقف بالضمائر وقف کرد عالى جاه اللَّه یارخان از براى سنگ قبرهایى در اطراف بقعه به تاریخ 1297 ـ 1306 ـ امامزاده عمل استاد امیرقلى توسرکانى، حرّره میرزا مهدى چندى 1284».

امامزاده سهل بن على ـ شازند

بقعة این امامزاده در شهر آستانه و در چهل کیلومترى جنوب غربى اراک واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالی است.

این بقعه درگذشته داراى چهار صحن و سرا بوده است.

1. صحن قدیم، در قسمت شمالى بقعه، که در حال حاضر اثرى از آن نیست.

امامزاده سلیمان، فضل و موسى ـ ساوه‏

بقعة این امامزادگان در 500 مترى شمال دهکدة آوه و 20 کیلومترى شهرستان ساوه واقع شده و به «شاهزاده فضل و سلیمان» مشهور است.

ساختمان بقعه، دارای گنبدى باستانى است که طبق تصریح کتاب «النقض» ـ تألیف شیخ عبدالجلیل قزوینى به سال 556 هـ. ق، و همچنین کتاب «مجالس المؤمنین» قاضى نوراللَّه شوشترى، مدفن فضل، سلیمان و موسى فرزندان بلافصل امام کاظم ‰ است. گنبد بنا، به شکل برجى است که از آجر ساخته شده است. شیوة چیدن آجرها، سطح گنبد را منقوش کرده است.

امامزاده سلیمان (هادی) ـ نراق

در پایین و خارج نراق گورستانى وجود دارد که دو بناى باستانى در آن وجود دارد، یکى از آن‏ها بقعة امامزادگان شش امامزاده است که به شاه سلیمان و شاه هادى معروف و در مجاورت شهرداری شهر نراق قرار دارد.

بقعه مشتمل از حرم، ایوان، گنبد، صحن و چند بقعة خانوادگى است. در این امامزاده شش نفر به اسامى؛ شاه هادى و شاه سلیمان از احفاد امام على بن ابى طالب ‰ و شاهزاده مهدى، شاهزاده مطهّر و شاهزاده طاهر و شاهزاده حسین از احفاد امام کاظم ‰ مدفونند.

امامزاده سلیمان ـ دلیجان

بقعة این امامزاده در ابتداى روستاى راونج و بر کنارة راه ورودى روستا واقع شده و به «شاهزاده سلیمان» مشهور است.

ساختمان بقعه که از آثار دورة قاجار و اوایل پهلوى است از خشت و گل ساخته شده و داراى گنبد مخروطى شکل و دو در ورودى، یکى در شرق و دیگرى در جنوب است. درِ جنوبى داراى ایوان سفیدکارى است و بر پیشانى آن شکل شیر گچبرى شده و سقف آن نیز با تیرچوبى پوشیده شده است.

امامزاده ساریه خاتون ـ کمیجان

بقعة این امامزاده در میان روستاى روشنایى (وفس) از دهستان خنجین و در 14 کیلومترى شرق شهر  کمیجان واقع شده است.

ساختمان بقعه از آثار دورة قاجاریّه و شامل ایوان، حرم و گنبد است. گنبد از مصالح تلفیق سنگى ساخته شده و با سیمان پوشش گردیده است. در داخل حرم، هشت طاقنما وجود داشته و نورگیرها، پنجرة مشبک گره‏چینى دارد. ضریح چوبى با طرح پنجرة فولادى روى مرقد قرار گرفته که توسّط «استاد وفسى» در سال 1354 شمسى ساخته شده است. در یک قالب گچى موجود در حرم، با مرکّب کتیبه‏اى نوشته شده که نام بارگاه (بارگاه معصومه) و نام بانیان (محمّدحسین ـ محمّدعلى) و نیز مقدار مصالح و هزینه و تعداد افرادى که در ساخت بقعه مشارکت داشته‏اند ذکر شده است.

امامزاده زینب خاتون ـ اراک

بقعة این امامزاده، در 12 کیلومترى جنوب فرمهین، پس از سه راهى جادّه ساروق و در میان روستاى آهنگران واقع شده و به «شاهزاده زینب خاتون» مشهور است.

بناى بقعة امامزاده را در حدود 20 سال قبل با حفظ شکل قدیم آن تعمیر کرده و فقط گنبد آن جدید ساخته شده است. بر روى یک قطعه کاشى (18×30) سانتى مترى به رنگ لاجوردى بر زمینة سفید، تاریخ اتمام بناى گنبد قدیم چنین نوشته شده است: «غره شهر ذى القعده سنه 1062 توفیق آثار حاجى بابا میر به صورت اتمام رسانید، عمل نور على اللَّه مرد قمّى مبارک باد» که مطابق با حکومت شاه عبّاس دوّم صفوى (1052ـ1077 هـ. ق) مى‏باشد. فضاى داخلى بقعه، به شکل دایره بود که در وسط آن، صندوقى چوبى به ابعاد 137×137×300 سانتى متر با تزیینات مشبک قرار دارد که قسمت‌هایى از آن آسیب دیده است.

امامزاده زید بن قاسم ـ تفرش

بقعة این امامزاده در میان روستاى مشهد زلف‏آباد، از بخش فراهان، جادة تفرش به فرمهین و در 5 کیلومترى غرب فرمهین و روبروى تپّه باستانى داخل روستا واقع شده و به «شاهزاده قاسم» معروف است.

ساختمان بقعه از دو فضاى مرتبط به هم تشکیل یافته و شامل یک شبستان ورودى مستطیل شکل با سقف هلالى است که در سالیان گذشته بر بقعه افزوده شده است. فضاى دوّم، اتاق مرقد است که به شکل چهارگوش به ابعاد 6×6 متر و داراى هشت طاقنما در اضلاع و زوایاى مختلف آن مى‏باشد. دو نورگیر کوچک، نور داخل اتاق را تأمین مى‏کند. گنبد بنا آجرى دوپوش است و یک قندیل فلزى بالاى گنبد وجود داشت که به سرقت رفته است. نماى خارجى گنبد ایزوگام شده و ازاره حرم سنگ‏کارى و الباقى دیوار آن گچ اندود است.

در وسط بقعه، صورت قبرى است که حدود 70 سانتى‏متر از کف بقعه ارتفاع دارد و سطح آن گچى است. بر روى مرقد، ضریح چوبى قدیمى مشبک با طرح‏هاى گره‏چینى لوزى وجود داشته که در سالیان اخیر به جاى آن ضریح فلزى نصب شده است.

درِ ورودى بقعه، قدیمى و داراى طرح‏هاى هندسى با نقوش کنده‏کارى برجسته و گره‏چینى است. پیرامون بقعه، قبرستان عمومى روستا است که هم اکنون اموات روستائیان در آن‏جا دفن مى‏شوند.

در تابلویى که بر دیوار ورودى بقعه نصب شده، نسب امامزاده با عنوان زید بن قاسم بن حسن المجتبى ‰ آمده است. این در حالى است که تداوم نسلِ امام حسن ‰ تنها از حسن مثنّى و زید، دو فرزندِ آن بزرگوار مى‏باشد. بر این اساس، برخى از پژوهشگران احتمال دادند که شخص مدفون در این بقعه؛ سیّد زید بن حسن الاطروش بن على بن محمّد البطحانى بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن ‰ مى‏باشد که به تخفیف زید بن قاسم بن حسن ‰ شهرت یافته است. علماى انساب براى على بن محمّد البطحانى که ملقّب به شدید بود، دو فرزند به اسامى حسین الاکبر ملقّب به اطروش و محمّد ذکر نموده‏اند که هر دو در کوفه مى‏زیسته‏اند و نسل اندکى در جرجان داشتند. برخى تعداد فرزندان على الشدید را پنج تن مى‏دانند که سه تن دیگر آنان عبارتند از: حسن الاطروش، قاسم و على. علماى انساب تداوم نسل حسن اطروش را از یک فرزند او به نام زید مى‏دانند که ظاهراً در بقعه کنونى در روستاى زلف آباد تفرش مدفون است. نسل زیادى از نوادگان سیّد حسن اطروش در مراغه آذربایجان، قم و بغداد پراکنده مى‏باشند.

بقعة امامزاده زید بن قاسم به شمارة 26100 و در تاریخ 26/12/1387 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.

  • ۲۴۸۷

امامزاده زکریّا ـ جوجین ساوه

بقعة این امامزاده در جنوب روستاى جوجین از دهستان قره‏چاى، جادّه قدیم ساوه به قم و در 29 کیلومترى جنوب غربى شهر ساوه واقع شده و به «شاهزاده زکریّا و سیّد زکریّا» مشهور است.

ساختمان بقعه از آثار قرن 8 و 9 هجرى قمرى است که در ابتدا به صورت یک بناى برجى شکل بوده اما در تعمیرات سده‏هاى قبل با احداث یک ایوان و شبستان الحاقى، صورت بنا را به پلان چلیپایى تغییر داده‏اند. مصالح اصلى بنا در پى، سنگ و قلوه سنگ و ملات ساروج و در بدنه، خشت و در بام آن کاه و گل مى‏باشد.

امامزاده حمزه ـ حصار قلیچ ساوه‏

بقعة این امامزاده در میان روستاى حصار قلیچ، در 5 کیلومترى جنوب شرق شهر ساوه واقع شده و از آثار دوره صفویّه است.

ساختمان بقعه داراى یک اتاقِ مرقد با گنبد تک پوش آجرى کم خیز و یک ایوان جنوبى است.

بدنة داخلى و خارجى بنا هشت ضلعى و داخل آن داراى هشت طاقنماى کم عمق و گچکارى شده است. مرقدِ امامزاده حدود 90 سانتى‌متر از کف بقعه ارتفاع دارد. بدنه مرقد سنگى و روى آن اندود سیمان است. در سالیان اخیر این بنا مورد مرمّت قرار گرفته و ازارة آن سنگ کارى شده است. زمین زیارتگاه حدود 200 متر مربّع و در کنار آن قبرستان عمومى اهالى روستا است.

امامزاده حسین ـ ساوه

بقعة این امامزاده در ضلع شمالى بلوار خواجه نصیرالدّین طوسى  تقریباً مقابل بقعه سیّد بشیر ـ در شهر ساوه واقع شده و به «شاهزاده حسین» مشهور است.

ساختمان بقعه که از آثار قرن هشتم هجرى است، شامل یک ایوان ورودى در میان دو حجره بزرگ و یک فضاى آرامگاهى مربّع شکل است. پلان اتاق مرقد چهارگوش بوده و یک گنبد نیم کروى آن را دربرگرفته که نماى خارجى آن کاهگل و داخل آن آجرى است. دیوارهاى حرم تا ارتفاع 90 سانتى‏متر با کاشى‏هاى سبز رنگ پوشیده شده و الباقى گچ اندود است.

امامزاده حسین ـ اراک

بقعة این امامزاده در شرق روستاى نظام آباد ـ در کنار جادّه آسفالته فرمهین ـ و در 40 کیلومترى شمال شهر اراک و در کنار تپّه باستانى احمدآباد واقع شده و به «شاهزاده حسین» مشهور است.

ساختمان بقعه از بناهاى دوره ایلخانى و صفویّه است. شالوده بنا آجر، گچ و مقدارى هم از سنگ و چوب جهت کلاف‏کشى استفاده شده است. به جهت سهولت در ساخت بنا، در نزدیکى بقعه، کوره آجرپزى دایر شده که آثارى از آن باقى مانده است.

امامزاده حسین ـ جیریا اراک‏

بقعة این امامزاده در 13 کیلومترى ساروق و 70 کیلومترى شرق شهر اراک و در میان روستای جیریا واقع شده است.

ساختمان بقعه، شامل یک بناى هشت ضلعى است که از داخل داراى طاق‌نماهایى است و یک ایوان سادة قدیمى نیز در جنوب دارد. در حدود سال 1378 هـ. ش، مرمّت داخلى بنا و سنگ کارى ازارة آن انجام شده است. زیر بناى بقعه را 100 متر مربّع و داخل حرم را 40 مترمربّع محاسبه کرده‏اند و بقعه، داراى یک گنبد مخروطى با ساقة حدود یک مترى است که کلاً با آجر ساخته شده و از بیرون کاهگل و از داخل گچ‌کارى شده است. تنها تزیینات موجود در بقعه، در زیر گنبد و بدنة جانبى آن به صورت محدود به شکل طاق‌نما است.

امامزاده حسن افطس ـ تفرش‏

بقعة این امامزاده در 11 کیلومترى شمال غرب فرمهین و در میان روستاى اسفین از توابع شهرستان تفرش واقع شده و به «شاهزاده حسن افطس» شهرت دارد.

بنا، شامل ایوان ورودى، کفشکن، حرم و نمازخانه و گنبد است که در محوّطة وسیعى واقع شده است. اصل اتاق مرقد، یک فضاى هشت ضلعى است که بر فراز آن، گنبد شلجمى بزرگى قرار دارد که قطر آن حدود ده و ارتفاع آن بیش از ده متر است. در داخل بقعه، ضریحى چوبى به ابعاد 12/1×86/1×23/2 متر بر روى سکویى چهار گوش قرار دارد.

امامزاده حسن ـ خمین

بقعة این امامزاده در 28 کیلومترى شمال غربى شهر خمین، در میان روستاى طیب آباد واقع شده است.

ساختمان بقعه، از دو فضای متصل به هم تشکیل یافته است. فضاى نخست، یک هشتى کوچک است که به فضاى مربّع مستطیل چسبیده است. بر فراز هشتى، گنبدى مخروطى ترک دار بر ساقه‏اى مزیّن بر کاشی‌هاى رنگى قرار گرفته است. طول ساقة گنبد، یک متر و چند سانتى متر برآورد مى‏شود. در محل ترک‏هاى گنبد، چند ردیف کاشى آبى رنگ مزیّن گشته و تمام بقعه، از آجر ساخته شده، و برخى احتمال داده‌اند که متعلّق به دورة سلجوقى باشد.

امامزاده جعفر و ابراهیم ـ اراک

بقعة این امامزادگان در روستاى مشهد الکوبه از دهستان مشهد میقان و در 35 کیلومترى شمال غرب شهر اراک واقع شده و به «شاهزاده جعفر و شاهزاده ابراهیم» مشهور است.

ساختمان بقعه با توجّه به کتیبة موجود بر روى صندوق چوبى، مربوط به اوایل قرن دوازدهم هجرى مى‏باشد.
اما با توجّه به پلان آن به نظر قدیمى‏تر از این تاریخ مى‏آید. هسته مرکزى بنا، اتاقى به ابعاد 70/5×80/5 و ارتفاع حدود 7 متر است که داراى دو درِ شرقى و جنوبى به محوّطه سالن جدید است. قطر دیوارهاى بقعه 5/1 متر و کاملاً از خشت و گل ساخته شده و نماى خارجى آن با آجرهاى پخته مربّعى شکل تزیین شده است.

امامزاده جعفر بن على و فضل بن جعفر ـ شازند

بقعة با شکوه و زیباى این امامزادگان در 200 مترى شمال بقعة سهل بن على شهر آستانه و در حاشیة رودخانه و با چشم انداز مناسب واقع شده است.

امامزاده پیغمبر ـ ساوه

بقعة این امامزاده در میان گورستان روستاى آوه ـ بین امامزاده فضل و سلیمان و پاسگاه انتظامى ـ واقع شده و به «امامزاده محمّد» نیز مشهور است.

مرحوم فیض  دربارة این زیارتگاه مى‏نویسد:

امامزاده پنج تن ـ زرندیه

بقعة این امامزادگان در محلّة زرندکهنه و در شهر مأمونیه از توابع شهرستان زرندیه واقع شده و به پنج بزرگوار مشهور است.

ساختمان بقعه، شامل یک ایوان شمالى و یک فضاى آرامگاهى، اتاق مرقد است که به شکل مربّع و ابعاد هر ضلع آن قریب به پنج متر مى‏باشد. بر بالاى بقعه، گنبدى شلجمى دو پوش آجرى قدیمى قرار دارد که با ساق نسبتاً بلند است. در زیر این فضا، سردابه‏اى بود که در سالیان اخیر مسدود شده است.

امامزاده بى‏ بى شهربانو ـ آشتیان

بقعة این امامزاده در 5 کیلومترى شمال شرق شهر آشتیان و بر فراز تپّه‏اى در ابتداى روستاى آهو واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالى است.

ساختمان بقعه از آثار دورة صفویّه است و با خشت و گل ساخته شده و بر روى آن گنبد مدورى تعبیه شده است. ورودى بقعه از جانب شمال است. پلان بقعه، مربّع مستطیل و داراى دو فضاى متصل به هم مى‏باشد. فضاى نخست که یک فضاى ورودى و به صورت یک شبستان است، در سالیان بعد به بقعه افزوده شده و متصل به آن یک راهروى کوتاه به فضاى آرامگاهى مرتبط مى‏شود. فضاى دوّم، اتاق مرقد است که به صورت مربّع و به ابعاد 5×5 متر، داراى دو نورگیر و هشت طاقنما مى‏باشد. زیر سقف
ایوان شمالى، تزئینات رسمى‏بندى به چشم مى‏خورد. صورت قبرى در وسط این اتاق است که 5/1 متر از کف اتاق، ارتفاع دارد و گچ اندود است.

موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده